Mundarija Kirish I bob. Maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarning xotirasining ilmiy-nazariy tahlili

Umumiy xulosa
Kurs ishi maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarda mnestik jarayonlarning shakllanish muammosining dolzarbligi va ahamiyatini isbotladi.
Ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarda mnestik xotiraning shakllanish muammosini tekshirish natijasida biz quyidagi xulosalarga keldik:

1. 
   Kurs ishi muammosiga doir adabiyotlar tahlili tizimli yondashuv nuqtai nazaridan ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarning psixologik-pedagogik xususiyatlari haqida zamonaviy tasavvurlarni tо‘ldirishga imkon berdi. Tahlil davomida maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarda nutqiy va nutqiy bо‘lmagan buzilishlarning bir turda emasligi haqidagi ma’lumotlar aniqlashtirildi. Maktabgacha yoshda xotira bolaning bilish va nutqiy rivojlanishida katta ahamiyatga ega. Bolalarda nutqning tо‘liq rivojlanmaganligi tizimida verbal va mnestik komponentlarning mutanosibligi muammosiga doir adabiyot manbalarining tahlili xotiraning nutqi rivojlanmagan bolalar bilan olib boriladigan korreksion ish dinamikasiga ta’sirini aniqlash imkonini berdi. Shu bois, maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalar bilan korreksion ta’sir tizimida xotirani rivojlantirishga doir ish egallashi kerak.
   

Individual differensial yondashuv nuqtai nazaridan mnestik jarayonlarni takomillashtirish va nutqni rivojlantirishga doir ishda maktabgacha ta’lim muassasasi logopedik guruhlari mutaxassislarining о‘zaro hamkorlik modeli nazariy asoslandi.

2. 
   Ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalar rivojlanish xususiyatlarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan diagnostik kompleks ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarda nutqiy rivojlanish bilan bog‘liq holda eshituv nutqiy xotira va uning buzilish mexanizmi xususiyatlari haqida qо‘shimcha ma’lumotlarni olish, nutqning tо‘liq rivojlanmaganligi tizimida mnestik xotira buzilishlarining mavjudligi haqidagi ma’lumotlarni isbotlash imkonini berdi.
   
3. 
   Maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarda va ularning normal rivojlanayotgan tengdoshlarida nutqiy va mnestik jarayonlarni qiyosiy tekshirish maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarda eshituv nutqiy xotira kamchiliklarining sifat jihatidan о‘ziga xosligi va turli darajadagi xarakterini, logopedik ish davomida mnestik va nutq buzilishlarining turli birliklari va ularni bartaraf etishning turli dinamikasi bilan xarakterlanuvchi uch darajada namoyon bо‘lishini aniqladi.
   
4. 
   Kurs ishi nafaqat xotirani rivojlantirishga yо‘naltirilgan, balki logopedik ta’sir samaradorligini oshirish imkonini bergan mnemotexnik usullarni qо‘llash yordamida maxsus ishlab chiqilgan logopedik ish metodikasini qо‘llashning maqsadga muvofiqligini tasdiqladi.
   
5. 
   Katta maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalar bilan logopedik ishni takomillashtirishga kо‘maklashuvchi quyidagi pedagogik sharoitlar ishlab chiqildi va aprobatsiyadan о‘tkazildi:
   

• 
  maxsus maktabgacha ta’lim muassasasinig korreksion rivojlantiruvchi jarayoniga bolalar eshituv nutqiy xotirasini rivojlantirishga yо‘naltirilgan komponentni kiritish;
  
• 
  maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarda mnestik faoliyatni rivojlantirishga doir logoped, psixolog va tarbiyachilarning о‘zaro faoliyatini ta’minlash;
  
• 
  maktabgacha ta’lim muassasasi psixologining ishida bolada mnestik jarayonlarning shakllanganlik darajasini baholash imkonini beruvchi diagnostik usullardan foydalanish;
  
• 
  logoped va psixolog faoliyatining mazmunini aniqlashda mnestik jarayonlarni taо‘xis etish natijalarini inobatga olish;
  
• 
  logopedik ish va psixologik korreksiya davomida eshituv nutqiy xotirani rivojlantirishga individul-differensial yondashuvni amalga oshirish;
  
• 
  bolalarda xotirani rivojlantirishga doir mashg‘ulotlarni tashkil etishda mnemotexnik usullar, mnemojadvallar va predmet-amaliy faoliyatdan foydalanish.
  

Maktabgacha yoshdagi ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalarda mnestik xotira va nutqning rivojlanish dinamikasiga maxsus tashkil etilgan korreksion-rivojlantiruvchi ta’sir sharoitlaridagina erishish.