Mundarija: Kirish i-bob. Yirik shaharlarni shakllanishi


Jahondagi eng yirik aglomeratsiyalar



Download 0,89 Mb.
bet12/12
Sana06.07.2022
Hajmi0,89 Mb.
#747324
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
Yirik shaharlardagi ijtimoiy- iqtisodiy muammolarni kelib chiqishi

Jahondagi eng yirik aglomeratsiyalar



Aglomeratsiya nomi

Maydoni kv. km.

Aholisi mln. K

Zichligi

1

Tokio-Iokogama

8677

37,7

4340

2

Mexiko

1346

23,6

3212

3

Nyu-York

11264

23,3

2070

4

Seul

1943

22,7

11680

5

Mumbay

2350

21,9

9320

6

San-Paulu

7944

20,8

2620

7

Мanila

4863

20,7

4256

8

Jakarta

7297

19,2

2631

9

Dehli

1425

18,9

13265

10

SHanxay

7037

18,6

2645


Оsiyo qit’asida eng yuqоri urbanizatsiya ko‘rsatkichlari Quvayt 96%, Bahrayn, Qatar 93%, Isrоil 92%, Livan 91% va Singapur 100% larda qayd etilgan. Eng past ko‘rsatkich Butan, SHarqiy Timоrda 8%, Nеpal 13% ni tashkil etadi. 
Afrika mintaqasida eng yuqоri ko‘rsatkich Liviyada 88% bo‘lsa Ruanda eng past ko‘rsatkich 7% ga ega.
Amеrika qit’asida eng yuqоri ko‘rsatkichlar Urugvay (93%), Argеntina va Vеnеsuela (88%) ga tеgishli, eng past ko‘rsatkich Gaiti, Gayana kabi (38%) davlatlarga tеgishli. 
Avstraliya qit’asida Avstraliya (92%) va Yangi Zеlandiyada (86%) eng yuqоri ko‘rsatkichlar bo‘lgani hоlda bоshqa davlatlar dеyarli urbanizatsiyalashmagan. 



+

Megapolis

2- karta
Jaxonning eng yirik Megapolislari



SHimoliy Amerikada joylashgan Megapolislar
AQSH

  • SHmoliy-sharqiy - Bosvash

Aglomeratsiyalari soni 40 ta.Eng yirigi Nyu-York.Umumiyuzunligi 800 km.

  • Ko’lbuyi – Chipits.

Aglomeratsiyalar soni – 35 ta.Eng yirigi CHikago.Umumiy uzunligi 900 km.

  • Tinchokeanbuyi – San- San

Aglomeratsiyalar soni – 15 ta.Eng yirigi Los –Anjeles.Umumiy uzunligi 800 km.

3-karta
AQSH MEGAPOLISI

SHIMOLIY- SHARQIY MEGAPOLIS

Yevropada joylashgan megapolislar.
Buyuk Britaniya

  • Ingliz

Aglomeratsiyalar soni - 30 ta. Eng yirigi – London. Umumiy uzunligi 400 km.


Germaniya, Nederlandiya, Belgiya, Fransiya.

  • Reyn

Aglomeratsiyalar soni 30 ta. Eng yirigi Reyn – Rur. Umumiy uzunligi – 500 km.
4-karta
Ingliz Megapolisi

5-karta
Reyn – Rur Aglomeratsiyasi.


6-karta
Randstat Aglomeratsiyasi.

Osiyoda joylashgan megapolislar.


Yaponiya

  • Yapon – Tokaydo

Aglomeratsiyalar soni – 20 ta. Eng yirigi - Tokio. Umumiy uzunligi – 700 km.
Tokaydo Megapolisi

Shakllanayotgan Megapolislar



Megapolis nomi

Tarkibidagi asosiy shaharlar

1

Pektyan

Pekin – Tyanzin

2

SHanchjen

Shanxay – Nankin – Chjenchjoy

3

Guansyan

Gunchjoy – Shanchjen – Syangan

4

Jabon

Jakarta shahri atrofi

5

San – Rio

San – paulu – rio – de - Janeyro

6

La – plata

Buenos – Ayres shahri atrofi

5-rasm


Rivojlangan davlatlarda urbanizatsiyaning ko’rinishi.







