Mundarija: kirish nazariy

V=^0,649 = 0,649 m³
3 ₁
Keyingi qiladigan asosiy ishimiz F ni topib olamiz:
F= ^Q
140 t
47989,2
F=_{140 17,64} = 19,43 m²
F= 19,43 m² zaxira bilan 26 m²
(Issiqlik o’tkazish koeffitsiyenti) F - ning qiymatini (K.F.Pavlov, P.G.Romankov, A.A.Noskov ) 215-bet, 4,12-jadvaldan olamiz. Bizga chiqgan natijamizni jadvalga tayanib, zahira bilan birgalikda olgan holda, 26 deb belgilaymiz va jadvalni quyidagicha tuzamiz:








2.2.SOVUTGICHNINGEKSERGETIKHISOBLASH


^{Temperatura t}1<sup>=10000C bo`lganda Q=750 kJ issiqlikning eksergiyasi va temperaturasi t</sup>2<sup>=6000C li</sup> jarayonidagi eksergetik yo`qotilishlarini aniqlang. Atrof ^{muhit temperaturasi t}0^{=170C. Eksergiya miqdori va} uning yo`qotilishlari T-S diagrammada sxematik ravishda tasvirlang.
Yechish: Issiqlik eksergiyasi

					5320400 - “Кimyoviy texnologiya” KURS LOYIHA	Bet
O`zg.	Varaq	Hujjat	Imzo	Sana

	400	Ichki diametr D(mm)
	111	Trubalar soni
	3,0	Trubalar uzunligi
Oqim maydoni М^2	3,8	^ST ^102
	3,1	^Sм ^102
	2,0	10^2
	11	^np
	250	h, мм

E  Q  ^1  ^T^0^ 750  ^1  ^290^ 518 кЖ ^xa^T ^^1273^  1  ^^ Issiqlikning yuqori temperaturali jismdan temperaturasi past jismga qaytmas o`tishi natijasida eksergetik yo`qotilishlar quyidagi topiladi: П  Т S  T S S   T  ^ ^Q ^Q^ 0 c 0 1 2 0 ^^  ^T1 ^T2   290  ^ ^750 ^750^ 58,8 кЖ    1273 873  ^T-S^diagrammadagi^1-2-5-6-1^yuza^t1^=10000C^(1273K)^dagi^issiqlikningeksergiyasini ifodalaydi. ^6-7-9-8-6^yuza^esa^temperaturasi^t2^=6000C^bo`lgan^jismga^issiqlikning^o`tishibilan bog`liq eksergetik yo`qotilishlar.
					5320400 - “Кimyoviy texnologiya” KURS LOYIHA	Bet
O`zg.	Varaq	Hujjat	Imzo	Sana

TEXNIKA XAVSIZLIGI MEHNATNI MUHOFAZA QILISH HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI Mehnatni muhofaza qilish – bu ijtimoiy, iqtisodiy, sanitariya – gigiyena, mehnat qonunlari va tashkiliy chora – tadbirlar tizimidan iborat bo‘lib, uzluksiz faoliyat jarayonida inson sog‘ligi va mehnat qobiliyatini saqlashni ta’minlashga qaratilgan fandir. Insonning jamiyatni taraqqiy ettirish hamda ishlab chiqarishni boshqarishda asosiy kuch ekanligini hisobga olib, uning havfsizligi va sog‘ligini saqlash ijtimoiy taraqqiyot yo‘lidagi muhim omil hisoblanadi. Shuning uchun ham sanoat korxonalarida mahsulot etishtirish jarayonida ishlab chiqarish sharoitini yaxshilash, ishlab chiqarishda jarohatlanish va kasb kasalliklarining kelib chiqish manbalarini yo‘qotish, shuningdek ish faoliyati inson uchun charchash, toliqish va kasallanish manbai bo‘lmasdan, quvonch va baxt keltiruvchi faoliyat bo‘lishini ta’minlashga harakat qilish zarur. Sanoat korxonalarida to‘kis sanitariya – gigiena sharoitlarini ta’minlash, og‘ir qo‘l kuchi bilan bajariladigan mehnatni tugatish va kasb kasalliklarini butunlay yo‘qotish chora – tadbirlarini amalga oshirish kerak, zero, mehnat qilish faqat yashash vositasi bo‘lib qolmasdan, balki hayot talabi bo‘lib qolishi kerak. O‘zbekiston Respublikasida mehnatni muhofaza qilishning huquqiy, texnik va sanitariya – gigiena qoidalari bilan belgilab qo‘yilgan qonunlari qabul qilingan va yangidan tahrir qilingan qoidalar umumjahon talablari darajasida ishlab chiqilmoqda. Har qanday demokratik jamiyatda shu jamiyat taraqqiyoti qay darajada bo‘lishidan qat’iy nazar, o‘zining huquqiy manfaatlaridan kelib chiqib va inson huquqlarini himoyalashga asoslangan qonun asoslari, ya’ni Konstitutsiyasi bo‘lishi zarur. Bu Konstitutsiya, avvalo, inson huquqlarini himoya qilish, shu bilan bir qatorda iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar ham himoyalanishi kerak. Sanoat korxonalarida havfsizlik texnikasi, sanoat sanitariyasi va yong‘in havfsizligi qoidalariga, me’yor va tavsiyanomalariga rioya qilmaslik ishchilarni jarohatlanishga, zaharlanishga va kasb kasalliklariga olib kelishi mumkin. Inson tanasining teri yoki ayrim qismlari tashqi mexanik, kimyoviy, issiqlik va elektr ta’siri natijasida shikastlansa, buni jarohatlanish deb ataladi.
					5320400 - “Кimyoviy texnologiya” KURS LOYIHA	Bet
O`zg.	Varaq	Hujjat	Imzo	Sana

