Muqobil energiya manbalari

9-mavzu. Quyoshning azimut va qiyalangan burchagi bo‘yicha kuzatuvchi qabul qiluvchi maydonchaning orientatsiyasini optimallashtirish.
Reja

1. 
   To‘g‘ri quyosh nurlanishiga qabul maydonchasini optimal orientirlash
   
2. 
   Quyoshning azimut va qiyalangan burchagi bo‘yicha qabul qiluvchi maydonchaning orientadiyasini to‘g‘rilash
   
3. 
   A(φ°, ψ°) nuqtada va berilgan S(km²) hududi uchun ekologik-iqtisodiy va texnik-ekologik resurslarini hisob-kitobiga uslubiy yondashuv
   
4. 
   Quyosh nurlanishi valovoy resurslarining hisobi uchun Angstrem metodi
   

Umumiy quyosh nurlanishi Quyoshning Yerdagi sayyoraga etkazishi mumkin bo'lgan maksimal quvvatdir va Quyoshdan o'rtacha masofa asosiy geometriyasi Yer tushgan haqiqiy quyosh energiyasini cheklaydi. Bir vaqtning o'zida Yerning faqat yarmi Quyosh tomonidan yoritiladi, bu esa butun Quyosh nurlanishining yarmini kamaytiradi.

Quyosh nurlaridan energiya Yer yuziga bir tekis tarqalmaydi. Bir yarim shar har doim qorong'i, umuman quyosh radiatsiyasini olmaydi. Yorug'lik tomonida faqat Quyosh ostidagi nuqta to'liq intensiv quyosh nurlanishini oladi. To’g’ri quyosh nurlari yerga har qachon tushadi va yerning malum nuqtalariga tik malum nuqtalariga burchak ostida tushadi bunga asosiy sabab yerning shar shakliga o’xshashligi va yerning o’z o’qi atrofidagi harakatidir.

Yer yuzasida amaliy jihatdan hamma ishlab chiqarilgan usullar quyidagi metodik jihatlarga asoslanadi. Hisobga olish kerakki AMS ko’pchiligi qoidaga muofiq qo’zg’almas gorizontal maydonchaga tushayotgan quyosh radiatsiyasini tushuvini o’lchaydi yani berilgan S hududlar uchun yoki φ° ψ° nuqtadagi quyosh radiatsiyasi resurslarini baholashning miqdoriy o’lchovi sifatida qabul qilinadi.
Yer yuzasida berilgan nuqtada quyosh nurlanishi yoki quyosh energiyasi yalpi potensial tushunchasi ostida odatda bir kalentar yil davrida teng vaqtda 1m² maydonga ega gorizontal QQM tushayotgan . Quyosh energiyasining o’rtacha ko’p yillik miqdori E^g_val(kw*soat/m²*yil) tushuniladi. Yillar bo’yicha quyosh energiyasining tushishining o’zgaruvchan harakterini hisobga olib E^g_val(kw*soat/m²*yil) ni yetarli darajada ishonchli qiymatini olish mumkin.
E^g_val ni quyidagicha aniqlaymiz E^g_val =⅀_k=1^d*E^g_valok/d
Bu yerda d hisob yillar soni E^g_valok formula yordamida hisoblanadigan k yildagi gorizontal maydoniga quyosh radiatsiyasining tushuvi
E^g_valok=ʃ^Tgod ₀R^g_⅀(t)dt
Malumki quyosh energetic qisimlari 3 ta asosiy qismlarga bo’lgan holda o’rganish mumkin.
E_fakt^g(t)= E^g_ya(t)*(a+b*T^fakt_cc)
E^g_ya=R_pr^g(t)*cosa(t)*t bu yerda R_pr^g(t) qabul qilgich maydonga QN normal oriyentatsiyalangan holatda to’g’ri yo’nalgan QN ning o’rtacha quvvati hisoblanadi.