Mundarija: Kirish VII guruhning asosiy guruhcha elementlari va ularning amaliy ahamiyati Galogen kichik guruh elementlarining xossalari

Br₂ + H₂O → HBr + HBrO

Brom ko’p jihatdan organik erituvchilar bilan turli nisbatda aralashadi va organik erituvchi molekulalari ko’pincha bromlanadi.

Kimyoviy faollik nuqtai nazaridan brom xlor va yod o’rtasida joylashgan. Brom yodid eritmalari bilan reaksiyaga kirishganda erkin yod ajralib chiqadi:

Br₂ + 2 KI  → 2 KBr  + I₂

Tabiatda kaliy, natriy va magniy bromidlari shaklida uchraydi. Brom erkin shaklda mavjud emas. Yer qobig’idagi jinslarda 0.00016 foiz brom bor. Bromidlarning yer qobig’idagi darajasi 0,001 foiz atrofida. Bromidlar dengiz suvi tarkibida oz miqdorda bo’ladi. Uning dengiz suvidagi darajasi 0,0065 foiz atrofida. Bundan tashqari, dengiz o’simliklarida ham bo’lishi mumkin. Okeandagi brom miqdori xlorning uchdan bir qismidir. U asosan tabiatda gidroksidi va gidroksidi er metallarining tuzlari sifatida uchraydi. Bug’lanish natijasida quritilgan ichki dengiz va sho’r ko’llarning yotoqlarida tuzlar shaklida uchraydi.

Molekulyar brom yuqori reaktivdir. Bu xlorga qaraganda kimyoviy jihatdan kuchsizdir. Ammo yoddan ko’ra faolroq. Uning kimyoviy xossalari yod va xlor orasidagi sohada ham. Bromidlar xloridlardan kam. U suvda eriydi va gidratlar hosil qilishi mumkin. Brom 20 °C haroratda 1 litr suvda 35 grammgacha eriydi. Bromid, kontsentrlangan xlor kislotasi, uglerod tetraxlorid, xloroform, uglerod, suv, efir va spirtli eritmalarda oson eriydi.

Brom galogenlar bilan birikmalar hosil qilishi mumkin. Gidrobrom kislotasi, vodorod bromidning suvdagi eritmasi, «brom kislotasi» deb nomlanadi. Rangi havoda va yorug’likda qorayganligi sababli, u tegishli idishlarda saqlanadi. Brom kislotasi deyarli barcha metallar bilan tuzlar hosil qiladi. Ushbu tuzlar » bromid » deb nomlanadi . Bromli vodorod suvsiz bromid kislotadir. Bu o’ziga xos hidga ega rangsiz gaz. Bu xona haroratida barqaror. Po’lat silindrda suyultirilgan holda sotiladi.

Bromat kislotasi suvli eritma hisoblanadi. U sovuqda saqlanadi. Uning rangi xona haroratida qorong’ida saqlansa ham sarg’ayadi. Gipobrom kislotasini o’z ichiga olgan suvli eritmalarga «bromli suv – bromli suv formulasi Br2 + H2O dir» deyiladi. Kislorodli kislotalari tuzlar hosil qilishi mumkin. Bromning barqaror oksidi noma’lum. Brom dioksidi -40 C darajadan pastda, brom trioksidi -80 C darajadan pastda barqaror. Qattiq bromid -190 daraja och sariq rangga aylanadi.

Bromli etilen; «Etilen dibromid» yoki «1,2-dibromoetan» nomi bilan ham tanilgan. U rangsiz, yoqimli hidli, yonmaydigan va toksik suyuqlikdir. Buni okeandagi suv o’tlari tarkibida oz miqdorda ko’rish mumkin. U asosan sintetik usulda ishlab chiqariladi. Ba’zan u fumigant sifatida ishlatilishi mumkin (zararkunandalarni yo’q qilish uchun ishlatiladigan dorilar).