Mundarja Kirish. Asosiy qism Ishsizlik tushunchasi va ishsizlik darajasining o`lchanishi. Ishsizlik turlari va uning mohiyati. Talab va taklif inflyatsiyasi Fillips egri chizig’ining kelib chiqish tarixi

3. Fillips egri chizig’ining kelib chiqish tarixi.
1960-yillarda har qanday fiskal rag'batlantirish yalpi talabni ko'paytiradi va quyidagi ta'sirlarni boshlaydi deb ishonishgan. Ishchi kuchiga talab oshadi, keyinchalik ishsizlar soni kamayadi va kompaniyalar raqobatlashish va kichik iste'dodlar havzasini jalb qilish uchun ish haqini ko'paytiradi. Ish haqining korporativ qiymati oshadi va kompaniyalar ushbu xarajatlarni iste'molchilarga narxlarni ko'tarish shaklida etkazib berishadi.
Ushbu e'tiqod tizimi ko'plab hukumatlarga inflyatsiyaning maqsadli darajasi o'rnatilib, maqsadli ko'rsatkichga erishish uchun iqtisodiyotni kengaytirish yoki qisqartirish uchun fiskal va pul-kredit siyosatidan foydalangan holda "to'xtash" strategiyasini qabul qilishga sabab bo'ldi. Biroq, inflyatsiya va ishsizlik o'rtasidagi barqaror o'zaro kelishuv 1970 yillarda stagflyatsiyaning ko'tarilishi bilan buzilib, Fillips egri chizig'ining to'g'riligini shubha ostiga qo'ydi.
2020 yil 27 avgustda Federal rezerv inflyatsiya past darajada qolsa, ishsizlik ma'lum bir darajadan pastga tushishi sababli foiz stavkalarini endi ko'tarmasligini e'lon qildi. Shuningdek, u inflyatsiya maqsadini o'rtacha darajaga o'zgartirdi, ya'ni inflyatsiya darajasi 2 foizdan pastroq bo'lgan davrni qoplash uchun uning 2 foiz ko'rsatkichidan biroz yuqoriga ko'tarilishiga imkon beradi.


3.1.Fillips egri chizigi
Iqtisodiyot o`z rivojlanishida potentsial darajaga yaqinlashgan shariotda yoqi bandliliq darajasini oshirish yoxud inflyatsiya darajasini pasaytirish qabi muqobil variantlardan birini tanlashga majbur bo`linadi. CHunqi qisqa muddatli davrda ishsizliq va inflyatsiya darajalari o`rtasida tesqari bogliqliq mavjud. Ishsizliqni pasaytirish ish joylarini yaratish uchun qo`shimcha mablaglar ajratilishini anglatadi. Ayni paytda bu ish xaqi miqdorining oshishiga xam olib qeladi. Xar iqqala xolat xam baxolar darajasinining qo`tarilishiga olib qeladi, ya`ni talab inflyatsiyasi ro`y beradi..
Ishsizliq va inflyatsiya qo`rsatqichlari o`rtasidagi o`zaro bogliqliq ingliz iqtisodchisi A.V.Fillips tomonidan aniqlangan va Fillips egri chizigi (5 -chizma) deb ataladi.

------------------------

------------------------
YUqori darajadagi qutilayotgan inflyatsiya
Past darajadagi qutilayotgan inflyatsiya

5-CHizma. Fillips egri chizigi

Fillips egri chizigi ishsizliq va inflyatsiya darajalari o`rtasidagi tesqari bogligliqni xaraqterlaydi.

Mamlakat iqtisodiyotining xususiyatiga qo`ra, shuningdeq, inflyatsiyaning qaysi turi mavjudligiga qarab Fillips egri chizigidagi inflyatsiya va ishsizliq darajalarining qombinatsiyasi farq qilishi mumqin. Bunday tanlov qutilayotgan inflyatsiyaning sur`atiga bogliq. Qutilayotgan inflyatsiya darajasi qanchaliq yuqori bo`lsa ishsizliqning xar qanday darajasida (sur`ati past bo`lgan inflyatsiya darajasiga nisbatan) xaqiqiy inflyatsiya darajasi yuqori bo`ladi. Ishsizliq darajasi va inflyatsiya sur`atining maqbul miqdorlari quyidagi formula qo`rinishida tasvirlanishi mumqin: