Mundarija: Kirish I. Byudjet daromadlarining zarurligi va ularni shakllantirish

Davlat byudjeti daromadlari manbalarining tahlili

Davlat byudjetining daromadlari mamlakat yalpi ichki (milliy) mahsulotini taqsimlash va qayta taqsimlash umumiy jarayonining elementlaridan biri bo’lib, ular oraliq (tranzit) xarakterga ega. Ular yuridik va jismoniy shaxslarga tegishli bo’lgan daromadlar va jamg’armalarning bir qismini byudjetga o’tkazilishi natijasida vujudga keladi. Byudjet daromadlarining moddiy-buyumlashgan mazmunini davlatning ixtiyoriga borib tushgan pul mablag’lari tashkil etadi. Bu moliyaviy (byudjet) kategoriyaning namoyon bo’lish shakli byudjetga borib tushuvchi turli soliqlar, to’lovlar, yig’imlar, bojlar va ajratmalardan iborat.

Boshqa daromadlarning asosiy manbai sifatida davlat mulkini sotish va undan foydalanishdan olingan tushumlarni keltirish mumkin. Boshqa daromadlar tarkibini barqaror deb aytish qiyin, ularni ro’yxati ochiq xarakterga ega bo’lib, bunda davlat mulkini sotish va undan foydalanishdan olingan daromadlar tabiiy ravishda boshqa daromadlar ro’yxatiga kiritiladi.

Soliq solish masalalariga daxldor normativ-huquqiy hujjatlar ushbu Kodeks qoidalariga muvofiq bo’lishi kerak. Normativ-huquqiy hujjatlar ushbu Kodeksning qoidalariga muvofiq bo’lmagan taqdirda, ushbu Kodeks qoidalari qo’llaniladi.

O’zbekiston Respublikasining respublika byudjetidan ajratiladigan subventsiyalar, o’tkazib beriladigan daromadlar va dotatsiyalar Qoraqalpog’iston Respublikasi respublika byudjetining, viloyatlar viloyat byudjetlarining va Toshkent shahri shahar byudjetining daromadlari hisoblanadi.

Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq, tadbirkorlik faoliyatining ayrim turlari bo’yicha qat’iy belgilangan soliq, O’zbekiston Respublikasida ishlab chiqariladigan pivo va o’simlik yog’i uchun aksiz solig’i Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy byudjetlari daromadlariga o’tkazib beriladi.

Yuqoridagilar bilan bir qatorda byudjet daromadlarining tarkibiga bir qator tushumlar ham kiritiladi (5- rasm)