Mundarijasi Kirish

.«Andijon yog’ – moy» aktsiyadorlikv jamiyatining faoliyatini tashkiliy iqtisodiy tavsiflash;

Andijon viloyati iqtisodiyotida “Andijon yog’-moy” ochiq aktsiyadorlik jamiyati alohida o’rin egallaydi. Korxonani 1906 yili qurilishi boshlangan. 1907 yili qurib tugatilib ishga tushgan. 1910 yili korxona qayta ta’mirlandi va AQShni yangi texnologiyalari asosida jihozlandi. Turkistondagi 1918 yili bo’lib o’tgan fuqarolar urushi korxona faoliyatini ma’lum muddatga to’xtatib turishiga sabab bo’ldi. 1928-1930 yillar davomida korxonani kapital ta’mirlash ishlari amalga oshirilgan. Sovun ishlab chiqarish tsexi kengaytirildi. 1932 yili 5100 tonna sovun ishlab chiqarildi. Shu yili korxonadagi ishchilar soni 5839 kishiga etdi. 1940 yilda yog’ zavodi qayta ta’mirlanib bir kecha-kunduzda 300 tonna paxta chigitni qayta ishlash quvvatiga ega bo’ldi. 1949 yili korxona qayta ta’mirlanib, uzluksiz ekstraktsiya usuli bilan yog’ olishni 450 tonnaga etkazdi.

1954 yili “yog’ zavodi” o’rniga “yog’-moy kombinati” deb qayta nomlandi. 1960 yili sovun ishlab chiqarish tsexi to’la qayta jihozlandi va mexanizatsiyalashtirildi. Korxonani ishlab chiqarish imkoniyati uch martaga oshirildi.

1962 yili yog’ni soapstokdan yog’ kislotalarini distilyatsiyalash usuli bilan olish tsexi qurildi va bu sovun ishlab chiqarish tannarxini pasaytirishga imkoniyat yaratildi. 1966 yili mehnatda erishilgan zafarlar uchun bu kombinat “Mehnat qizil bayrog’i” mukofoti bilan taqdirlandi. 1975-1980 yillar yog’-moy kombinatining quvvati kuniga 540 tonna chigitni qayta ishlash darajasiga erishildi. 1983-1984 yillarda kombinatning asosiy tsexlari qayta jihozlandi.

1991 yili O’zbekistonning mustaqillikka erishganligi qatta quvonch bilan qarshi olindi. Mustaqilligimiz sharofati bilan 1993 yili yangi distilyatsiyalangan yog’ mahsulotlari ishlab chiqaruvchi tsexi yangi zamonaviy uskunalar bilan jihozlanib, ishga tushirildi. Respublikamiz Prezidenti Islom Karimovning 1990 yili 21 yanvardagi “Iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, xususiy mulk manfaatlarini himoya qilishni va tadbirkorlikni rivojlantirish chora-tadbirlari” to’g’risidagi farmonini bajarish yuzasidan bir qancha amaliy ishlar qilindi. Korxona 1994 yili noyabr oyida hissadorlik jamiyatiga aylantirildi, hamda korxona a’zolari o’z aktsiyalariga ega bo’ldilar. Aktsiyadorlik jamiyatiga aylantirilgan korxonaning ishlari yanada rivojlanib ketdi, mahsulot ishlab chiqarish xajmi va sifati oshib bordi. 1996 yili ma’naviy va jismoniy eskirgan asosiy vositalar o’rniga “Sket” firmasining Rotorli ekstraktori o’rnatildi. Bu bilan yaxshi iqtisodiy natijalar olindi. 1997 yili yuqori quvvatga ega bo’lgan yangi bug’ qozoni qurib ishga tushirildi. Korxona atrofdan bug’ olishga chek qo’yildi va ikkinchi bug’ qozoni o’rnatildi. 1995 yili oqlangan yog’ ishlab chiqarish 10478 tonnani tashkil etgan bo’lsa, 1998 yilga kelib 11100 tonnaga etgan va 3 – choragida 3421 tonna iste’mol yog’i ishlab chiqarilib, aholiga etkazib berildi. Xuddi shuningdek xo’jalik sovuni 1998 yili 8084 tonna ishlab chiqarildi.