Jarohatlanishga urilish natijasida lat eyish, kesilish, suyak sinishi va chiqishi, kimyoviy yoki issiqlikdan kuyish, issiq urishi, sovuq urishi, o‘tkir zaharlanish va elektr toki ta’sirida organizmning ba’zi qismlarida hayot faoliyatining buzilishi kiradi. Jarohatlanish tushunchasini baxtsiz hodisa deb ham yuritiladi. Jarohatlanish uch turga bo‘linadi: Birinchisi – ishlab chiqarishda, ish joyida jarohatlanish; Ikkinchisi – ish bilan bog‘liq, lekin ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan jarohatlanish; Uchinchisi – ishlab chiqarish va ish bilan bog‘liq bo‘lmagan jarohatlanish. Ishlab chiqarishda, ish joylarida olingan jarohatlanishga, ishchi ma’muriyat tomonidan buyurilgan ishni bajarish chog‘ida ish joyida, sexda, zavod hududida yuk ortish va yuk tushirish yoki ba’zi yuklarni bir joydan ikkinchi joyga ko‘chirish vaqtida olgan jarohatlanishlar kiradi. Ikkinchi tur jarohatlanishlar ishga borib – kelish vaqtida transport vositalarida, komandirovka vaqtida yoki korxona ma’muriyatining topshirig‘iga muvofiq ishlab chiqarish hududidan tashqaridagi ba’zi bir ishlarni bajarganda olingan jarohatlanishlardan iborat. Inson hayotida havoning ahamiyati juda katta ekanligi ma’lum. Uning kimyoviy tarkibi, fizik xususiyatlari va tarkibida har xil moddalarning bo‘lishi, havodan nafas olib, mehnat qilayotgan kishilar uchun juda muhim. Chunki havoning tozaligi inson salomatligini saqlovchi muhim omil hisoblanadi. Ma’lumki, inson uchun eng muhimi havo tarkibida kislorodning bo‘lishidir. Havo holati uning bosimi, zichligi, harorati, absolyut namligi, namlik sig‘imi, nisbiy namligi, issiqlik sig‘imi va boshqalar bilan belgilanadi. Ajralib chiqadigan havoni tozalash uni zararsizlantirishning muhim bosqichi hisoblanadi, shu yo‘l bilan zavod hududidagi va korxona tashqarisidagi havo muhitining tozaligi ta’minlanadi. Zavod va fabrika atrofidagi sanitariya – himoya zonalarida havoni ifloslanishdan saqlash ham katta ahamiyatga ega. Hozirgi vaqtda havo atmosferasini ifloslantiruvchi asosiy manba ishlab chiqarish ob’ektlaridir. Kimyo sanoati bularning eng asosiylaridan biri hisoblanadi. Atrof muhitni muhofaza qilish hozirgi vaqtda eng muhim muammolaridan biri
					5320400 - “Кimyoviy texnologiya” KURS LOYIHA	Bet
O`zg.	Varaq	Hujjat	Imzo	Sana

bo‘lib, bu ishga butun dunyo mutaxassislari diqqat – e’tiborini jalb qilmoqdalar. Havoni changdan tozalashda turli vositalardan foydalaniladi. Chang tozalagichlarning turlari ko‘p. Ularni qo‘llaganda asosan chang tozalovchi apparatning ishlatish jihatidan qulayligiga, uning chang tozalash darajasiga va arzon – qimmatligiga qarab tanlanadi. GOST 949-73 ga asosan sanoat korxonalari uchun kerakli gazlarni suyultirilgan va yuqori bosimdagi holatida saqlash imkoniyatini beradigan ballonlarni kam hajmli 0,4-12 l, o‘rtacha 20-50 l va katta hajmli 80-500 l qilib belgilangan. Ballonlarning kam va o‘rtacha hajmlari, agar ularning ishchi bosimlari 10, 15 va 20 MPa atrofida bo‘lsa, uglerodli po‘latdan, yuqori bosimdagilari esa sifatli nikel, xrom va boshqa metallar qo‘shilgan po‘latdan tayyorlanadi. Ballonlarga to‘ldirilgan gazlarni bir – biridan farqlash uchun ular ma’lum ranglar bilan bo‘yaladi. Shuningdek kerakli belgilar qo‘yilib, gazning nomi yozib qo‘yilishi mumkin. Bundan tashqari ballon bo‘g‘zining tekis qismiga tayyorlagan zavodning tovar belgisi, tayyorlangan oyi va yili, sinalgan vaqti va sanoatda havfsizlikni ta’minlash nazorati qoidalariga asosan keyingi sinash davri yozib qo‘yiladi. Ballonlar to‘ldirish joylarida ularning ichki bosimi 0,05 MPa dan kam bo‘lmasligi kerak. Chunki qoldiq gaz ballonda qanday gaz borligini aniqlash imkonini beradi. Konstitutsiya, avvalo, inson huquqlarini himoya qilish, shu bilan bir qatorda iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar ham himoyalanishi kerak. Sanoat korxonalarida havfsizlik texnikasi, sanoat sanitariyasi va yong‘in havfsizligi qoidalariga, me’yor va tavsiyanomalariga rioya qilmaslik ishchilarni jarohatlanishga, zaharlanishga va kasb kasalliklariga olib kelishi mumkin. Agar ballon atsetilen uchun mo‘ljallangan bo‘lsa, unda qoldiq gaz 0,65 MPa dan kam va 0,10 MPa dan ortiq bo‘lmasligi kerak. Ma’lum miqdordagi gazning bo‘lishi unda qanday gaz borligini aniqlashdan tashqari idishning zich yopilganligini kafolatlaydi va shuningdek idishga tashqi havoning kirib, havfli vaziyat vujudga kelishiga yo‘l qo‘ymaydi.
					5320400 - “Кimyoviy texnologiya” KURS LOYIHA	Bet
O`zg.	Varaq	Hujjat	Imzo	Sana

