Mundarija Kirish tog‘ jinslarini qazib olishga tayyorlash

4.1. Ag‘darma hosil qilish jarayoni uchun uskuna tanlash;


Avtotransport qo‘llanilganda ag‘darma hosil qilish.
Qoplovchi tog‘ jinslari avtomobil transporti yordamida ag‘darmaga tashilganda buldozerli ag‘darma hosil qilish qo‘llaniladi. Buldozerli ag‘darma hosil qilish jarayoni quyidagilarni o‘z ichiga oladi: avtosamosvallarni ag‘darma pog‘onasi yuqori ustki maydoniga bo‘shatish, pog‘ona qiyaligi ostiga joylashtirish, ag‘darma yuzasini tekislash, avtomobil yo‘llarini ta’mirlash. Ag‘darmani to‘ldirish ikki usul: pereferiyali yoki maydonli usul bilan amalga oshiriladi. Pereferiyniy usulda avtosamosvallar ish fronti bo‘ylab to‘g‘ridan to‘g‘ri qiyalik ostiga (turg‘un ag‘darmalarda) yoki fiyalikdan 3-5 m masofa uzoqlikda bo‘shatiladi. Shundan so‘ng qoplovchi tog‘ jinslari buldozer yordamida joylashtiriladi.


Buldozerli ag‘darmalar: a – periferiyali; b – maydonli ag‘darma hosil qilish usullari.
Maydonli usulda avtosamosvallar ag‘darmaning butun maydoni bo‘ylab bo‘shatiladi. Ahdarma yuzasi buldozer yordamida tkekislanadi , va maxsus uskuna (katka) yordamida zichlanib chiqiladi. Shundan so‘ng keyingi qatlam yotqizilib chiqiladi. Bunda holatda buldozerli ag‘darma vertikal bo‘yicha rivojlanib boradi. Tekislash va yo‘l ishlari kam bo‘lgan pereferiyali usul eng samarali usul hisoblanadi (4.1 rasm).Maydonli usul kamdan kam hollarda qo‘llaniladi (asosan turg‘unligi kam bo‘lgan yumshoq tog‘ jinslarini joylashtirishda).







Bulbdozerli pereferiyali ag‘darmalarni hosil qilish sxemasi.


4.2. Ag‘darma hosil qilish parametrlarini hisoblash.


Buldozerli ag‘darma hosil qilish parametrlarini hisoblash.
Agdarma maydoni yuzasi aniklanadi (s₀, m²):
S₀= w∙k⁰_p/n_ya∙h∙ ₀

S₀= =5400000m²

Bir soat davomida agdarmaga bushatilishi zarur bulgan avtosamasvallar soni (N₀ dona )xisoblanadi.

N₀=P_v^ch∙k_n/Q_n

N₀= =8.1 dona

P_v^ch=P_v/T_g∙ T_sm

P_v^ch= =298

T_g=350 kun ῃ_sm=2 T_sm=12

Q_n=avtosamasvalkuzovidagikoplovchitog‘ jinsining xajmi. m³

Q_n=

Q_n= =44m³

Bir vaktning uzida otvalda bushatiladigan avtosamasvallar soni(N_ao, dona) xisoblanadi.

N_ao=N_0∙t_r+t_mr/60

N_ao= =0,228≈1

Tukish fronti aniklanadi(L_p,m)

L_p=N_ao∙l_n=1∙30=30m

l_n=30
Ish jarayonida bir vaktning uzida tukish uchastkalarining soni (N_urdona) aniklanadi.
N_ur=L_P/l_y
N_ur= dona

Rejalashtirishda bulgan uchastkalar soni (N_yndona)

N_yn= N_ur=1dona

Rezervdagi uchastkalar soni(N_rezdona)

N_rez=(0.5÷1.0)∙N_yr

N_rez=1,0∙1=1dona

Uchastkalarning umumiy soni(N_u dona) aniklanadi.

N_u= N_yn+N_ur+ N_rez

N_u=1+1+1=3dona

Ag‘darma frontining umumiy uzunligi (L₀ m) aniklanadi.

L₀=ly∙Ny
L₀=60∙3=180m
Buldozer bilan bajariladigan ishlar xajmi (Q_bm³/smena) aniklanadi.
Q_b=P_v^sm ∙k_n∙k_zav
Q_b=3576∙1,2∙0,7=3003 m³/smena

bu yerda :P_v^smkarerning koplovchi tog jinsi buyicha smenalik unumdorligi

(m³/smena)
P_v^sm=P_v^ch ∙T_sm

P_v^sm=298∙12=3576m³/smena

Buldozer modeli tanlanadi vaishdagi buldozerlar soni(N_bdona)aniklanadi.

