|
Kartashunoslik kartografiya fanining nazariy tomoni va uning bosib o‘tgan
tarixiy taraqqiyot yo‘li, kartalar va boshqa kartografik tasvirlarning tiplarini va
xillarini, kartadan foydalanish usullarini, har xil kartografik asarlarni tahlil qilish
usullaridan bahs etadi.
Matematik kartografiya geografik kartalar tuzishda ishlatiladigan
kartografik proektsiyalarni, ya‘ni Yer ellipsoidini tekis yuzada tasvirlash usullarini
o‘rgatadi. Kartometriya kartalarda maydon, masofa, hajmlarini hisoblash yo‘llarini,
relyefni o‘rganish natijasida miqdor ko‘rsatkichlar asosida sifat ko‘rsatkichlarni
ko‘rsatib berish yo‘llarini o‘rgatadi.
Kartalarni loyihalash va tahrir qilish kartografiyaning asosiy qismlaridan
biri bo‘lib, kartaning dastlabki nusxasini (asil) tuzish va uni tahrir qilish usullarini
tushuntiradi.
Kartani nashr qilish sohasi, asosan kartani nashrga tayyorlash va nashr
qilish hamda uni yig‘ib, kerak bo‘lsa muqovalash ishlarini o‘rgatadi.
Tadqiqotni kartografik usuli o‘ziga xos soha bo‘lib, kartadagi tasvirlangan
voqea va hodisalarni tadqiqot qilish uchun kartadan foydalanish masalalarini
o‘rganish, ya‘ni kartadan tadqiqot manbai sifatida foydalanish masalalari bilan
shug‘ullanadi.
Kartografik menejment kartografiyada yangi soha bo‘lib, kartografik
korxonalarni tashkil qilish, karta ishlab chiqarishni rejalashtirish va tayyor
maxsulotni egalariga yetkazib berish va sarf-xarajatlarni, hisob–kitob qilishning
yangi usullarini qidirib topish yo‘llarini o‘rganadi.
Geoinformatsion kartografiya kartografiyada yangi tarmoq bo‘lib,
kartadan informatsiya manbai sifatida foydalanish yo‘llarini o‘rgatadi.
Kartografiya juda ko‘p fanlarni o‘rganishda foydalanilib, ba‘zi bir sohalar
uchun maxsus kartografiya tarmoqlar yaratilgan: Masalan, geologik kartografiya,
geomorfologik kartografiya, geobotanik kartografiya, tuproqlar kartografiyasi,
ijtimoiy-iqtisodiy kartografiya, geoekologik kartografiya, demografik kartografiya
va hokazolar.
So‘nggi yillarda kosmosdan olingan suratlar asosida yangi mavzuli
mukammal va aniq kartalar yaratilib, eski kartalar yangilanmoqda, natijada kosmik
kartografiya alohida kurs sifatida o‘rganilmoqda.
Hozirgi vaqtda karta tuzishda, nashr qilish jarayonida kompьyuterdan keng
foydalanilmoqda, natijada karta tuzish va nashr qilish tezlashib sifati
yaxshilanmoqda.
Oxirgi vaqtlarda kartografiyada vujudga kelgan yangi tarmoq Yer tasvirini
umumiy nazariyasini va undan ilmiy amaliyotda foydalanishni o‘rganuvchi fan
geoikonika tez sur‘atlar bilan rivojlanmoqda.
Mavzuning dolzarbligi:O‘zbekiston Respublikasining butun hududini va uning alohidaregionlarini mavzuli hamda kompleks kartaga olishni 2O2O yilgacha bo‘lganyagona dasturini ishlab chiqish va uni izchil amalga oshirish.Kartografiyaga oid ishlarning bajarilishida xalq xo‘jaligi tarmoqlarining joriy va istiqboldagi ehtiyojlarini o‘rganish, bu ishlarning yo‘lga qo‘yilishini tashkil etish, nazorat qilish, samaradorligini oshirish,kartografiyaning ustuvor masalalariga oid nazariy, amaliy va uslubiy ishlarga yetarli e‘tibor berish hamda bu muammolar bilan shug‘ullanadigan barcha tashkilotlar va mutaxassislar orasidagi o‘zaro hamkorlikni yo‘lga qo‘yish, ularning turli darajadagi ilmiy-amaliy anjumanlarda faol ishtirok etishlarini ta‘mirlash. ilmiy tadqiqot ishlarining moddiy texnik bazasini zamonaviy ilg‘or texnologiya bilan yangilash va mazkur soha mutaxassislarini muayyan to‘lovli
shartnomalar asosida jahon andozalari darajasida tayyorlashni yo‘lga qo‘yish;
kartografik va aerokosmik tadqiqot uslublariga oid monografiyalarni,
darsliklarni, ilmiy-uslubiy ko‘rsatmalar va qo‘llanmalarni aniq reja doirasida
tayyorlash va ularni yetarli miqdorda chop ettirish;
o‘quv karta va atlaslarining mavzusi va mazmunini bugungi kun
talablari darajasiga ko‘tarish va ularninig yangi namunaviy dasturlar va
darsliklarga muvofiqligini ta‘minlash; karta va atlaslarda ko‘rsatiladigan ma‘lumotlarning to‘liqligi va ma‘nodorligini oshirish, ularni ikkinchi darajali orqacha tafsilotlar bilan to‘ldirib yuborishdan xoli qilish;
Kurs ishining maqsad: XX asr kartografiyasining o’ziga xos
shakillanishtarqqiyotini o’rganish talabalarga kartografik bilimlar berishda ulardan
foydalanish. Tadqiqot obyekti XX asr kartografiyasi mamlakamiz kartograflari
tomonidan bajarilgan ishlar Tadqiqot predmeti - kartografiya rivojining o’ziga xos
jihatlari Bitiruv malaka ishining vazifalari: 1. Iqtisodiy va ijtimoiy kartalashtirish
to’g’risidagi tushunchaning mohiyatini ochib berish; 2. Iqtisodiy va ijtimoiy
geografiyaning tadqiqot metodlari; 3. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning
shakillanishtarix; 4. iqtisodiy va ijtimoiy geografiyalashning asosiy tarlarini
izohlash Tadqiqot metodlari. Tadqiqotni olib borish jarayonida ilmiy-uslubiy
adabiyotlarni, kartografik, fond va statistik ma‘lumotlarni tahlil qilish va kuzatish
metodlari.
Kurs ishining vazifasi: kartografiyaning ustuvor masalalariga oid nazariy, amaliy va uslubiy ishlarga yetarli e‘tibor berish va faoliyatini tekshirish va tahlil qilish.
Kurs ishining obyekti: Kartografik ishlarni yaxshilash, kartografik asarlarni yaratishni tezlatish va ularni ilmiy asosda qat‘iy reja asosida bosqichma-bosqich amalga oshirish uchun bu ishlarni amaliy koordinatsiya qilish lozim.
Kurs ishining predmeti .: Kartalarning ayrim turlarini qisqa fursatda yaratishni avtomatikusullarini izlash, yangi kartalarni yaratish maqsadida ma‘lumotlarni olish, saqlashva qayta ishlash hamda doimiy bo‘ladigan jarayon – kartalarni yangilab turishuchun bu ma‘lumotlardan foydalanish jarayoni.
Kurs ishining tuzilishi .Mundarija, kirish, 2 bob , 3 paragraf, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro'yxatidan iborat.
Ishning umumiy hajmi 4O betdan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: |
