Mundarija: Kirish I. Bob. Psixikaning ( A. N. Leontev bo'yicha) evolyutsion bosqichlarini o'rganish

Psixikaning evolyutsion bosqichi ( A. N. Leontev bo'yicha)

Mundarija:

Kirish
I.Bob.Psixikaning ( A. N. Leontev bo'yicha) evolyutsion bosqichlarini o'rganish.
1.1.A. Leontievga ko'ra faoliyatning paydo bo'lishi nazariyasi
1.2.Psixikaning evolyutsion ,tabiatda aks ettirish formalari, oparin gepotizasi, tropizmlar bosqichlari
II.Bob.A. N. Leontev evolyutsion bosqichi nazariyasi haqida
2.1.A.N. ta'limotining asosiy nazariy qoidalari. Leontyev:
1.1.A. Leontievga ko'ra faoliyatning paydo bo'lishi nazariyasi
Leont'ev shaxsiyatni faoliyat jarayonlarida aqliy aks etishning avlodi, faoliyati va tuzilishi nuqtai nazaridan ko'rib chiqadi. Genetika boshlang'ich - bu tashqi, ob'ektiv, sezgi-amaliy faoliyat bo'lib, undan shaxsning, ongning ichki aqliy faoliyatining barcha turlari olinadi. Ushbu ikkala shakl ham ijtimoiy-tarixiy kelib chiqishga ega va tubdan umumiy tuzilishga ega. Faoliyatning tarkibiy xususiyati ob'ektivlikdir. Dastlab, faoliyat ob'ekt tomonidan belgilanadi, shundan so'ng u vositachi bo'lib, uning sub'ektiv mahsuloti sifatida uning tasviri bilan tartibga solinadi.
Faoliyat o'zaro ehtiyojni qondirish uchun birlashtiradigan birliklarni o'z ichiga oladi<=> sabab<=> maqsad<=> shartlar va tegishli faoliyat<=> harakat<=> operatsiyalar. Harakat deganda, predmet va maqsad bir-biriga to'g'ri kelmaydigan jarayon tushuniladi. Agar sabab va mavzu psixikada aks etmasa, harakat ma'nosiz bo'ladi. Harakat shaxsiy ma'nolar bilan uzviy bog'liqdir. Shaxsiy individual harakatlarning yagona harakatiga psixologik birlashish bu ikkinchisini operatsiyalarga aylantirish, bundan oldin esa shaxsiy harakatlarning ongli maqsadlari o'rnini egallagan tarkibiy qism ushbu harakatlar tuzilishida uni amalga oshirish shartlari o'rnini egallaydi. Operatsiyaning yana bir turi - harakatlarning uni bajarish shartlariga sodda moslashishi natijasida yuzaga keladi. Operatsiyalar - bu harakatni tashkil etadigan harakatlarning sifati. Amaliyotning genezisi bu harakatlarning nisbati, ularning bir-biriga jalb qilinishi.Inson faoliyatining ushbu asosiy "birligi" harakatining paydo bo'lishi bilan bir qatorda, inson psixikasining asosiy, ijtimoiy tabiatdagi "birligi" paydo bo'ladi - bu shaxs uchun uning faoliyati nimaga yo'naltirilganligi. Ongning genezisi, rivojlanishi va faoliyati faoliyatning shakllari va funktsiyalari rivojlanishining u yoki bu darajasidan kelib chiqadi. Inson faoliyati tarkibidagi o'zgarish bilan bir qatorda, uning ongining ichki tuzilishi ham o'zgaradi.
Subordinatsion harakatlar tizimining paydo bo'lishi, ya'ni murakkab harakatlar, ongli maqsaddan harakatning ongli holatiga o'tish, xabardorlik darajalarining paydo bo'lishini anglatadi. Mehnat taqsimoti, ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi "maqsadga intilishning siljishi" va harakatlarning faoliyatga aylanishiga olib keladi. Xabardorlikni sifat jihatidan farqlashga olib keladigan yangi motivlar va ehtiyojlarning paydo bo'lishi mavjud. Bundan tashqari, ichki ruhiy jarayonlarga o'tish taxmin qilinadi, ichki harakatlar paydo bo'ladi va keyinchalik ichki harakatlar va motivlarning o'zgarishi umumiy qonuniga muvofiq shakllanadigan ichki harakatlar. Uning shaklidagi ideal faoliyat tashqi, amaliy jihatdan tubdan ajratilmagan va ularning har ikkalasi ham mazmunli va mazmunli jarayondir. Faoliyatning asosiy jarayonlari - bu voqelikning subyektiv qiyofasiga olib keladigan uning shaklini ichkilashtirish va uning ichki shaklini tasvirning ob'ektivlanishi va ob'ektning ob'ektiv ideal xususiyatiga o'tish kabi tashqi ko'rinishi.
Bu ma'no markaziy tushunchadir, uning yordamida motivatsiyaning situatsion rivojlanishi tushuntiriladi va ma'no shakllanishi va faoliyatini tartibga solish jarayonlariga psixologik izoh beriladi. Shaxsiyat - bu faoliyatning ichki lahzasi, ma'lum bir o'ziga xos birlik, aqliy jarayonlarni boshqaruvchi yuqori integratsiyalashgan hokimiyat rolini o'ynaydigan yaxlit psixol. uning faoliyati o'zgarishi natijasida shaxsning hayotiy munosabatlarida shakllanadigan neoplazma. Shaxs avvalambor jamiyatda paydo bo'ladi. Inson tarixga tabiiy xususiyatlar va qobiliyatlarga ega shaxs sifatida kiradi va u faqat jamiyat va munosabatlar sub'ekti sifatida shaxs bo'lib qoladi.Insoniyatning ijtimoiy-tarixiy va ontogenetik rivojlanishining nisbatan kech mahsuloti "shaxs" tushunchasiga kiritilgan. Ijtimoiy munosabatlar turli xil faoliyatlarning kombinatsiyasi bilan amalga oshiriladi. Shaxsiyat harakatlarning ierarxik munosabatlari bilan tavsiflanadi, ularning ortida sabablarning o'zaro bog'liqligi mavjud. Ikkinchisi ikki marta tug'iladi: birinchi marta - uning ongli shaxsi vujudga kelganida, ikkinchi marta - bola polimotivatsiyaning aniq shakllarida va o'z harakatlarining bo'ysunishida o'zini namoyon qilganda.
