Mundarija: kirish I bob mahalliy byudjetning iqtisodiy-nazariy asoslari va byudjet tizimida tutgan o`rni

III bob. BUXORO VILOYATI MAHALLIY BYUDJETINING HOZIRGI HOLATI TAHLILI

1. 
   Buxoro viloyati mahalliy byudjetining asosiy ko‘rsatkichlari dinamikasi
   

Buxoro viloyatida 2016-yilda soliq tizimini takomillashtirish, korxonalarga va aholiga soliq yukini pasaytirish, tabiiy resurslardan samarali foydalanishni rag‘batlantirish va soliq ma'murchiligini yanada yaxshilashga qaratilgan quyidagi chora-tadbirlar ko‘rilgan.
Birinchidan, kichik biznes va mikrofirmalarni yanada qo‘llab-quvvatlash va ularning moliyaviy imkoniyatlarini oshirish maqsadida 2012-yilning 1 yanvaridan boshlab yagona soliq to‘lovi stavkasini sanoat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi kichik korxonalar uchun 6 foizdan 5 foizgacha pasaytirildi.
Mazkur tadbir evaziga sanoat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi kichik korxonalar ixtiyorida 6 mlrd. so‘mdan ortiq qo‘shimcha mablag‘lar qoldi va tegishli ravishda ushbu korxonalarning ishlab chiqarishni kengaytirish, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish orqali yangi ish o‘rinlarini yaratish bo‘yicha imkoniyatlari yanada oshdi.
Ikkinchidan, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining zdan 7,5 foizgacha pasaytirildi.
Mazkur tadbir hisobiga, aholi real daromadlari 2015-yilda qo‘shimcha ravishda qariyb 8 mlrd. so‘mga ko‘paydi.
Bunda fuqarolarning jamg‘arib boriladigan pensiya shaxsiy hisob varaqlariga daromad solig‘i hisobiga 1 foiz miqdorida mablag‘ o‘tkazish tartibi saqlab qolinadi.
Uchinchidan, xizmat ko‘rsatish sohasini yanada rivojlantirish maqsadida ushbu sohada faoliyat ko‘rsatuvchi yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun o‘rnatilgan soliq stavkalarini o‘rtacha 2 barobarga pasaytirildi²⁵.
Misol uchun, yakka tartibda faoliyat ko‘rsatuvchi tadbirkorlar (Buxoro shahrida) sartaroshlik sohasida eng kam ish haqining 1.0 barobaridan 0.5 barobargacha, maishiy xizmat tarmoqlarida 0.5 barobargacha va boshqa sohalarda faoliyat ko‘rsatuvchi yakka tadbirkorlar uchun 1.0 barobargacha pasaytirildi.
Bu esa xizmat sohasini yanada rivojlantirish hamda uning yalpi hududiy mahsulotdagi ulushini kelgusi-yilda yanada oshirishda muhim omillardan biri bo‘ladi deb o‘ylaymiz.
To‘rtinchidan, yer va suv resurslaridan yanada samarali foydalanishni rag‘batlantirish maqsadida yer solig‘i va suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq stavkalarini 1,2 barobarga indeksatsiya qilindi.
Beshinchidan, barcha xo‘jalik sub'ektlari uchun Respublika yo‘l jamg‘armasiga majburiy ajratma stavkasini 1,4 foiz miqdorida unifikatsiya qilindi. Buning hisobiga Respublika yo‘l jamg‘armasiga 2012-yildan boshlab-yiliga qo‘shimcha ravishda qariyb 7 mlrd. so‘m daromad tusha boshladi.
Mazkur ajratma stavkasini unifikatsiya qilish xo‘jalik sub'ektlari topshiradigan oylik soliq hisobot shakllari sonini 36 tadan 12 tagacha yoki 3 marta kamaytirish imkonini beradi.
Soliqqa tortish tizimini takomillashtirish yuzasidan ko‘rilayotgan chora-tadbirlardan kelib chiqib, kelgusi 2016-yil viloyat mahalliy byudjeti daromadlari 869 mlrd 375 mln. so‘m miqdorida belgilangan(3-jadval)²⁶.