Muqaddima

YURAK MUSKULINING QISQARUVCHANLIGI 
 
    Yurak  muskulining  qisqarish  mexanizmi  skelet  muskulining  qisqarish  mexanizmidan 
deyarli  farq  qilmaydi.  Aktin  iplar  miozin  iplar  oralig‘iga  sirpanib  kirganda,  miokard 
tolalari  qisqaradi.  Bu  sirpanish  ko‘ndalang  ko‘prikchalarning  eshkaksimon  harakatlari 
natijasi  hisoblanadi.  Tolalar  bo‘shashgan  vaqtda  aktin  iplar  yuzasidagi  ipsimon  oqsil  – 
tropomiozinning  troponin  oqsili  bilan  hosil  qilgan  kompleksi  aktinning  miozin  bilan 
birlashuviga  yoi  qo‘ymaydi.  Tolada  harakat  potensialining  vujudga  kelishi 
sarkoplazmatik  retikulumning  sisternalaridan  kalsiyning  tashqariga  chiqib,  aktin  va 
miozin iplar sohasiga yetib borishiga va troponin bilan bog‘lanishiga olib keladi. Kalsiy-
troponin  birikmasining  hosil  bo`lishi  troponin-tropomiozin  kompleksining  fazodagi 
holatini  o‘zgartiradi.  Aktin  va  miozin  iplar  o‘rtasidagi  to‘siq  yo‘qolib,  sirpanish 
boshlanadi.  Yuqori  ATF-aza  faolligiga  ega  bo`lgan  aktomiozin  ATFni  parchalab, 
energiya ajralishini ta‘minlaydi. 
     Membrananing 
repolyarizatsiyasi 
natijasida 
kalsiy 
troponindan 
ajralib, 
sarkoplazmatik  retikulum  ichiga  o‘tadi.  Kalsiy  nasosi  kalsiy  ionlarining  bir  qismini 
membrananing  hujayralar  oralig‘idagi  suyuqlikka  chiqaradi.  Mioplazmada  erkin  kalsiy 
ionlarining kamayib ketishi kardiomiositlarning bo‘shashishiga olib keladi. 
     Qo‘zg‘alishni qisqarish bilan bog‘lanishini miokardda ham ko‘ndalang va bo‘ylanma 
naychalar  ta‘minlaydi.  Qisqarishning  yuzaga  chiqishida  kalsiy  ionlarining  harakat 
potensiali vaqtida hujayraga kirishi juda muhim rol o‘ynaydi. Kalsiy harakat potensialini 
o‘zgartirib,  refrakterlikni  cho‘zadi.  Hujayralar  oralig‘idan  kalsiy  ionlari  olib  tashlansa, 
qo‘zg‘alish qisqarishdan butunlay ajraladi: harakat potensiali hosil bo`laveradi, miotsitlar 
qisqarmaydi. 
 

---

 
 
139