Shaxsning shakllanishi bu shaxsiy ma'nolarning shakllanishi. Shaxs psixologiyasi o'z-o'zini anglash muammosiga asoslanadi, chunki asosiy narsa jamiyatlar, munosabatlar tizimida o'z-o'zini anglashdir. Shaxsiyat bu insonning o'zidan yaratgan, uning insoniy hayotini tasdiqlaydigan narsa.
Shaxs rivojlanishining har bir yosh bosqichida yangi aqliy jarayonlar va bola shaxsining xususiyatlarini shakllantirishda etakchi rol o'ynaydigan faoliyatning ma'lum bir turi namoyish etiladi. Leontyevning bolalar va yosh psixologiyasiga qo'shgan hissasi etakchi faoliyat muammosini ishlab chiqish edi. Bu buyuk olim bolaning rivojlanishi davrida etakchi faoliyatning o'zgarishini tavsiflabgina qolmay, balki bitta etakchi faoliyatni boshqasiga o'tkazish mexanizmlarini o'rganishga asos yaratdi.Leontyevning dastlabki nashrlari Luriyaning tadqiqotlariga mos edi. Ta'sirlarga, bog'liq vosita texnikasiga va hokazolarga bag'ishlangan ushbu ishlar Luriya rahbarligida va u bilan hamkorlikda amalga oshirildi. Bunday rejaning bir nechta nashrlaridan so'nggina Vigotskiyning madaniy va tarixiy paradigmasida tadqiqotlar boshlanadi (Leontievning bu boradagi birinchi nashri 1929 yilga to'g'ri keladi). 1920-yillarning oxiriga kelib, fanda noqulay vaziyat shakllana boshladi. Leontyev va u ishlagan Moskvadagi barcha muassasalarda ishdan bo'shadi. Taxminan bir vaqtning o'zida, Ukraina Sog'liqni saqlash Xalq komissarligi Ukraina Psixonevrologiya institutida va keyinchalik, 1932 yilda Butun Ukraina Psixonevrologiya akademiyasida (o'sha paytda respublikaning poytaxti bo'lgan Xarkovda) psixologiya sektorini tashkil etishga qaror qildi.
Sektor mudiri lavozimiga Luriya, Leontyev tomonidan bolalar va irsiy psixologiya kafedrasi mudiri lavozimiga taklif qilingan. Biroq, Luria tez orada Moskvaga qaytib keldi va deyarli barcha ishlarni Leontyev olib bordi. Xarkovda u bir vaqtning o'zida pedagogika institutining psixologiya bo'limini va ilmiy-tadqiqot institutining psixologiya bo'limini boshqargan. Taniqli Xarkov maktabi paydo bo'ldi, uni ba'zi tadqiqotchilar Vygotskiy maktabining asosi, boshqalari nisbatan mustaqil ilmiy ta'lim deb bilishadi.Ushbu institutning ilmiy kengashida nutqni psixologik o'rganish to'g'risidagi ma'ruzadan so'ng (ma'ruza matni tanlangan asarlarining birinchi jildida nashr etilgan va bugungi kunda har kim u haqida xolis fikr bildirishi mumkin) Leontyev barcha mumkin bo'lgan uslubiy gunohlarda ayblandi (bu partiya shahar qo'mitasiga keldi!), shundan so'ng laboratoriya yopildi va Leontiev ishdan bo'shatildi.
Leontiev yana ishini yo'qotdi. U Butunrossiya Davlat Kinematografiya Instituti, Oliy Kommunistik Ta'lim Instituti qoshidagi kichik ilmiy-tadqiqot institutida hamkorlik qilgan va GITIS va VGIK-da san'atni his qilish psixologiyasini o'rgangan, u erda doimiy ravishda S.M. Eyzenshteyn (ular bir-birlarini 1920 yil oxirlarida, Leontiev VGIKda o'qigan paytdan boshlab, idealistlar va Trotskiylarning uyasi deb e'lon qilinmaguncha tushunarli oqibatlarga olib kelgan). 1936 yil iyulda Bolsheviklar Butunittifoq Kommunistik Partiyasi Markaziy Qo'mitasining "Giyohvandlar tizimida pedologik buzg'unchiliklar to'g'risida" gi farmoni kuchga kirdi. Ushbu farmon bolalar va pedagogik psixologiyani butunlay yo'q qilishni anglatadi va 1930 yillarning boshlarida Markaziy Komitetning sovet maktabini orqaga qaytargan, barcha yangilik va tajribalarni bekor qilgan va sobiq demokratik maktabni avtoritar va harbiylashtirgan bir qator qarorlarini qabul qildi.
Ayniqsa, demokratik maktab mafkurachilari - Vygotskiy va Blonskiyga murojaat qilishdi. Ammo Vygotskiy vafot etgan. O'zlarini Vygotskiyning shogirdlari deb e'lon qilganlarning ba'zilari uni va uning xatolarini teng darajada g'ayrat bilan qoralashni boshladilar. Biroq, na Luriya, na Leontiev va Vygotskiyning boshqa haqiqiy talabalari, ularga qanday bosim qilishlaridan qat'i nazar, Vygotskiy haqida og'zaki yoki bosma so'zlar bilan birorta ham yomon so'z aytmadilar va umuman ular o'z qarashlarini o'zgartirmadilar. G'alati, ularning barchasi baribir tirik qolishgan. Ammo VKIP yopildi va Leont'ev yana ishini yo'qotdi.

