Mundarija: Moliyaviy natijalar hisobi va auditini takomillashtirish

Davomi ning jadval 1

1	2	3	4	5
Daraja ning boshqaruv	Yo'q Ozroq 1/5 dan ortiq ovoz	Bu aniq ko'rsatilmagan	Ko'proq 50% dan ortiq	Yarimdan ko'p ovoz, qo'shimcha shartlar
Turlari ning hisobot berish	Konsolidatsiyalangan moliyaviy bayonotlar, guruh boshqaruv hisoboti	Konsolidatsiyalangan moliyaviy bayonotlar, guruh boshqaruv hisoboti	Individual birlashtirilgan moliyaviy bayonotlar	Konsolidatsiyalangan moliyaviy bayonotlar
Tuzilishi ning hisobot berish	Balans, konsolidatsiyalangan hisobotlar daromad haqida va qo'shimchalar uchun ular	Balans, konsolidatsiyalangan hisobotlar daromadlar va zararlar, hisobotlar to'g'risida pul haqida oqimi va o'z kapitali. mumkin tufayli uzaytirilishi mumkin segmentlar bo'yicha hisobot	Shakllar tanlanadi o'z-o'zidan	Konsolidatsiyalangan balans, birlashtirilgan haqidagi bayonotlar daromadlar va zararlar, konsolidatsiyalangan hisobotlar pul haqida oqim, birlashtirilgan ustav kapitali to'g'risidagi bayonotlar; izohlar
Konsolidatsiyalangan moliyaviy sabablar bayonotlarning muvaffaqiyatsizligi	Yo'q belgilangan	Belgilangan	Yo'q belgilangan	Belgilangan
Boshqa ma `lumot	To'liq konsolidatsiya, mutanosib konsolidatsiya va kapitaldagi ulushga ko'ra konsolidatsiya	dan ozod qilish uchun imtiyozli shartlar mustahkamlash	Konsolidatsiyalangan ob'ektlar ro'yxati hisobot va ular tuzatishlar bilan kiritilgan	Konsolidatsiyalangan ob'ektlar ro'yxati hisobot va ular tuzatishlar bilan kiritilgan
Qo'shimcha ma'lumot oshkor qilish hisoboti uchun	Alohida ajratilmagan	Ma'lumotni aniqlash da aks ettirilgan guruh va qaysi faqat ota-onada aks etadi kompaniyaning hisobot berish	Professional mulohazalardan foydalanish haqida ma'lumot

Table 1 Standardization features
for consolidation process of financial reporting in world countries

Indicators for comparison	Normative and legal acts of world countries
	The French Republic	The Federal Republic of Germany	The Republic of Belarus	The People’s Republic of China
1	2	3	4	5
Main normative document	Economic code with changes from 29.07.2016 р. [1]	Commercial code with changes from 31.03.2016 р. [2]	National accounting and reporting standard called «Consolidated account reporting» [8]	Accounting standard called «Consolidated financial reporting» [3]

Continuation of table 1

1	2	3	4	5
Level of control	Not less than 1/5 votes	It is not clearly pointed	More than 50 %	More than a half of votes, additional conditions
Kinds of reporting	Consolidated financial statements, group management reporting	Consolidated financial statements, group management reporting	Individual consolidated financial statements	Consolidated financial statements
Structure of reporting	Balance, consolidated statements about income and appendixes to them	Balance, consolidated statements about income and losses, statements about money flow and own capital. Can be extended due to reporting on segments	Forms are chosen on one's own	Consolidated balance, consolidated statements about income and losses, consolidated statements about money flow, consolidated statements about share capital; remarks
Causes of consolidated financial statements failure	Not determined	Determined	Not determined	Determined
Other information	Complete consolidation, proportional consolidation and consolidation according to share in capital	Privileged conditions for release from consolidation	List of items which are not included in consolidated reporting and which are included with corrections	List of items which are not included in consolidated reporting and which are included with corrections
Additional information for reporting disclosure	Are not singled out separately	Determination of information which is reflected in group and which is reflected only in parent company’s reporting	Information about use of professional judgement

Germaniya Federativ Respublikasi qonunchiligida guruh konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotlarni taqdim etishi shart bo'lmaganda ikkita shartni belgilaydi, birinchi shart - bosh kompaniya va uning sho''ba korxonalarining yillik moliyaviy hisobotlari, ikkinchisi esa konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotlarning o'ziga tegishli. Birinchi shartga ko'ra, agar yillik moliyaviy hisobotni tuzish sanasida yoki undan oldingi sanada quyidagi uchta shartdan kamida ikkitasi mavjud bo'lsa, bosh kompaniya konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobot va guruh rahbariyati hisobotini taqdim etishdan ozod qilinadi²³.

1) konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotga kiritilgan asosiy kompaniya va sho''ba korxonalar balansidagi aktivlarning umumiy qiymati 24 milliard evrodan oshadi;
2) konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotga kiritiladigan bosh kompaniya va sho''ba korxonalarning daromadlari yillik moliyaviy hisobot sanasidan oldingi o'n ikki oy ichida jami 49 milliard yevrodan oshmasa;
3) konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotga kiritiladigan bosh kompaniya va sho'ba korxonalar oxirgi o'n ikki oy davomida yiliga o'rtacha 250 nafardan ortiq yollanma ishchiga ega bo'lishi kerak.
Ikkinchi shartga muvofiq, agar yillik moliyaviy hisobot tuzilgan sanada yoki undan oldingi sanada, kamida uchtadan ikkitasi bo'lsa, bosh kompaniya konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotni va guruh rahbariyati hisobotini taqdim etishdan ozod qilinadi. shartlar bajariladi:
1) umumiy qoldiq 20 milliard evrodan oshmasa;
2) hisobot sanasidan oldingi oxirgi o'n ikki oylik daromad 40 milliard evrodan oshmasa;
3) konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotga kiritilgan bosh kompaniya va sho''ba korxonalarda yiliga o'rtacha 250 dan ortiq yollanma ishchilar bo'lsa.
Konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotlarni tayyorlash uchun sho''ba korxonalar bosh jamiyatga yillik moliyaviy hisobotlarni, boshqaruv hisobotlarini, konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotlarni, shuningdek taqdim etilgan hisobotlarning haqiqiyligini dalillovchi auditorlik xulosasini o'z vaqtida taqdim etishlari kerak. Germaniya Federativ Respublikasida moliyaviy hisobotlarni konsolidatsiyalash tizimining navbatdagi xususiyati shundaki, guruh nafaqat konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotlarni, balki guruh boshqaruvi hisobotlarini ham taqdim etadi. Oxirgi hisobot biznes samaradorligi, shu jumladan biznes natijalari haqidagi ma'lumotlarni ochib beradi. Hisobotda guruhning moliyaviy ko'rsatkichlari va guruhning raqobatbardoshligi bo'yicha jiddiy biznes tahlili bo'lishi kerak. Biznes uchun eng muhim ko'rsatkichlarning tahlili konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotga kiritilgan summalarga tushuntirishlar va havolalarni va hisobotlarga eslatmalarni o'z ichiga olishi kerak. Bayonotlarda ekologiya masalalari va biznesga katta hissa qo'shadigan xodimlarga oid ma'lumotlar kabi moliyaviy bo'lmagan ko'rsatkichlar haqida qo'shimcha ma'lumotlar mavjud. Bundan tashqari, bayonotlar biznesning kutilayotgan rivojlanishi to'g'risidagi ma'lumotlarni ochib beradi, bu esa istiqbolli natijalarni hisoblash asosida yuzaga keladigan moddiy imkoniyatlar va xavflarni baholashga asoslanadi.
Guruh boshqaruvi hisobotida quyidagi ma'lumotlar mavjud:
a) risklarni boshqarish maqsadi va har qanday asosiy turdagi xedjlash siyosatini hisobga olgan holda guruh siyosati;
b) narxlar, kredit risklari, likvidlik xavfi va pul oqimlarining o'zgarishi bilan bog'liq risklar;
v) guruhning ilmiy izlanishlari va ishlanmalari;
d) guruh pozitsiyasini to'g'ri tushunish uchun iqtisodiyotning muhim tarmoqlarini tavsiflash;
e) bosh kompaniya davlat korporatsiyasi bo'lganligi sababli kompensatsiya tizimi va mukofotlash tamoyillari;