Xulosa
Katta sanoat shaharida yashaydigan kishi shahar havosi bilan shahar tashqarisidagi, tog‘ yoki o‘rmon havosi farqini yaxshi ajratadi. Shahar osmonini bulut kabi qamrab olgan og’ir muallaq tumandan quyosh nurlari ham yaxshi o'tmaydi. 
Ushbu og’ir tutunni chet ellarda "smog” deb atashadi. "Smog” atamasi ikki ingliz so‘zi: "smoke” - tutun va "fog” - tuman so'zlarining birikmasidan iborat. Demak uni o’zbek tilida "muallaq tuman” deb atasa ham bo’ladi, chunki u yozning shabodasiz kunlarida shahar tepasida maullaq turib qoladi. U nafaqat shahar ko‘rinishi va kayfiyatimizga salbiy ta’sir ko’rsatadi, balki salomatligimiz uchun ham jiddiy xavf tug‘diradi, chunki bu atmosferaning oddiy ko'z bilan ham ко ‘rsa bo’ ladigan ifloslanishidir.
Muallaq tumun atrof-muhitning ayrim ob-havo sharoitlarida ifloslanishi natijasida yuzaga keladi. Havodagi zaharli aralashmalar tuman tomchilari bilan qo‘shilganda, muallaq tuman hosil bo’ladi. Buning uchun eng qulay ob- havo sharoiti - havoning namligi, yuqori harorat va shamol yo‘qligidir.
Sanoat chiqindilari atmosferadagi kondensat yadrolari (suv bug‘lariga uriladigan chang zarrachalari) darajasini ko'paytirib yuboradi. Bu esa sanoati rivojlangan katta shaharlarda bulutli hamda tumanli kunlar sonining ko‘payishiga sabab bo`lmoqda.
Ushbu hodisaning noxushligi yana shundaki, nafaqat tumanli kunlar soni ortadi, balki tumanning o‘zi zavod tutuni va avtoulovlar gazi bilan birlashib zaharli bo‘lib qoladi.
Muallaq tuman hosil bo‘lganda havoda noxush hid paydo bo‘ladi va RB ko‘rinish yomonlashadi.
Maullaq tutun meteorologik sharoitlar qulay kelgan paytlarda yoki neft va ko‘mir yonishidan hosil bo'lgan zaharli gazlar ko‘payganda hosil bo’ladi. Kishilaming salomatligi yomonlashadi, tumov bilan kasallanganlar soni ortib, gripp epidemiyasi paydo bo‘ladi.
Urbanizatsiya tarixiy rivojlanish asosida shakllangan jamiyat bosqichlari va hududiy mehnat taqsimoti natijasida sodir boʻlgan koʻp qirrali geografik, ijtimoiy-iqtisodiy va demografik jarayondir. Urbanizatsiyaning torroq doiradagi demografikstatistik tushunchasi dunyoda, alohida hududlarda, mamlakatlarda shaharlarning (ayniqsa, katta shaharlarning) va shahar aholisi salmogʻining koʻpayib borishini anglatadi. Mavzuning dolzarbligi shundan iboratki, shaharlar aholisining tabiiy o`sishi, qishloqlarning shaharga aylanib borishi va keng shahar atrofi hududlarini shaharga aylantirilishidan iborat. Shaharlar sonining ortishi sanoat korxonalarining ham ortishiga turtki bo`ladi va shuningdek o`simlik va hayvonot dunyosining ham qisqarishiga sababchi bo`ladi. Urbanizatsiya hodisasining kuchayishi tabiatga salbiy ta`sirlar ko`rsatishi mumkin.


Foydalanilgan adabiyotlar


1. Baratov P. “Tabiatni muhofaza qilish”. T. O’qituvchi. 1983 y.
2.Egamberdiyev R. “Ekologiya”. T. 1993 y.
3. Ergashev A. “Umummiy ekologiya” T. O’qit.
4. Ergashev A. Ergashev T. “Ekologiya, biosfеra va tabiatni muxofaza qilish”.
Toshkеnt “yangi asr avlodi” 2005 y. T. O’qituvchi .1994.
4. G'ulomov P. “Inson va tabiat”. T. O'qituvchi. 1990.
5. X. Po`latov “Shaharsozlik tarixi” o`quv qo`llanmasi. Toshkent-2008
6. To’xtayev A, Xamidov A,” Ekologiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish” T. O’qituvchi .1994.
7. To’xtaеv A. “Ekologiya”. T., “O`qituvchi” 1998 y.
8. Usmonov M.B., Rustamboеv M.X., Xolmuminov J.T. va boshk. “Ekologiya xuquqi”. T.: “Uzbеkiston yozuvchilar uyushmasi” 2001 y

  1. Novikov Yu.I. Oxrana okrujayuey sredi. –M.: Vishaya shkola, 19987.

  2. Egamberdiev R. Ekologiya. –T.: O'zbekiston, 1993.

  3. Tursunov X.T. Ekoloiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish. –T.: Saodat RIA, 1997.

  4. Ergashev A., Ergashev T. Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish. –T.: Yangi asr avlodi, 2005.

  5. To'xtaev A., Xamidov A. Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish. –T.: O'qituvchi, 1995.

  6. Otaboev Sh., Nabiev M. Inson va biosfera.-T.: O'qituvchi, 1995.

  7. Tilovov T. Ekologiyaning dolzarb muammolari. –Qarshi: Nasaf,

  8. To'xtaev A. Ekologiya.-T.: O'qituvchi, 1998.

Foydalanilgan internet saytlari

  1. Mineconomy.uz/uz/info/2512

  2. https://uz.denemetr.com/docs/134/index-21562.html

  3. http://geografiya.uz/jahon-iqt-ijt-geografiyasi/1016-urbanizatsiya-jarayoni-va-shaharlarning-rivojlanishi.html


Download 0,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish