Murakkab efirlarni karbon kislotalarning hosilalarida atsil guruhi alkoqsil guruhi bilan bog'liq deb qarash mumkin

Mavzu: Murakkab efirlr.

Reja:

1.Murakkab efirlarlar.Izomriyasi va nomenklaturasi.

2.Tabatda uchrashi va olinishi.

3.Kimyoviy xossalari.

4.Ishlatilisi.

Murakkab efirlarni karbon kislotalarning hosilalarida atsil guruhi alkoqsil guruhi bilan bog'liq deb qarash mumkin.

О



R – C – OR₁

asil alkoksil guruhi

Izomeriyasi. Nomenklaturasi. Murakkab efirlarning izomeriyasi spirt va kislota radikalining tuzilishi bilan bog'liq bo'ladi. Ratsional nomenklaturaga ko'ra murakkab efirlarning nomlari spirt va kislota nomlaridan tuziladi.

О

Н – С chumoli kislotaning metil efiri, metil formiat

О – СН₃

О

СН₃ – С sirka kislotaning etil efiri, etilasetat

О – СН₂ – СН₃

Olinishi. 1. Murakkab efirlarning olinishi usullarining eng asosiysi bo'lib eterifikatsiya reaksiyasi hisoblanади:

2. Karbon kislota tuzlarining uglevodorodlarining galogenli hosilalari bilan o'zaro ta`sirlashishi natijasida ham murakkab efir hosil bo'ladi:

CH₃COOAg + ClCH₂CH₃ → CH₃COOCH₂CH₃ + AgCl

kumush asetat etil xlorid etilasetat

3.Alkenlarga karbon kislotalarning birikishi ham murakkab efirlarning hosil bo'lishiga olib keladi.
O

BF₃ //

(CH₃)₂ – C = CH₂ + CH₃COOH → (CH₃)₃C – O - C

\

dimetil sirka CH₃

etilen kislota uchlamchi butil asetat

4. Murakkab efirlar karbon kislota angidridlariga spirtlar ta’sir ettirib ham olinadi:

5.Murakkab efirlar galoidangidridlarga spirtlarni ta’sir ettirish bilan ham olinadi:

6.Murakkab efirlar qayta efirlash usuli bilan ham olinadi. Reaksiya kislotali yoki ishqoriy muhitda boradi: