|
Mundarija:
Kirish……………………………………………………………………………...3
I bob.Ishlab chiqarish mazmuni va ishlab chiqarish funksiyasi
1.1.Ishlab chiqarish tizimi: elementlari, maqsadi va vazifalariningmohiyati……..6
1.2. Ishlab chiqarish va ishlab chiqarish funksiyasi,izokvantalar………………...11
1.3. Ishlab chiqarishning tarkibiy tuzilishini o`zgartirish va diverifikatsiyalash asosida tarmoqlar raqobatdshligini oshirish yo`llari………………………..……15
II bob.Ishlab chiqarishni omillari va tuzilmalarini turkumlash
2.1. Ishlab chiqarishni omillari .............................................................................26
2.2.Ishlab chiqarish tuzilmalarini turkumlash........................................................33
Xulosa va takliflar................................................................................................41
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati....................................................................44
KIRISH.
Hozirgi kunda butun jahon iqtisodchilarining oldida turgan yirik masalalardan biri, bu shak shubhasiz, odamlarning bitmas tuganmas
ehtiyojlarini qondirishdir. Shu sababli, bugun dunyoning har bir chekkasini olmaylik, turli xildagi insonlarning iste` moli uchun kerak bo` ladigan mahsulotlarni tayorlashga bo` lgan talab ortib bormoqda.
O`zbekiston zaminida juda ulkan va noyob, hali ishlab chiqarishga jalb etilmagan mineral xom- ashyo resurslari to`plangan. Ularning 95 turi aniqlangan. Respublikada 370 ta kon ishlab, har yili 200 million tonnadan ortiq tog` jinslari qazib olinmoqda. Paxta tolasini yetishtirishda mamlakatimiz jahonda yetakchi o`rinlardan birini egallaydi. Markaziy Osiyo davlatlarida yetishtirilgan paxta
tolasining 1,5 million tonnasi yoki 75 foizi O`zbekiston hissasiga
to`g`ri keladi.
Hozirda dunyo aholisi soni taxminan 7 milyardga yetgan. Va bu ko`rsatkich kundan kunga yanada oshib bormoqda. Kishilik jamiyatini taraqqiyoti va insonlarni yashashlari uchun zarur bo`lgan moddiy – ne` matlar tabiatda mavjud bo`lsada, ularni inson extiyojlariga moslab tayyorlamoq, yetishtirmoq, ishlab
chiqarmoq va qayta ishlab, ularni tayyor iste`mol maxsulotlariga aylantirmoq lozim. Buning uchun esa, eng avvalo ishlab chiqarish uchun zarur bo`lgan unsurlarni bo`lishi, ularni o` zaro birikishini shakllantirish lozimdir. Xullas ishlab chiqarishni tashkil etmoq kerak. Shundan keyin ishlab chiqarishni maqsadi, mox iyati, vazifasi va uning natijalarini tushunmoq kerak bo`ladi. Maqsad aniq
bo`lgandan keyin esa, ishlab chiqarishni uzluksizligini ta`minlash, samaradorligini oshirib borish va iste` molchilarga to`g`ridan to`g`ri yetkazib berish ustvor vazifaga aylanadi. Biz ushbu kurs ishini tayorlashda asosan shu narsalarga katta ahamiyat qaratdik. Ishlab chiqarishni, iste` mol, xo`jalikni tashkil qilish va uni yuritishga ta` luqli tayanch iqtisodiy tushunchalar va iqtisodiy qonuniyatlar
yoritib berishga harakat qildik.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida shaxsiy iqtisodiy manfaatdorlik yangi
mohiyat kasb etadi. Lekin, shaxsiy iqtisodiy manfaatdorlikka bog`liq bo`ladi,
ular o`zaro uyg`unlashadi.
Iqtisodiy munosabatlarining rivojlanishi va aholining ijtimoiy-iqtisodiy
turmush darajasini oshirish yo`llarini tahlil qilish asosida quyidagi xulosaga
kelish mumkin:
- mulkiy va intellektual salohiyatiga qarab daromad olish erkin
iqtisodiyotning asosiy manbai hisoblanadi va xodimlarning daromaddagi
ulushlari shunga ko`ra bir xil bo`lmaydi;
- bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat iqtisodiyotning bosh islohotchisi sifatida tadbirkorlik munosabatlariga nafaqat mehnatni me`yorlash va tarifikasiyalash orqali, balki asosiy qishloq xo`jalik mahsulotlari: paxta xomashyosiga va boshqalarga shartnoma asosida davlat buyurtmasini o`rganish asosida daromadlarni shakllantirish orqali ham ta`sir ko`rsatadi;
- erkin iqtisodiyot sharoitida tadbirkorlik faoliyatining samaradorligi qonuni amal qiladi va bu qonun tadbirkorlar harakati bilan ularning daromadlari o`rtasida iqtisodiy bog`likliklarni ifoda etadi. Bu qonun harakati tufayli tadbirkorlik ishlab chiqarishi takroriylik kasb etadi. Tadbirkorlik faoliyatining samadorligi qonuni, birinchi navbatda, ishlab chiqarishdan manfaatdorlik va daromadlarni taqsimlash qonuni bilan bog`liqdir.
Ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi. Ishlab chiqarishni tashkil etishda ixtisoslashuv muhim o`rin tutadi. Ixtisoslashuv - ayrim korxona yoki uning bo`linmalarini ma`lum bir turdagi mahsulot yoki uning ayrim qismlarini ishlab chiqarishga moslashtirishdir.
Mehnat taqsimotiga ko`ra ixtisoslashtirishning uch xil turi mavjud: buyumli, texnologik, detalli. Ixtisoslashtirishning ushbu turlari nafaqat asosiy ishlab chiqarishga, balki yordamchi ishlab chiqarishga ham xosdir. Masalan, instrumentlar va tamirlash sexini ixtisoslashtirish, qo`l instrumentlarini ishlab chiqaruvchi, mashina va jihozlarni tamirlashda ishlatiladigan instrumentlarni ishlab chiqaruvchi bo`linmalarni tashkil etishda ko`rinadi.
Ixtisoslashtirishning yuqorida qayd etilgan shakllari tarmoq, tarmoq
ichidagi va tarmoqlararo ixtisoslashuv ko`rinishida namoyon bo`ladi. Tarmoq ixtisoslashuvi buyumli ixtisoslashuv ko`rinishida namoyon bo`ladi. Tarmoq ichidagi ixtisoslashuv bir turdagi mahsulotni ishlab chiqarishni tarmoq korxonalari ichida taqsimlanishini ko`zda tutadi. Tarmoqlararo ixtisoslashuv detalli va texnologik shakllar bilan bog`langan bo`lib, bir qancha tarmoq korxonalari foydalanadigan mahsulot turini ishlab chiqarishda ko`rinadi.
Korxonalarning bir xil turdagi mahsulot ishlab chiqarishga moslashtirilishi korxona ishlab chiqarish bo`linmalarining hamixtisoslashtirish zaruriyatini keltirib chiqaradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
