Murakkab sharoitlarda neft va gaz quduqlarini qazish

8.1. Burg‘ilash rejimi va ularning

parametrlari

Burg‘ilash rejimi deb, burg‘ilash kо‘rsatkichlariga ta’sir qiluvchi hamma omillar majmuasiga aytiladi.

Burg‘ilash rejimi parametrlariga quyidagilar kiradi:

1. 
   burg‘ining о‘q bо‘yicha yuklanmasi – P_D.
   
2. 
   burg‘ining aylanish tezligi – V_D.
   
3. 
   yuvuvchi eritmani uzatish miqdori – Q.
   
4. 
   yuvuvchi eritmaning parametrlari (zichligi, qovushqoqligi, suv berishi, statik kuchlanishni siljishi).
   

Bu parametrlar majmuasini hisobga olib, burg‘ilashda eng yuqori miqdor va sifat kо‘rsatkichlariga hozirgi zamonaviy texnikalar yordamida erishishga burg‘ilashning maqsadli rejimi deyiladi.

Burg‘ilash amaliyotida uch xil usuldan foydalaniladi: rotorli, turboburli va elektroburli.

Burg‘ilash usulini tanlashdagi asosiy omillar:

1. 
   quduq ustunining chuqurligi va shakli (tik yoki qiya quduqlar);
   
2. 
   burg‘ilanishi kerak bо‘lgan jinslarning fizik-Mexanik xossalari.
   

Bu holatlarning birini alohida qarab chiqamiz.

Hozirgi zamonaviy burg‘ilash texnikasi turbobur usulida 15000 metr chuqurlikkacha bо‘lgan quduqlarni burg‘ilash imkoniyatiga ega. Turbobur usulida burg‘ilashda yuvish eritmalarini haydash, katta gidravlik yо‘qolish, quduq tubiga turboburni tushirish va nazorat qilishning qiyinligi, 4500 metrdan chuqur burg‘ilanganda samarasining pastligi. Burg‘ilash jarayonida ideal sharoitli qirqimlar (tuzilma) kamdan-kam uchraydi. Burg‘ilash jarayonida shunday qatlam oraliqlari uchraydiki, о‘z navbatida turboburli usulga nisbatan rotorli usulda burg‘ilash samarali bо‘ladi.

Bunday holatlarda oraliqli burg‘ilash usullarini tanlash kerak bо‘ladi. Alohida oraliqlarda turbobur va rotorli usullarni qо‘llashga murakkab (kombinatsiyalashgan) burg‘ilash usuli deyiladi.

Oraliqlarni turbobur yoki rotorli usulda burg‘ilash uchun bir vaqtning о‘zida parallel yoki ketma-ket holda bir necha quduqlar burg‘ilanadi. Burg‘ilash natijasining oraliqlararo taqqoslash variantlari kо‘rib chiqiladi, eng samarali burg‘ilash usulining chegaralari о‘rnatiladi.

Kо‘p yillik tajriba natijalari shuni kо‘rsatadiki, qiya yо‘naltirilgan quduqlar har qanday sabablarga bog‘liq bо‘lmagan holda turbobur usulida burg‘ilash, rotorli usulga nisbatan texnik-iqtisodiy jihatdan samarali ekanligi isbotlangan.

Eng arzon burg‘ilash usullaridan biri bu elektrobur usulidir. Chunki bu usulda montaj qilish ishlari sodda, kо‘p transport talab etmaydi, yoqilg‘i kerak emas.