Mundarija kirish I bob yo’qolib borayotgan hayvonlarning ro’yxatini yaratish

I BOB YO’QOLIB BORAYOTGAN HAYVONLARNING RO’YXATINI YARATISH
1.1 “Tabiatni Muhofaza Qilish Ittifoqi (IUCN)” yaratilishi tarixi.
Har qanday o'simlik va hayvonlarning yo'qolishi Yerning biologik xilma-xilligida chuqur yoriqdir. Insoniyat bu xavfdan uzoq vaqtdan beri xabardor bo'lib kelgan va turli darajadagi "qizil kitoblar" ning yaratilishi, qaytib kelmaslik sababli chiziqqa kelgan hayvonlar va o'simliklarni saqlab qolish uchun kurashda birinchi qadam edi. Qizil kitoblar noyob va yo'qolib borayotgan turlarni inventarizatsiya qilish vositasi, ularni himoya qilishning ilmiy asoslari, ekologik ma'rifatning asosiy quroli bo'ldi.[№ 47, 2009, с.42–43.]
1902da Parijda bir qator mamlakatlar qushlarni himoya qilish bo'yicha xalqaro Konventsiya imzolandi, bu biologik xilma-xillikni himoya qilish bo'yicha birinchi xalqaro bitim hisoblanadi.[2012, Vol. 2, No. 2, pp. 132–140.]
1948DA xalqaro tabiatni muhofaza qilish Ittifoqi (IUCN IUCN IUCN IUCN) tashkil etildi – YUNESKO huzuridagi xalqaro nodavlat tashkiloti 1984da dunyoning 502 mamlakatlaridan 130 tashkilotlarini birlashtirdi. 1949da noyob turlar bo'yicha maxsus jamoatchilik komissiyasi (SpeciesSurvivalCommission) tashkil etildi, uning birinchi raisi S. Boyle edi. SSSRdan GP Dementyev (1956), Ag Bannikov (1960), Vg Heptner (1966) saylandi.[№ 47, 2009, с.42–43.]
Uning asosiy maqsadi komissiya yo'qolib ketish xavfi ostida bo'lgan hayvonlarning jahon izohli ro'yxatini yaratishdan iborat edi. Ushbu kadastrning alohida ahamiyatini ta'kidlash uchun 1978-ga qadar komissiyani boshqargan Piter Skott uni qizil kitob deb atashni taklif qildi, chunki qizil rang xavfli signaldir. [2012, Vol. 2, No. 2, pp. 132–140.]
1949da IUCN noyob hayvonlar va o'simliklar haqida ma'lumot to'plashni boshladi. 14da IUCN (RedDataBook) ning birinchi qizil kitobi paydo bo'lishi uchun 1963 yil davom etdi. Ikki jild 211 va 312 sutemizuvchilar va qush taksonlari haqida qisqacha ma'lumot edi. Ularning har biri alohida ko'rinishga bag'ishlangan sahifaning taqvim taqvimi sifatida bir-biriga bog'langan. Noyob hayvonlarni himoya qilish holatiga qarab, barglarni olib tashlash va yangilar bilan to'ldirish kerak edi[№ 47, 2009, с.42–43.]
Nega hayvonlar o'ladi?
Eski turlarning yo'q bo'lib ketishi va yangilarining paydo bo'lishi Erdagi mutlaqo tabiiy jarayondir. Yuz minglab yillar davomida yo'q bo'lib ketish turli sabablarga ko'ra sodir bo'lgan va yaqinda bu sabablarga bir kishi qo'shilmagan edi. Ammo birinchi navbatda birinchi narsa.[2012, Vol. 2, No. 2, pp. 132–140.]
Oldingi yo'q bo'lib ketish davrlarining barchasi iqlim o'zgarishi, tektonik plitalar harakati, vulqon harakati, samoviy jismlar bilan to'qnashuvlar va boshqalar bilan bog'liq bo'lgan. Hozirgi (tez o'sayotgan) hayvonlarning yo'q bo'lib ketishi taxminan 100000 yil oldin boshlangan. - er yuzida inson yashashi davrida. Bizning uzoq ota-bobolarimiz ongsiz ravishda ekotizimlarga bostirib kirib, ekologik muvozanatni buzishdi, ov qilish, yashash joyini yo'q qilish va kasallik tarqalishi.[2012, Vol. 2, No. 2, pp. 132–140.]
1966-71 da ikkinchi nashr chiqdi, u allaqachon juda katta edi va nafaqat sutemizuvchilar va qushlar, balki amfibiyalar va sudraluvchilar haqida ham ma'lumot berdi. Birinchi kabi, bu nashr keng tarqatish uchun mo'ljallangan emas edi. IUCN qizil kitobining 3 nashrining hajmi 1972 bilan paydo bo'ldi va sotuvga chiqa boshladi, uning aylanishi sezilarli darajada oshdi.[2012, Vol. 2, No. 2, pp. 132–140.]
1978-80 yillarda chop etilgan so'nggi nashrda 226 ta sut emizuvchilarning 70 ta turi, 181 ta tur va 77 ta kichik qush turlari, 77 ta tur va 21 ta ko'kda uchuvchi turlari, 35 ta tur va 5 ta amfibiya turi, 168 ta tur va 25 ta kichik baliq turlari mavjud.Ular orasida sut emizuvchilarning 7 turlari va pastki turlari, 4 qushlari, 2 ko'kda uchuvchi turlari mavjud.[2012, Vol. 2, No. 2, pp. 132–140.]