Psixikaning paydo bo`lishi haqidagi nazariyalar. Psixikaning funktsiyalari: signallik va boshqaruv. Psixikaning evolyutsion taraqqiyoti: seskanuvchanlik, tropizmlar. Hayvonlar olamida psixikaning taraqqiyot shakllari; instinktlar, ko`nikmalar, intellektual hatti - harakatlar.

Psixik funktsiyalarning muhit va organlarning tuzilishi bilan bog`liqligi. Psixika va muhit. Miya va psixika.
Inson ongi. Ong taraqqiyotida mehnatning roli. Ongning psixologik xarakteristikasi va tuzilishi.
Psixikaning paydo bo`lishi materiyaning uzoq taraqqiyoti bilan tushuntiriladi. Jamiki materiya, jonsiz anorganik materiyadan tortib, to materiyaning yuksak hamda murakkab shakli - inson miyasigacha moddiy olamning umumiy xususiyati bulmish aks ettirish xususiyatiga, ya`ni ta`sirlarga javob qaytarish qobiliyatiga ega. Aks ettirish shakllari materiyaning yashash shakllariga bog`liqdir.
Jonsiz tabiatda harakat jism yoki moddalarning o`zaro mexanik, fizik yoki ximiyaviy munosabatlari tarzida nomoyon bo`lishi mumkin. Masalan, suvning daryo qirg`oqlarini, qoyalarni yuvishi va emirishi, quyosh nurining oynadan aks etishi (sinib qaytishi).
Tirik materiyaga o`tishda harakatning shakllari sifat jihatdan o`zgaradi. Tirik materiyaga aks ettirishning biologik shakllari xosdir. Tirik materiyada aks ettirishning yangi shakli - psixik aks ettirish paydo bo`ladi.
Materiyaning evoltsiyasida jonsiz materiyadan jonli materiyaga o`tishni turli nazariyalar turlicha tushuntiradilar.
Shular orasidan akademik A.I.Oparin tomonidan ilgari surilgan nazariyani ko`rsatib o`tish mumkin. Oparin gipotezasiga muvofiq, bundan taxminan 2 milliard yillar muqaddam atmosferada kislorod ajralib chiqqan. Bu organik moddalarda fotoximik reaktsiya va fotosintez jarayonlarning yuzaga kelishiga sabab bo`lgan. Oqibatda KOATSERVATLAR deb atalgan faol oqsil molekulalari paydo bo`lgan. Koatservatlarda hayotning asosiy belgilari - assimilyatsiya va dissimilyatsiya jarayonlari paydo bo`lgan. Koatservatlar tashqi muhitdagi "ozuq" moddalarni tanlab o`zlashtirganlar. Ular YAShASh UChUN ZARUR BO`LGAN (BIOTIK) MODDALARGA ma`lum darajada SESKANISh bilan javob berganlar va hayot faoliyati uchun bevosita kerak bo`lmagan (ABIOTIK) moddalarga nisbatan INDIFFERENT (BEFARQ) munosabatda bo`lganlar.