―musiqa ta‘limi‖ kafеdrasi ―O‘zbek xalq musiqa ijodi‖ fani bakalavriyat yo‘nalishi

 
bir-biriga qiyos qilib, 
musiqiy ritmining o‘ynoqiligi,
 
ko‘yining ta‘sirchanligi va ijro uslubining
 
o‘ziga 
xosligi bilan bir- biridan ajralib turishini
 
kuzatamiz. Xorazm laparlarida xalq ruxi
, 
oliyjanob
 
niyat, barchaga hurmat, yaxshilik, baxt tilash, xalq saodati uchun intilish 
kabi g‘oyalar aks etadi. 
Agar Farg‘ona vodiysida laparlar ijrosi ikki qo‘shiqchi tomonidan dialog 
shaklida dutor, doyra jo‘rligida aytilsa, Xorazmda garmon, bulaman, g‘ijjak, dutor 
va doyra jo‘rligida yakka ijrochi xolalar tomonidan ijro etiladi. 
Bunga respublika professional va xavaskor ansambllar repertuarlaridan 
mustahkam o‘rin olgan va xalq orasida keng tarqalgan Xorazm laparlaridan «Xiva 
du dori», «Og‘a doram», «Qora ko‘z», «Dilbar», «Galmadi, galmadi» kabilarni 
misol sifatida ko‘rsatish mumkin. 
Farg‘ona vodiysi laparlarining o‘ziga xos musiqiy ijro uslubi mavjud bo‘lib, 
bu uslub kuyning oxangdorligi, ritmik tuzilmaning ravonligi, cholg‘u asboblarining 
o‘ziga xos jo‘rnavozligi, laparning dialog shaklida ijro etilishi bilan belgilanadi. 
Xalq orasida keng tarqalgan Farg‘ona laparlarida «Qora soch», 
«Qilpillama», «Bilakuzuk», «Ililla yor» va boshqalarni misol sifatida ko‘rsatish 
mumkin.
ALLA 
Alla
qo‘shiq san‘atining eng qadimiy turi bo‘lib yosh bolalarni uxlatish, 
orom oldirish uchun beshikka; belab, belanchakka solib, tebratib, onalarning 
allalab kuylaydigan qo‘shig‘idir. Qo‘shiqning bu turi ham cholg‘usiz mayin orom 
beruvchi ohang bilan kuylanadi. Tibbiyot olamining allomasi Abu Ali ibn Sino 
o‘zining «Tib
 
qonunlari»
 
asarining 1-kitobida shunday yozadi: «Bolaning mizojini 
kuchaytirmoq uchun unga ikki narsani qo‘llamoq kerak. Biri bolani sekin-sekin 
tebratish, ikkinchisi, uni uxlatish uchun odat bo‘lib qolgan musiqa va ashuladir. 
Shu ikkisini kabul qilish mikdoriga qarab bolaning tanasi bilan badan tarbiyaga va 
ruhi bilan musiqaga bo‘lgan iste‘dodi hosil kilinadi». 

---

10 
Allaning xar bayti yoki har bandidan keyin «Alla, bolam, alla», «Jonim, 
bolam, alla» misralari takrorlanadi. O‘g‘il bolani «arslonim, bolam, qoplonim, 
toyim, toychog‘im, qulunim» kabi iboralarni qo‘shib allalaydilar. 
Tol ichinda tanlab olgan, 
Tol chovkonim bolam, alla. 
Gul ichinda iskab olgan, 
Guli rayhonim, bolam, alla. 
Yo‘lbarslarday yuraklim, 
Qoplonlarday bilaklim, alla, 
Yaxshi-yomon kunimda, 
Menga juda keraklim, alla. 
Qiz bolani «shirin so‘zim», «jonu dilim», «quralay ko‘zim» kabi iboralarni 
qo‘shib allalaydilar. 
Alla, bolam, alla, 
Jonu dilim alla. 
Ipaklar bo‘lib eshilgin, 
Kelin bo‘lib qo‘shilgin. 
Alla, oppoq gavhar, qizim, alla,
Ovunchog‘im, oy, yuldo‘zim, alla. 
Men sening onang mushtipar, alla, 
Sensan mening ikki ko‘zim, alla.