|
8.7. Optimal burg‘ilash tezliklarni aniqlash
Burg‘ilash rejimining parametrlari burg‘ining aylanish tezligi, burg‘iga berilgan yuklanish qiymati, quduq tubini yuvish uchun berilayotgan eritma miqdori va xossalaridan iborat. Bu parametrlar bir-biriga mos kelganda yaxshi natijalar berishi mumkin.
Natija kо‘rsatkichlari sifatida burg‘ining tog‘ jinslarini kesib о‘tish tezligi qabo’l qilingan. Bu tezlikni Mexanik о‘tish tezligi va burg‘ining reys tezligi deb ataladi. Mexanik о‘tish va reys tezliklarining matematik ifodasi:
(8.1)
(8.2)
bu yerda: , - Mexanik о‘tish va burg‘ining reys tezligi; h – burg‘ining chuqurlab о‘tgan yо‘li; va - burg‘ilashga va burg‘ini almashtirishga sarflangan vaqt.
Bu kо‘rsatkichlarga uch muhim faktor ta’sir etadi:
Tabiiy omillar, ya’ni tog‘ jinsining tarkibi, Mexanik xossalari, ularning joylashish chuqurliklari.
Texnikaviy va texnologik omillar, ya’ni burg‘i konstruksiyasi, tog‘ jinsini yanchish usullari, burg‘ilash aslahalarining mukammalligi va quvvati.
Ishchilarning tajriba va mahorati, ishni tashkil qilish.
Burg‘ilash rejimlari uch xil: optimal rejim, ratsional rejim, maxsus rejimga bо‘linadi.
Qо‘llangan burg‘ilash rejimining parametrlari yuksak reys tezlik keltirsa, bunday rejimni optimal deb ataladi.
Burg‘ilashda yuksak reys tezligi asosiy maqsad bо‘lmay, balki maxsus talablarga erishish uchun (kern olish, asoratlarni bartaraf qilish) maxsus rejim qо‘llanadi.
Ratsional rejim geologik sharoitga va burg‘ilash aslahalarining ahvoliga qarab qо‘llanadi. Shunda ham imkoniyat boricha burg‘ining reys tezligini yuqorilashtirish uchun harakat qilinadi.
Mexanik burg‘ilash tezligi–burg‘ilash usulining samaradorligini yorituvchi asosiy kо‘rsatkich bо‘lib, jins parchalovchi asboblarning sifatiga, ularning ishlatish rejimini tejamkorligiga, qо‘llaniladigan texnikaning takomillashuviga bog‘liq va quyidagi formula yordamida aniqlanadi.
(8.3)
bu yerda: - birlik vaqt davomida quduqni chuqurlagan yо‘li;
- burg‘ilash uchun sarflangan vaqt, soat.
Toza burg‘ilash vaqti deganda shu vaqt davomida quduq tubidagi tog‘ jinsini parchalanishi tushuniladi. Amaliyotda momentga bog‘liq holda boshlang‘ich, oxirgi, о‘rtacha, eng katta Mexanik tezliklarga ajratiladi.
Reys tezligi Mexanik tezlikka, quduqning chuqurligiga bog‘liq bо‘lib, qо‘shimcha jins parchalovchi asboblarning yeyilishga chidamligini va burg‘ilash jihozlarining takomillashuvini tavsiflaydi, yuqori foizda namunalarni olishni ta’minlash hamda tushirish-kо‘tarish va yordamchi jarayonlarni reys davomida kompleks mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirishni tavsiflaydi.
(8.4)
bu yerda: - reys tezligi, m/s;
- reys davomida quduqni chuqurlashtirish kattaligi, m;
- tushirish-kо‘tarishni bajarishdagi va yordamchi jarayonlarga sarflangan vaqt, s.
Reysli burg‘ilash deb kompleks ishlarga aytiladi va ularga burg‘ilash jihozlarini tushirish-kо‘tarish, toza burg‘ilash, kern olish, jins parchalovchi asboblarni almashtirish va boshqalar kiradi.
Texnik burg‘ilash ishi о‘rtacha Mexanik va reysli tezliklarni hamda quduqni qurilish bilan bog‘liq bо‘lgan hamma qо‘shimcha ishlab chiqarish ishlarini bajarilishini samaradorligini yoritadi (mustahkamlash, tamponaj qilish, gidravlik, geologik va geofizik tadqiqotlar va boshqalar).
(8.5)
bu yerda: - quduqni texnik burg‘ilash tezligi, m/st-oy;
- quduqning burg‘ilangan chuqurligi, m;
- qо‘shimcha ishlab chiqarish ishlariga sarflangan vaqt.
Kommersiya (tijorat) tezligida quduqni qurilish davomida asosiy ishlab chiqarishga bog‘liq bо‘lmagan ya’ni tо‘xtab qolishlar, avariya, murakkabliklar va boshqa ishlar ham hisobga olinadi.
(8.6)
bu yerda: - kommersiya burg‘ilash tezligi, m/st-oy;
- ishlab chiqarishdan tashqari ishlarni bajarish uchun sarflangan vaqt.
Siklik tezlik burg‘ilash asbob uskunalarini tashib keltirishdan to quduqlarni tugatguncha sarflangan umumiy ketgan vaqtga quduqni chuqurligini bо‘lish yо‘li bilan topiladi.
(8.7)
bu yerda: - quduq qurilishini siklik tezligi, m/st-oy;
- burg‘ilash qurilmasini montaj-demontaj, bartaraf qilish ishlari yoki ishlatishga sarflangan vaqt.
Do'stlaringiz bilan baham: |