XULOSA Kimyoviy muhandislik kimyo sanoati uchun ishlab chiqarish uskunalarining mustaqil tarmog'i sifatida. Kimyo muhandisligidagi ilmiy va texnikaviy taraqqiyotning asosiy yo'nalishlari bu apparatlar va mashinalar. Issiqlik almashinadigan uskunalar kimyo va unga aloqador sohalarda texnologik uskunalarning juda muhim qismini tashkil etadi. Issiqlik almashinadigan uskunalar kimyo sanoati korxonalarida solishtirma og'irlik o'rtacha 15-18% ni, neft-kimyo va neftni qayta ishlash sohalarida 70% ni tashkil qiladi. Kimyoviy korxonalarda issiqlik almashinadigan uskunalarning sezilarli miqdori kimyoviy texnologiyaning deyarli barcha asosiy jarayonlari (sovutish, bug'lanish, rektifikatsiya va boshqalar) issiqlik ta'minoti yoki olib tashlash zarurati bilan bog'liqligi bilan izohlanadi. Kundan kunga kimyo sanoati mahsulotlariga talab ortib bormoqda. Respublikamizning yanada gullab yashnashida kamyob sanalgan metall va yog’och mahsulotlari o’rnini polimerlar egallab borayotgan kimyo texnologiya xalq iste’moli mollari va miqdorining oshayotganligi katta ahamyatga ega. Ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni miqdori va sifati qo’llanilayotgan uskunalarning samarali va ishonchli ishlashiga bog’liq. Shu maqsadda kimyo texnologiyada ishlayotgan jihozlar uchun avvalambor optimal sharoitni yaratish lozim. Energiyani kup manbalari shu jumladan tabiiy gaz, neft, toshkumirlar bir kator maxsulotlarning kimyoviy sintez yuli bilan olishda zarur xom ashyo bulib xizmat qiladi. Shuning uchun xom ashyodan kompleks foydalanishni ta’minlovchi modda va energiyani birvarakayiga ishlab chiqaruvchi texnologiyani yaratish zaruriyati tug‘iladi. “Energotexnologiya” fanining zimmasida – bo‘lajak mutaxassislarga texnalogik ob’ektlarda issiqlikni generatsiya qilish, energotexnalogik kombinatsiyalash, issiqlik sxemalarini muvofiqlashtirish, ikkilamchi energiya resurslaridan to‘g‘ri foydalanish jarayonlarining energetik effektini baxolash va issiqlik yo‘qolishini kamaytirish kabi vazifalar mavjudligini hamda sovuqlik almashinuvchilari alohida-alohida yoki boshqa uskunalarning ajralmas moslamalari sifatida keng qo'llanilishini o’rgandik. Benzolni nitrolab nitrobenzol, sulfolab benzosulfokislota, xlorlab xlorbenzol va geksaxlorbenzol, oksidlab malein angidridi, alkillab etilbenzol va izopropilbenzol, degidrogenlab
					5320400 - “Кimyoviy texnologiya” KURS LOYIHA	Bet
O`zg.	Varaq	Hujjat	Imzo	Sana

difenil olish mumkin. 3 mm gacha bo'lgan donalarga maydalangan va yaxshilab aralashtirilgan ko'mirlar (zaryad) maxsus koks pechkalarida yoki koks pechining batareyalarida 1000-1250 ° C haroratda 14-16 soat davomida havoga kirmasdan isitilishini bilib oldik. Ularning sodir boʻlishi uchun maxsus sharoit: yuqori temperatura va bosim, katalizator, yorugʻlik nuri taʼsir ettirish talab qilinadi. Keng xilma-xillik tufayli sovuqlik almashinuvchilari quyidagicha tasniflanadi. Bunday masalalar jumladan, yirik tonnali xalk xujaligining tarmog‘i sifatida rivojlanaetgan boglangan azot ishlab chikarishi korxonalari oldida turibdi. Termodinamikaning birinchi qonuniga asosan klassik energetik balansning uzi xam energetik yukotmalarning bir qator manbalarini ochish va ularni kamaytirishning texnik usullarini yaratishga imkon beradi. Mahsulot unumi o’z navbatida qurilmalarning vaqtida texnik ta’mirlashga bog’liq. Jarayon jadalligi, reaksiyaning borish tezligi apparatlarning ishlashiga bog’liq. Bu esa qaysi jarayonda, qanday konsentratsiya, temperatura, bosimda bir so’z bilan aytganda qanday sharoitda apparat maksimal unumda ishlashini bilishni talab etadi. Shunday ekan sovutish jarayoni uchun ham sovutish turi va o’lchamlarini tanlashda shu jihatlarga katta e’tibor qaratiladi. Xulosa qilib aytganda sovutish qurilmalarini loyihalashdan ko’zlangan maqsad ham shu jarayon uchun optimal sharoitlarda ya’ni maksimal unumda ishlaydigan apparatlarni yaratishdir. Ko'mirni kokslash metallurgiya sanoati uchun koks olish maqsadida amalga oshiriladi. Bu kurs loyihamizda V = 14200 m^3/soat bo’lgan 50% azot (N2), 50% kislorod (O2) li sovutish apparatini hisoblaganimizda o’rtacha temperaturani to’rt topdik va u 17,64 ga teng bo’ldi. Hisob so’ngida esa sovuqlik almashinish yuzasi F ni sarflangan sovuqlik miqdori Q ni sovuqlik o’tkazish koeffitsienti K va foydali temperaturalar farqi t ga nisbatidan hisoblaganimizda 26 m^2 chiqdi. Bu yuza bo’yicha bir tomonli sovutish qurilmasining kerakli parametrlarini tanladik.
					5320400 - “Кimyoviy texnologiya” KURS LOYIHA	Bet
O`zg.	Varaq	Hujjat	Imzo	Sana