f) boshqaruv va ichki boshqaruv tizimlarining asosiy xususiyatlari.
Belarus Respublikasi buxgalteriya hisobi va hisobotining milliy standarti, audit tartibini tartibga soluvchi milliy standart va moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga muvofiq moliyaviy hisobot ko'rsatkichlarini konsolidatsiyalash tartibini tartibga soladi²⁴. Konsolidatsiyalangan hisobotlar bosh kompaniya tomonidan o'zi tomonidan belgilangan shakllarga muvofiq tayyorlanadi.
Agar hisobot davriga teng bo‘lgan o‘tgan yil ma’lumotlarini hisobot davri ma’lumotlari bilan solishtirish mumkin bo‘lmasa, avvalgi ma’lumotlar qonun hujjatlariga muvofiq tuzatilishi kerak.
Xitoy Xalq Respublikasi moliyaviy hisobot ko'rsatkichlarini konsolidatsiya qilish tartibini 33-sonli "Konsolidatsiyalangan buxgalteriya hisobi hisoboti" deb nomlangan buxgalteriya hisobi standartiga va "Qo'shma korxona mexanizmi" deb nomlangan № 40 buxgalteriya hisobi standartiga, № 41 "Oshkor qilish" deb nomlangan buxgalteriya hisobi standartiga muvofiq tartibga soladi²⁵. Boshqa tashkilotlardagi ulushlar to'g'risidagi ma'lumotlar" va "Aloqador tomonlar to'g'risidagi ma'lumotlarni oshkor qilish" deb nomlangan 36-sonli buxgalteriya standarti. Yuqorida keltirilgan nazorat darajasini aniqlash xususiyatlaridan farqli o'laroq (1-jadval), Xitoy Xalq Respublikasi bunday nazoratni aniqlash uchun quyidagi qo'shimcha shartlarni taklif qiladi:
1) investorlar yuqori boshqaruv tomonidan tayinlanishi yoki dalillanishi mumkin;
2) investor o'z shaxsiy manfaatlarini ko'zlab qaror qabul qilishi yoki xo'jalik yurituvchi sub'ektning xo'jalik faoliyatiga doir qarorlarini qabul qilishda veto qo'yish huquqiga ega bo'lishi mumkin;
3) investor direktorlar kengashi a'zolarini, investitsiya va boshqa shunga o'xshash vakolatlarni tayinlash jarayonini nazorat qilishi yoki boshqa ishtirokchilarning ovoz huquqlarini nazorat qilishi mumkin;
4) investor direktorlar kengashi a'zolarining ko'pchiligi va boshqa yuqori boshqaruv organlari yoki shunga o'xshash boshqa organ bilan birgalikda bog'langan tomonlar bilan munosabatlarga ega bo'lsa.
Sho'ba korxonalarning bosh kompaniya bilan kelishmagan buxgalteriya siyosati zarur tuzatishlar kiritish orqali bosh kompaniyaning moliyaviy hisobotining hisob siyosatiga rioya qilishi kerak, aks holda bosh kompaniya o'zining hisob siyosatiga muvofiq sho''ba korxona tomonidan alohida tuzilgan moliyaviy hisobotni talab qilishi mumkin.
Konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotlarni tayyorlash jarayonida bosh kompaniya quyidagilarga oid ma'lumotlarni oshkor qilishi kerak:
1) bosh kompaniya siyosatidan farq qiladigan hisob siyosati, shuningdek, bunday farqning ta'siri;
2) bosh va sho'ba korxonalarning hisobot davridagi tafovutlar tavsifi;
3) asosiy va sho'ba jamiyatlari o'rtasidagi, shuningdek, alohida sho''ba jamiyatlari o'rtasidagi barcha ichki shartnomalar;
4) o'z kapitalining o'zgarishi va boshqalar.
Buxgalteriya hisobi standarti № 33 «Konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobot» balans moddalarini birlashtirish tartibini, daromadlar va zararlar to'g'risidagi konsolidatsiyalangan hisobotlarni va pul harakati to'g'risidagi konsolidatsiyalangan hisobotlarni tuzish tartibini aniq tartibga soladi.