Muskullarning tuzilish, funksiyalari va yoshga oid xususiyatlari

Muskullarning asosiy gruhlari.

• Muskullarning asosiy gruhlari.
• Bosh va bо‘yin muskullari. Bosh muskullari ikki gruppaga bо‘linadi: bosh skeleti muskullari va yuz muskullari. Bosh skeleti muskullari oldinda ikkita peshona, orqada esa ikkita ensa muskullardan tashkil topgan.
• Yuz muskullari mimika va chaynov muskullariga bо‘linadi. Mimika muskullari qisqargan paytda yuz ifodasini о‘zgartirsa, chaynov muskullari ovqatni chaynash va gaplashish vaqtida pastki jagni harakatga keltiradi.
• Bо‘yin sohasida bir talay muskullar bor. Bularga teri osti muskuli, tо‘sh-о‘mrov-sо‘rg‘ichsimon muskul, bо‘yinning chuqur muskullari kiradi. Bular xilma-xil funksiyalarni boshni tik tutib turish, bо‘yinni birtomonga burish va b. funksiyalarni bajaradi.
• Gavda muskullari. Bular orqa va kо‘krak muskullariga bо‘linadi. Orqa muskullari о‘z navbatida yuza va chuqur muskullarga bо‘linadi. Orqaning yuza muskullariga trapetsiyasimon muskul, orqaning eng ■ serbar muskuli, kurakni kо‘taradigan muskul va b. kiradi.
• Orqaning chuqur muskullari uning uz muskullaridan, shuningdek qovurgalarni kо‘taruvchi muskullardan iborat. Orqaning chuqur' muskullari boshni engashtirish, orqaga, о‘ng va chap tomonga burishda ishtirok etadi.
• Kukrak muskullari. Kо‘krak muskullari yuza chuqur muskullarga bо‘linadi. Yuza muskullardan katta va kichik kо‘krak muskullari, oldingi tishli muskullarni aytish mumkin. Chuqur muskullardan esa qovurgalararo tashqi va ichki muskullarni kо‘rsatib о‘tamiz. Bu muskullar nafas olish va chiqarishda aktiv ishtirok etadi.
• Diafragma yoki kо‘krak bilan qorin о‘rtasidagi tо‘siq nafas aktida ishtirok etadi.

Muskullarning kuchi tolalarning kо‘ndalang kyosimiga, muskul tolalarining kо‘p-ozligiga qarab aniqlanadi. Muskulning har santimetri о‘rta hisobda 10 kg yuk kо‘taradi. Muskullar faoliyati nerv sistemasining qо‘zgaluvchanligiga, mashq qilishiga, tashqi sharoitiga bog‘liq. Sistemali ravishda mashq qilib borgan odamning muskullari baquvvat bо‘ladi, qon tomirlari bilan yaxshi ta’minlanadi, organizmda energiya va moddalar almashinuvi kuchayadi. Muskullar egiluvchan, bir oz yopishqoq bо‘lib, tashqi muhit ta’sirida chuziladi yoki qisqaradi. Ular qisqarganda bugimlarda harakat vujudga keladi. Muskullar bо‘g‘imdan о‘tishiga qarab, bir bо‘gimli (masalan, deltasimon muskul) va kо‘p bо‘ginli (masalan, barmoqlarni bukuvchi chuqur muskul) bо‘lishi mumkin.

• Muskullarning kuchi tolalarning kо‘ndalang kyosimiga, muskul tolalarining kо‘p-ozligiga qarab aniqlanadi. Muskulning har santimetri о‘rta hisobda 10 kg yuk kо‘taradi. Muskullar faoliyati nerv sistemasining qо‘zgaluvchanligiga, mashq qilishiga, tashqi sharoitiga bog‘liq. Sistemali ravishda mashq qilib borgan odamning muskullari baquvvat bо‘ladi, qon tomirlari bilan yaxshi ta’minlanadi, organizmda energiya va moddalar almashinuvi kuchayadi. Muskullar egiluvchan, bir oz yopishqoq bо‘lib, tashqi muhit ta’sirida chuziladi yoki qisqaradi. Ular qisqarganda bugimlarda harakat vujudga keladi. Muskullar bо‘g‘imdan о‘tishiga qarab, bir bо‘gimli (masalan, deltasimon muskul) va kо‘p bо‘ginli (masalan, barmoqlarni bukuvchi chuqur muskul) bо‘lishi mumkin.
• Muskullar bо‘gimlarlardagi harakatda ishtirok etishiga qarab, sinergist va antogonist muskullarga bо‘linadi. Sinergiyet muskullar qisqarganda umumiy harakat vujudga keladi. Masalan, yelka, bilak va yelkaning 2 boshli muskullari qisqarganda, tirsak, bо‘timida bukish harakati bо‘ladi. Antogonistik muskullar qisqarganda qarama -qarshi harakatlar vujudga keladi. Masalan, yelka, yelka-bilak va yelkaning 2 boshli muskullariga yelkaning 3 boshli muskuli antogonistdir.