Muqarrar hodisa Sinash natijasida albatta roy beradigan hodisa. Mumkin bo’lmagan hodisa



Download 409,17 Kb.
Pdf ko'rish
Sana18.01.2022
Hajmi409,17 Kb.
#388464
Bog'liq
Glossariy



Glossariy 

Tasodifiy hodisalar-

 Biror tajribada ro‘y berish yoki bermasligini oldindan aytib bo‘lmaydigan 

hodisalar . 

Muqarrar hodisa

-Sinash natijasida albatta roy beradigan hodisa. 



Mumkin bo’lmagan hodisa-

Sinash natijasida hech qachon ro’y bermaydigan hodisa. 



Ehtimollikning klassik ta’rifi -

A

  hodisaning ehtimolligi deb, 



A

  hodisaga qulaylik yaratuvchi 

elementar hodisalar soni 

k

 ning    tajribadagi barcha elementar hodisalar soni 



n

 ga nisbatiga aytiladi. 



n

k

N

A

N

A

P



)

(



)

(

)



(



Ehtimollikning geometrik ta’rifi-



A

  hodisaning geometrik ehtimolligi deb, 



D

 soha o‘lchovini 



G

 

soha o‘lchoviga nisbatiga aytiladi, ya’ni   



}

{

}



{

)

(



G

mes

D

mes

A

P



Nisbiy chastota-

A

 

hodisa n ta bog‘liqsiz tajribalarda 



n

A

 marta ro‘y bersin. 



n

A

 

son 



A

 

hodisaning 

chastotasi, 

n

n

A

  munosabat esa 



A

 

hodisaning nisbiy chastotasi deyiladi. 



Shartli ehtimol- 

A hodisa ro’y berdi degan shartda B hodisa ehtimolini hisoblash. 

 

To’la ehtimol formulasi

- To’la gruppa tashkil etuvchi birgalikda bo’lmagan hоdisalardan 

bittasining ro’y bеrganlik shartidagina ro’y bеradigan 

A

  hоdisaning ehtimоli shu hоdisalardan har 

birining ehtimоlini 

A

  hоdisaning mоs shartli ehtimоliga ko’paytmalari yig’indisiga tеng:   

)

(

)



(

...


)

(

)



(

)

(



)

(

)



(

2

1



2

1

A



P

B

P

A

P

B

P

A

P

B

P

A

P

n

B

n

B

B



 



Bеyеs fоrmulasi

 -Bu fоrmulalar sinash natijasida 



A

  hоdisa ro’y bеrganligi ma’lum bo’lgandan 

so’ng gipоtеzalar ehtimоllarini qayta bahоlashga imkоn bеradi

 

-

)

(



)

(

...



)

(

)



(

)

(



)

(

)



(

)

(



)

(

2



1

2

1



A

P

B

Р

А

Р

В

Р

А

Р

В

Р

А

Р

В

Р

В

Р

n

i

B

n

В

В

В

i

i

А









Bernulli formulasi

- Agar 


n

 ta bo‘g‘liqsiz tajribaning har birida 



A

 hodisaning ro‘y berish ehtimolligi 



p

  ga,  ro‘y  bermasligi 



q

  ga  teng  bo‘lsa,  u  holda 



A

  hodisaning 



m

  marta  ro‘y  berish  ehtimolligi 

quyidagi ifodaga teng bo‘ladi: 

n

m

q

p

C

m

P

m

n

m

m

n

n

,...


1

,

0



,

)

(





 

Muavr-Laplasning lokal teoremasi-

Agar 

n

 ta bog‘liqsiz tajribada 



A

 hodisaning ro‘y berish 

ehtimolligi 

1

0





p

  bo‘lsa, u holda yetarlicha katta 

n

 larda   

2

2

2



1

1

)



(

x

n

e

npq

m

P







npq

np

m

x



                                                        (1.14.4) 

-taqribiy formula o‘rinli. Bu yerda 

2

2

2



1

)

(



x

e

x





  funksiya Gauss funksiyasi deyiladi. 

Muavr-Laplasning integral teoremasi-

 Agar 


n

 yetarlicha katta va 



A

 hodisa n ta tajribada kamida 



m

1

 va ko‘pi bilan 



m

2

 marta ro‘y berish ehtimolligi 

)

(

2



1

m

m

m

P

n



 




2



1

2

2



2

1

)



(

2

1



x

x

n

dx

e

m

m

m

P

x



taqribiy formula bo’yicha topilad, bu yerda 

2

,



1

,





i



npq

np

m

x

i

i



Tasodifiy miqdor

- avvaldan nоma’lum bo’lgan va оldindan inоbatga оlib bo’lmaydigan tasоdifiy 

sabablarga bоg’liq bo’lgan hamda sinash natijasida bitta mumkin bo’lgan qiymat qabul qiluvchi 

miqdоrga aytiladi. 