N_b=Q_b/P_b

N_b= dona
bu yerda :Q_b-buldozerning smenalik unumdorligi(m³/smena)
Buldozerni inventar parki(N_bidona)aniklanadi.

N_bi=1,4∙N_b

N_bi=1,4∙2=2,8≈3 dona

Xulosa

Konchilik sanoati xozirgi kunda rivojlanib borayotgan istiqbolli soxalardan biri.Azaldan turkistonda konchilik soxasiga katta etibor berilgan.Xususan Temuriylar davrida qimmatli va qishloq xujaligi uchun metallar qazib olish va bu borada savdo sotiq ishlarini olib borish yaxshi rivojlangan.Konchilik sanoati orqali bizning davlatimizda metallarga va foydali qazilmala boyliklariga,qurilish xom ashyolariga bo‘lgan xomashyolariga bo‘lgan talab qondirilmoqda va eksport qilinmoqda.Shu maqsadda konchilik soxasini malakali kadrlar bilan boyitib bu soxani rivojlantirish davlatimiz va jamiyatimiz uchun ulkan axamiyatga ega.

Biz esa manashu istiqbolli rejada o‘zimizni ko‘rsatib yetuk kadr bo‘lib yetishishimiz konchilik sanoatini rivojlantirishda o‘z xissamizni qo‘shishimiz kerak.

Foydalanilayotgan adabiyotlar ro‘yxati ro‘yxati

1. 
   Karimov I.A. O‘zbekistan XXI asr busag‘asida. Xavfsizlikka tahdid barqarorlik shartlari. T.: O‘zbekiston, 1997.
   
2. 
   Yegorov P.V, Bober Ye.A. i dr. Osnovы gornogo dela. M., MGGU, 2003
   
3. 
   Isamuxamedov U.A. Yer osti konchilik ishlari asoslari. T.: O‘zbekiston, 1998, –120 b.
   
4. 
   Sagatov N.X. Kon ishi asoslari. O‘quv kullanma. Toshkent: TDTU, 2005. -212 b.
   
5. 
   N.Ya. Repin. Podgotovka gornыx porod k vыemke. M.: izd. «Gornaya kniga», 2009. – 188 s.
   
6. 
   N.Ya. Repin., L.N. Repin. Vыemochno-pogruzochnыe rabotы. M.: izd. «Gornaya kniga», 2010. – 267 s.
   
7. 
   V.V. Rjevskiy. Otkrыtыe gornыe rabotы. Texnologiya i kompleksnaya mexanizatsiya. M.: Knijnыy dom «Librokom», 2010.-522 s.
   
8. 
   Rjevskiy V.V. Otkrыtыe gornыe rabotы. Ch 1. Proizvodstvennыe protsessы. – M., Nedra. 1985. 345 s.
   
9. 
   N.I. Kucherskiy. Sovremennыe texnologii pri osvoenii korennыx mestorojdeniy zolota. M., izd. «Ruda i metallы», 2007.
   
10. 
    V.V. Rjevskiy. Otkrыtыe gornыe rabotы. Proizvodstvennыe protsessы. M.: Knijnыy dom «Librokom», 2010.-512 s.
    
11. 
    Mestorojdenie poleznыx iskopaemыx. M.: izd. MGGU. 2004
    
12. 
    Yermolov V.A. i dr. Mestorojdeniya poleznыx iskopaemыx. 2003.
    
13. 
    Kucherskiy N.I. i dr. Sovershenstvovanie protsessov otkrыtoy razrabotki slojnostrukturnыx mestorojdeniy endogennogo proisxojdeniya. T., FAN, 1998. 254 s.
    
14. 
    P.I. Tomakov., I.K. Naumov. Texnologiya mexanizatsiya i organizatsiya otkrыtыx gornыx rabot. M., izd. «MGGU», 1992. – 464 s.
    
15. 
    Rjevskiy V.V. Protsessы otkrыtыx gornыx rabot. - M., Nedra. 1978. 542 s.
    
16. 
    Rjevskiy. V.V. Texnologiya kompleksnoy mexanizatsii otkrыtыx gornыx razrabotok. M., Nedra, ch.1, 1985.
    
17. 
    Yaltanes I.M., Щadov M.I. Praktikum po otrыtыm gornыm rabotam: Ucheb. Posobie. M.: MGGU, 2003. – 510 s.