Hozirda “Andijon yog’-moy“ aktsiyadorlik jamiyatida asosan paxta chigitidan paxta yog’i, 60%li xo’jalik sovuni va distrlangan yog’ kislotalari mahsulotlari ishlab chiqarilmoqda. Jamiyatda paxta chigitini qayta ishlash 1 kunda 500 tonna bo’lib, bir yilda 120 ming tonna paxta chigitini qayta ishlash imkoniyatiga ega bo’ldi.

Korxonada Prezidentimiz farmonlari va Vazirlar Mahkamasining qarorlarini amalga oshirishga katta e’tibor qaratilgan. O’zbekiston Respublikasi “Yog’-moy ta’minotsanoat” uyushmasi hamda viloyat, shahar hokimliklari yordamida tashqi iqtisodiy aloqalar yaxshi yo’lga qo’yildi va korxona Amerika, Bel’giya va O’zbekiston hamkorligi asosida 40 tonna quvvatga ega bo’lgan ekstraktsiya yog’ni qadoqlangan holda Davlat andozasiga javob beradigan, xajmi 1 litrli idishlarda o’simlik yog’i ishlab chiqarish yo’lga qo’yilgan. Bu bilan qo’shimcha 40 nafar ishchi o’rin yaratildi.

Korxonada ishlab chiqarilayotgan yog’-moy xajmining miqdori 12,5 ming tonnaga ortdi.

Viloyat hokimligining «Shahrimizni gullar shahriga aylantiramiz» – degan qaroriga asosan, korxona hududi va tashqarisida obodonlashtirish ishlari olib borildi.

Korxona qoshida hozirda magazin, dorixona, go’sht va matbuot do’konlari hamda sartaroshxona mahalla aholisiga xizmat qilmoqda.

Raisning 1 - o’rinbosariga ishlab chiqarish tsexlari, ishlab chiqarish laboratoriyasi, texnologiya va sifat nazorat bo’limi, kapital qurilish bo’limi va qadoqlash tsexi bo’ysunadilar.

Bosh muxandisga bosh mexaniq, bosh energetik, texnika xavfsizligi bo’limi, avtogaraj va temir yo’l bo’limi bo’ysunadilar.

Raisning o’rinbosariga axborot tahlil, ishlab chiqarish va sotish bo’limi, shuningdek shoxobchalari bo’ysunadilar.

Iqtisodiyot va moliya bosh boshqarmasiga hisobchilar bo’limi, reja-iqtisod bo’limi, moliya va narx bo’limi, tayyor mahsulot savdosini tashkillashtirish va marketing bo’limi bo’ysunadilar.

Shuningdek, boshqaruv raisiga maxsus bo’lim, xodimlar bo’limi, devonxona, huquqshunos va qo’riqlash bo’limi bo’ysunadilar.

Mahsulotni sotish tijorat ishlari bo’yicha boshqaruv raisi o’rinbosari bo’lib, u o’zini 3 ta bo’limiga ega. Ularga: ta’minot bo’limi, avtotransport bo’limi, temir yo’l transporti bo’limi.

Boshqaruv raisini ishlab chiqarish ishlarini tashkil etish bo’yicha barcha ishlarini bosh muxandis boshqaradi. Unga bosh texnolog, barcha tsex boshliqlari, barcha smena muxandislari va texnologlari kiradi.

Soffoydaganisbatanrentabellik 2016 yilda 4,85 foizni, 2017 yilda 4,94 foizni, 2018 yildaesa 5,06 foiznitashkiletgan.

Korxonaboshqaruvholatitahlilidadavrxarajatlaritarkibinio’rganishmuhimma’lumotlarmanbaibo’libxizmatqiladi. «Andijonyog’-moy» ochiq aktsiyadorlik jamiyatiningdavrxarajatlari 2016 yilda 8725207 mingso’mni, 2017 yilda 9684979,7 mingso’mniva 2018 yilda 10876232,2 mingso’mnitashkiletgan. Korxonaningdavrxarajatlarioxirgi 2018 yilio’tgan 2016 yilganisbatan 2151025,2 mingso’mgayoki +24,7%gako’payganbo’lsa, o’tgan 2017 yilganisbatan 1191252,5 mingso’mgayoki +12,3% gaoshgan. Davrxarajatlaritarkibidaso’nggiuchyildasotishxarajatlarima’muriyxarajatlariganisbatankambo’lgan.

Lekin shuni ta’kidlash joizki, xozirgi raqobat kurashi keskinlashib borayotgan bugungi kunda mahsulot sotish jarayoniga e’tibor qaratish zarur, ya’ni doyimiy xaridor va mijozlarni talab va ehtiyojlarini muntazam va sistemali o’rganib, asosli tarzda ma’lum mablag’larni ajratib tadqiqot natijalarini amaliyotga tatbiq etib borish zarur.

Yuqoridagilardanshundayxulosagakelishmumkinki, korxonadamahsulotishlabchiqarishhajmiyillardavomidaortibborgan, ayniqsa 2017 yildaishlabchiqarishhajmikeskinko’payganvabuiqtisodiynatijalargao’zijobiyta’siriniko’rsatgan. Mahsulotishlabchiqarishhajmigamosravishdauningtannarxihamortibborgan. "Andijonyog’-moy" aktsiyadorlikjamiyatisoffoydaganisbatanrentabellikko’rsatkichiijobiybo’lgan. Bungaasosiysabablardanbiriishlabchiqarishquvvatidanfoydalanishningortishidir.

Korxonadakeyingiyillardamahsulotishlabchiqarishhajminioshirishborasidabirqatorijobiynatijalargaerishibkelinganiniko’ribchiqdik. Ko’plabishlabchiqarishkorxonalario’zfaoliyatlariniturlisabablargako’rato’xtatayotganbirsharoitda «Andijonyog’-moy» ochiq aktsiyadorlik jamiyatibozoriqtisodiyotitalablaridarajasidao’zfaoliyatinidavomettirishgaharakatqilibkelmoqda.

Korxonaningharqandayishlabchiqarishsohasidagisalbiyvaijobiy

natijalaryokiishlabchiqarishningyaxshivayomonvaziyatlargatushibqolishi, mavjudmuhitdagiboshqaruvjarayoniningqaydarajadasamaraliyo’lgaqo’yilganligigabevositabog’liqliginiko’rsatadi.

Yuqoridagilardanshundayxulosagakelishmumkinki, Respublikamizmustaqillikkaerishgandanso’ngmilliyiqtisodiyotningbarchasohalaridafaoliyatyurituvchikorxonalarfaoliyatiniboshqarishtamoyillaritubdano’zgardi. MamlakatimizvaAndijonviloyatiningsanoatkorxonalaribozorislohotlariniamalgaoshiribborib, o’zfaoliyatlarinitakomillashtiribbormoqda. Ularyangitexnikavasamaralitexnologiyalarnijoriyetishorqali, sifatlixomashyovamateriallarniqo’llashorqalieksportbopmahsulotlarniishlabchiqarishyo’lidaharakatqilmoqda. Ishlabchiqarishfaoliyatiniboshqarishdarivojlangandavlatlartajribasidanfoydalanishgakattae’tiborqaratildi. Natijadauningiqtisodiysamaradorlikko’rsatkichlariyildan-yilgayaxshilanibbormoqda.

«Andijonyog’-moy» ochiq aktsiyadorlik jamiyatidaolibborilgantashkiliy-iqtisodiyfaoliyatvakorxonaboshqaruvfaoliyatitahlilidanshundayxulosachiqarishmumkinki, korxonao’zfaoliyatiniyo’lgaqo’yishdamamlakatimizdayaratilganishbilarmonlikmuhitidanyanadaoqilonafoydalanishimkoniyatlarigaega.