Diskret tasodifiy miqdor

-Agar tasodifiy miqdor chekli yoki sanoqli qiymatlar qabul qilsa, bunday 

tasodifiy miqdor diskret tipdagi

 

tasodifiy miqdor



.

 deyiladi. 



Uzluksiz tasodifiy miqdor-

 Agar tasodifiy miqdor qabul qiladigan qiymatlari biror oraliqdan iborat 

bo‘lsa uzluksiz tipdagi

 

tasodifiy miqdor deyiladi. 



Taqsimot funksiya- 

Tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasi deb 



x



son uchun 

( )


{

}

{ :



( )

}

F x



P X

x

P

X

x





  ko’rinishda aniqlanuvchi f



unksiyaga aytiladi.

 

  Zichlik funksiya

- Uzluksiz tasodifiy miqdor zichlik funksiyasi deb, shu tasodifiy miqdor taqsimot 

funksiyasidan olingan birinchi tartibli hosilaga aytiladi.   

'

( )



( )

f x

F x



Matematik kutilma-

 diskret


 

  X

 tasodifiy miqdorning    matematik kutilmasi deb, 

1

i

i

i

x p



  qator 


yig‘indisiga aytiladi : 

1

i



i

i

MX

x p





Dispersiya

- Tasоdifiy miqdоrning dispеrsiyasi (tarqоqligi) dеb, tasоdifiy miqdоrni o`zining 

matеmatik kutilishidan chеtlanishi kvadratining matеmatik kutilishiga aytiladi. 

 


 

2

]



[

X

M

X

M

X

D





O’rtacha kvadratik chetlanish

-

 Х 

tasоdifiy miqdоrning o`rtacha kvadratik chеtlanishi dеb, 

dispеrsiyadan оlingan kvadratik ildizga aytiladi. 

 

 


X

D

X





Ko‘p o‘lchovli tasodifiy miqdorlar- 

mumkin bo‘lgan qiymatlari 2 ta, 3 ta, ..., n ta son bilan 

aniqlanadigan miqdorlar mos ravishda ikki o‘lchovli, uch o‘lchovli, … , 

n

 o‘lchovli deb ataladi.   



Xarakteristik funksiyalar-

X

 tasodifiy miqdorning xarakteristik funksiyasi    deb



itX

e

tasodifiy 

miqdorning matematik kutilmasiga aytiladi. U 

( )


X

t

  yoki 



( )

t

  orqali belgilaymiz: 



( )

itX

t

Me



.

 

Bir argumentning funksiyalari-

 Agar 


X

 tasоdifiy miqdоrning har bir qiymatiga biror qoida 

bo‘yicha mos ravishda 

Y

 tasоdifiy miqdоrning bitta qiymati mos qo‘yilsa, u holda 



Y

 ni 


X

 tasodifiy 

argumentning funksiyasi deyiladi va 

( )


Y

X



  kabi yoziladi.

 

Ikki argumentning funksiyalari-

 Agar 


X

 va 


Y

 tasodifiy miqdorlar qabul qiladigan qiymatlarining 

har bir juftligiga biror qoidaga ko‘ra 

Z

 tasodifiy miqdor mos qo‘yilsa, u holda 



Z

 tasodifiy miqdor 



X

 

va 



Y

 ikki tasodifiy argumentning funksiyasi deyiladi va 

( , )

Z

X Y



  kabi belgilanadi.   

Katta sоnlar qоnuni- 

1

2



,

,...


,...

n

X X

X

  tasodifiy miqdorlar ketma-ketligi mos ravishda 




1

2

,



,...

,...


n

MX MX

MX

  matematik kutilmalarga ega bo‘lib, 

0



 



  son uchun 

n



  da   



1

1

1



1

lim


1

n

n

i

i

n

i

i

P

X

MX

n

n













 

 



munosabat bajarilsa, 

1

2



,

,...


n

X X

X

  tasodifiy miqdorlar ketma-ketligi katta sonlar qoniniga 

bo‘ysunadi deyiladi.

 

Chеbishеv tеngsizligi: 

Agar 


X

 tasodifiy miqdor 



DX

 dispersiyaga ega bo‘lsa, u holda 

0



 



 

uchun quyidagi tengsizlik o‘rinli:   



2



.

