Muqobil energiya manbalari

18-Amaliy mashg‘ulot.
Quyosh nurlanishi imitatorlarini o‘rganish.


19-Amaliy mashg‘ulot.
Ishlab chiqarilayotgan quyosh fotoelektrik modullarining standart test sharoitida o‘lchash.
Akkumulyator (lotincha: accumulator – toʻplovchi) – keyinchalik foydalanish maqsadida energiyani toʻplaydigan qurilma. Elektr, issiqdik, gidravlik, inersion xillari bor. Elektr A. elektr toki taʼsirida kimyoviy ener-giyani elektr energiyasiga aylantirib beradigan galvanik tizim. Elektr A. musbat elektrod, manfiy elektrod va elektrolitdan iborat. Elektrodning elektrolitga tegib turuvchi sirtida po-tensiallar farqi hosil bo‘ladi. Bu farq eyuk (elektr yurituvchi kuch) deyiladi. Yig‘ilgan energiyani sarflash vaqtida kimyoviy energiya elektr energiyasiga, energiyani to‘plash vaqtida esa elektr energiyasi kimyoviy energiyaga aylanadi. Elektrolit tarkibiga karab, A.lar kis-lotali va ishqorli xillarga bo‘linadi. Kislotali A.larda elektrolit sifatida sulfat kislota eritmasi, musbat elek-trod sifatida qo‘rg‘oshin oksidi, manfiy 265elektrod sifatida qo‘rg‘oshin ishlatiladi. Bunday A.lardan avtomobil transportida, aviatsiyada, aloqada foydalaniladi. Ishqorli A.lar elektrodining xiliga karab, kadmiynikelli va temirnikelli, kumush ruxli va kumush-kadmiy-li bo‘ladi. Kadmiynikelli A. musbat elektrodi grafit aralashtirilgan nikel oksididan, manfiy elektrodi kad-miy aralashtirilgan temirdan tayyorla-nadi. Elektrolit sifatida o‘yuvchi kaliy eritmasi yoki o‘yuvchi natriy eritmasiga ozgina litiy gidrooksid qo‘shilgan ara-lashma ishlatiladi. A. zaryadlanish va za-ryadsizlanish vaqtidagi o‘rtacha kuchlanish (har bir elementga 1–2 V) va sig‘im (am-per-soat) bilan ifodalanadi. Kuchlanishni oshirish uchun A.lar ketma-ket ulanib, batareyalar hosil qilinadi. Kadmiynikelli va temirnikelli A. aviatsiyada, aloqa vositalarida, elektr transport mashinalarida, kosmik apparatlarda; kumush-ruxli va kumush-kadmiyli A. aviatsiya, aloqa vositalari, kinoga olish apparati va boshqa da ishlatiladi. Issiqlik A.tarmoqdagi bug‘ bosimini birday saqlab turadi. Gidravlik A. gidravlik qurilmalarda suyuqlik yoki gazning bosim va sarfini baravarlaydi, 100–300 atm bosim ostida suyuqlikni yig‘ib, gidravlik presslarga va boshqa mashina-qurollarga bir meʼyorda berib turadi. Inersion A. maxovikdan iborat bo‘lib, undan turli mashinalar, transport vositalari va boshqalarda foydalaniladi. So-atlardagi prujinalar, aviatsiya modellaridagi rezina motor ham energiya A.i hisoblanadi.