Mundarija. Kirish

Kvantlash  (signalni  qayta  ishlash).  Kvantlash  (ing,  quantization  )  – 

informatikada to’xtovsiz belgili diapazonni ochish yoki diskret kattaliklarni chekli 

oraliq  soniga  aytiladi.  Yana  vektor  kvantlash  mavjud  bo’lib  –  fazoga  oid  vektor 

kattaliklarni  chekli  sonlar  to’plamida  ochish  imkoniyati  mavjud.  Kvantlash 

signalni  qayta  ishlash  jarayonida  tez-tez  ishlatiladi,  shu  bilan  birga  ovoz  va 

tasvirlarni siqishda ishlatiladi. Kvantlashni oddiy ko’rinishi natural sonlarga butun 

sonlarga bo’linishini bildiradi va kvant koffiysentlarida nomlanadi. 

 

 

1.4- rasm. Kvantlangan signal. 

 

Bir  tomonlama    (chiziqli)  kvantlash  –  qirqilgan  to’gri  uzunlikdagi 

diapazonni ochishini anglatadi. Uni doimiy kattalik(kvantlash qadami)da va butun 

qismidan  bir  qismini  olib  taqdim  etish  mumkinligi,  chiqishning  bo’linishi 

tushuniladi:  

 

 

1.5- rasm.  Diskret vaqtdagi kvantlanmagan signal. 

Diskret  bilan  kvantlashdan  keyin  chalkashtirmaydi  (mos  ravishda,  kvant 

qadami  bilan  diskret  chastotasi).  Diskretizatsiya  paytida  vaqt  kattaligi(signal) 

---

16 

 

o’zgaradi,  berilgan  chastota  bilan  o’lchanadi(diskretizatsiya  chastotasi),  bunday 

shakl,  diskretizatsiya  signalni  hosil  qilish  vaqt  tuzish  (grafikda  -  gorizontal 

bo’yicha).  Kvantlash  ham  berilgan  manoli  signal  holiga  olib  keladi,  yana  signal 

balandligini quradi (grafikda – vertikal bo’yicha).  

Signal-  har bir diskretizatsya va kvantlashdan keyin raqamli deb ataladi. 

 

 

1.6– rasm. Raqamli signal. 

 

Raqamlash  jarayonida  signalning  uroveni  diskret  glubina  yoki  bitnost  deb 

ataladi.  Glubina  diskretizatsiya  bitlarda  o’lchanadi  va  uning  kichik  birligi  bit, 

amplitudaviy  signal  ekanini  bildiradi.  Shuningdek  glubina  diskretizatsiya,  analog 

signalni  raqamli  aniqligi  mos  keladi.  Mabodo  bir  xil  glubina  diskretizatsiya 

kvantlash dinamik diapazon deb ataladi va detsiBellarda o’lchanadi(1 bit ≈ 6 dB ). 

Uroven bo’yicha kvantlash – raqamli signalni hisoblab kattaliklarini taqdim 

etadi.  Kvantlash  uchun  diapazon  kuchlanishi  signalini  2ta  kodidan  Umin  dan 

Umax  gacha  2n  intervalida  taqsimlanadi.  Qabul  qiluvchi  interval  kattaligi 

(kvantlash qadami):

 

 

Har bir interval n – razryadli ikkilik kod – interval nomeri, yozilgan ikkilik 

raqamni  o’zlashtirib oladi.Har  bir  hisoblashda  interval kodini  o’zlashtiradi,  o’sha 

hisoblash kuchlanishni bildiradi. Bunday ko’rinishdagi analog signal oxigi ikkilik 

chiselni  taqdim  etadi,  aniq  vaqt  davriga  mos  ravishda  signal  kattaligi-  raqamli 

signaldir.  Har  bir  ikkilik  raqam  oxirgi  impulsni  –  yuqori(1)  va  past(0)  urovenni 

---

17 

 

taqdim  etadi.  Anallog  signallarni  kodlashda  asosiy  ikkita  koddan  tashkil  topgan 

bo'lib bular: 0 va 1 hisoblanadi ya'ni signal yo'q bo'lsa 0, signal bor bo'lsa 1 bo'ladi.