DX

P X

MX





                                                                                    (*) 

(*) tengsizlik Chebishev tengsizligi deyiladi.



 

Bоsh to’plam- 

tanlanma ajratiladigan оb’еktlar to’plami 



Tanlanma- 

tasоdifiy ravishda tanlab оlingan оb’еktlar to’plami.



 

Variatsiоn qatоr-

 Kuzatilgan 



i

x

  qiymatlar 



variantalar

, variantalarning оrtib bоrish tartibida 

yozilgan kеtma-kеtligi. 

Gistogramma -

Statistik majmuaning grafik tasviri 



gistogramma

 deyiladi. 



Chastotalar gistogrammasi-

 deb asoslari oraliq uzunligi h ga teng bo‘lgan va balandliklari 



i

n

h

 

bo‘lgan to‘g‘ri to‘rtburchaklardan tuzilgan shaklga aytiladi. 



Nisbiy chastotalar poligoni-

 Tekislikda 

1

2

2



2

,

,



,

,...,


,

k

k

n

n

n

y

y

y

n

n

n



 


 





 




  nuqtalarni siniq chiziqlar 

bilan birlashtirishdan hosil bo`lgan figura 



nisbiy chastotalar poligoni

 deyiladi. 



Siljimagan baho

 -Agarda statistik bahoning matematik kutilmasi noma`lum parametrga teng, ya`ni   



1



,

,

n



n

MT

MT X

X



 

bo`lsa, statistik baho 



siljimagan baho

 deyiladi.   



Siljigan baho

 -Agar statistik baho 



1



,

,

n



n

T

T X

X

  uchun 



1



,

,

0



n

b

MT X

X



 

 

bo`lsa, u 



siljigan

 

baho

 deyiladi va 

b

-siljish kattaligi bo`ladi.   



Asosli baho

 -Agarda n cheksizlikka intilganda 



T

(

1



,

,

n



X

X

) statistika ehtimol bo`yicha noma`lum 

parametr 

  ga yaqinlashsa, ya`ni ixtiyoriy kichik 



>0 son uchun   

lim

n

P



{



1



,

,

n



T X

X



<

}=1   



munosabat o‘rinli bo`lsa, u holda 

T

(

1



,

,

n



X

X

) statistik baho 



asosli baho

 deyiladi. 



SHartli variantalar

- dеb   


h

c

x

u

i

i



tеnglik bilan aniqlanadigan    variantalarga aytiladi, bu еrda 

s – sохta nоl (yangi sanоk bоshi), 



h

– qadam, ya’ni istalgan ikkita qo’shni    dastlabki varianta 

оrasidagi farq (yangi masshtab birligi). 

Statistik bоg’lanish

 -dеb shunday bоg’lanishga aytiladiki, unda miqdоrlardan birining o’zgarishi   

bоshqasining    taqsimоti o’zgarishiga оlib kеladi. 

  Kоrrеlyatsiоn bоg’lanish-

 miqdоrlardan (bеlgilarning) birining o’zgarishi ikkinchisining o’rtacha 




qiymati o’zgarishiga оlib kеladi. Bu hоlda statistik bоg’lanish 

kоrrеlyatsiоn 

bоg’lanish dеb ataladi. 



SHartli o’rtacha qiymat

-

x



y

  dеb 


Y

ning 


x

X

  qiymatga mоs qiymatlarining arifmеtik 



o’rtacha qiymatiga aytiladi.   

kоrrеlyatsiоn bоg’liqlik

- Agar har bir 



x

  qiymatga shartli o’rtacha qiymatning    bitta qiymati mоs 

kеlsa, u hоlda, ravshanki, shartli o’rtacha qiymat 

x

  ning funktsiyasidir; bu hоlda 



Y

tasоdifiy 

miqdоr 

X

miqdоrga kоrrеlyatsiоn bоg’liq dеyiladi. 



Statistik gipoteza

 -Kuzatilayotgan t.m. haqida aytilgan ixtiyoriy fikrga 



statistik gipoteza

 deyiladi. 



Asosiy  gipoteza-

Tekshirilishi  kerak  bo‘lgan  gipoteza 



asosiy  gipoteza

  deyiladi  va  u 



H

0

  bilan 


belgilanadi.

 

alternativ  gipotez

a-

  Asosiy  gipotezadan  qarama-qarshi  bo‘lgan  ixtiyoriy  gipotezaga 



raqobatlashuvchi

 yoki 


alternativ gipoteza

 deb ataladi. 




 

Download 409,17 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish