Mundarija: Kirish Bob. Xotira va tajribaning psixologik asoslari

Xotira va tajribaning kognitiv jarayonlar bilan bog’liqligi

Kognitiv jarayonlar - ma’lumotlarni qabul qilish, saqlash, qayta ishlash va tatbiq etish uchun javobgar psixik jarayonlar. Kognitiv jarayonlar quyidagicha bo’ladi: e’tibor (ma’lumotlarni tanlovchi va yo’naltiruvchi jarayon); sezgi (tashqi olamni his qilish va tasvirlash jarayon); idrok (tashqi olamni tushunish va mantiqiy fikrlash jarayon); xotira (ma’lumotlarni eslash va tiklash jarayon); tafakkur (ma’lumotlarni yoritish va hal qilish jarayon); xayol (ma’lumotlarni ijodiy ravishda ishlatish jarayon); nutq (ma’lumotlarni ifodalash va almashish jarayon).
Xotira va tajriba - kognitiv jarayonlarning asosiy komponentlari. Xotira - idrok etilgan narsa va hodisalarni yoki o’tmish tajribalarni esda qoldirish va zarur bo’lganda tiklashdan iborat psixik jarayon. Tajriba - insonning o’z faoliyati natijasida yoki boshqalar faoliyatini kuzatib o’rganib olgan bilimlar va ko’nikmalar to’plami.
Xotira va tajribaning kognitiv jarayonlar bilan bog’liqligi - xotira va tajribaning kognitiv jarayonlarni qanday ta’sir qilishlari.Xotira va tajribaning kognitiv jarayonlar bilan bog’liqligi quyidagicha bo’ladi: xotira orqali inson o’zining o’tmish tajribalarini eslay oladi va ularni yangi voqealarga tatbiq etadi; xotira orqali inson yangi ma’lumotlar, qonunlar, nazariyalar, aniqroq tasavvurlar o’rganadi; xotira orqali inson o’zining faoliyatini rivojlantiradi, yangi vazifalar, muammolar, loyihalar yechishga harakat qiladi; xotira orqali inson ijodiy bo’ladi, yangi g’oyalar, loyihalar, mahsulotlar yaratadi; tajriba orqali inson yangi bilimlar va ko’nikmalar o’rganadi va ularni xotirasiga saqlaydi; tajriba orqali inson o’rganilgan bilim va ko’nikmalarini amaliy faoliyatda sinab ko’radi va ularni mustahkamlashga erishadi; tajriba orqali inson o’rganilgan bilim va ko’nikmalarini yangi sharoitlarga moslashtiradi yoki qayta o’rganadi.
Xotira va tajribaning psixik testlari - xotira va tajribaning turli jihatlarini baholash uchun ishlatiladigan psixik testlar. Xotira va tajribaning psixik testlari quyidagicha bo’ladi: xotiraning hajmini baholash testlari (10 so’zli test, 15 so’zli test, 20 so’zli test); xotiraning mazmunini baholash testlari (tasviriy xotira testi, ishituvchiy xotira testi, semantik xotira testi); xotiraning sifatini baholash testlari (aniq xotira testi, ma’lum bo’lgan xotira testi); xotiraning samaradorligini baholash testlari (esga tushirish testi, esda saqlash testi, unitish testi); tajribaning hajmini baholash testlari (bilimlar testi, ko’nikmalar testi); tajribaning mazmunini baholash testlari (nazariy bilimlar testi, amaliy bilimlar testi); tajribaning sifatini baholash testlari (aniq bilimlar testi, ma’lum bo’lgan bilimlar testi); tajribaning samaradorligini baholash testlari (tatbiq etish testi, yangilash testi).
Xotira va tajribaning psixik mashqlari - xotira va tajribaning turli jihatlarini rivojlantirish uchun ishlatiladigan psixik mashqlar. Xotira va tajribaning psixik mashqlari quyidagicha bo’ladi: xotirani yaxshilash mashqlari (kundalik yozish, qo’shiq eslash, so’z o’yini); xotirani mustahkamlash mashqlari (kodlash, konsolidatsiya, qayta tiklash); xotirani yangilash mashqlari (xotirani o’zgartirish, yolg’on xotira); tajribani o’rganish mashqlari (o’rganishning sharoitlari, usullari, vositalari); tajribani tatbiq etish mashqlari (tajribani yangi vaziyatlarga moslashtirish, transfer); tajribani yangilash mashqlari (tajribani qayta ko’rib chiqish, qayta o’rganish).
Xotira va tajriba, kognitiv jarayonlar bilan bog'liqdir, chunki ularning asosiy o'zgaruvchilari bilan aloqadorlar. Kognitiv jarayonlar, ma'lumotlarni olish, tasavvur qilish, tahlil qilish, topish va qayta fikrlashning jarayonlarini o'z ichiga oladi.
Xotira, kognitiv jarayonlar orqali ma'lumotlarni olish va saqlash jarayonidir. Bu jarayonda, ma'lumotlar qayta fikrlash va saqlash uchun qayta ishlashadi. Xotiradagi ma'lumotlar, yangi ma'lumotlar bilan bog'liq bo'lishi mumkin va kognitiv jarayonlar orqali ishlanadi.
Tajriba, kognitiv jarayonlar orqali ma'lumotlarni tahlil qilish, tasavvur qilish va topish jarayonlarini o'z ichiga oladi. Tajribaga asos bo'lgan kognitiv jarayonlar orqali, insonlar dunyoni tahlil qilish, xulosa qilish va talab qilishadi. Tajribalarimiz kognitiv jarayonlar orqali o'rganilgan ma'lumotlarni amalga oshirishimizga yordam beradi.
Xotira va tajriba birgalikda fikrlash va ta'lim jarayonlariga asos bo'ladilar. Xotira, yangi ma'lumotlarni qayta fikrlash uchun kerak bo'ladi, tajriba esa o'zimizning o'zini tahlil qilish va o'rganishimizga asos bo'ladi. Kognitiv jarayonlar bilan bog'liq Xotira va tajriba, bizning o'zimizni, dunyoni tahlil qilish va tajribalarimizni tahlil qilishimizga imkon beradi.
Kognitiv jarayonlar bilan bog'liq Xotira va tajriba, boshqacha aytganda, bizning o'zimizni tushunish va o'rganish jarayonlarimizni ifodalaydi. Bu jarayonlar orqali biz ma'lumotlarni qabul qilish, saqlash, o'z fikrlarimizni va tasavvurlarimizni shakllantirish, ma'lumotlarni tahlil qilish va qayta fikrlash, yangi ma'lumotlar olish va qo'llash jarayonlarini amalga oshirishimizga imkon beradi.
Xotira, bizning o'zimizni tushunish va o'rganish jarayonlarimizning asosidir. U bizning o'zimizga xos ma'lumotlarni saqlash, ularni eslatish va qayta tiklash imkoniyatiga ega bo'ladi. Bu jarayon orqali biz o'zimiz haqida ma'lumotlarni qayta fikrlash, o'zimizni tahlil qilish va o'zimizni rivojlantirishga yordam beradi.
Tajriba, esa bizning o'zimiz bilan dunyoni tahlil qilish, yangi ma'lumotlar olish va qo'llash jarayonlarimizning asosidir. U bizga o'z tajribalarimizni o'rganish, ularni tahlil qilish va tajribalarimizdan o'rganilgan bilimlarni amalga oshirish imkoniyatini beradi. Tajribalar orqali biz dunyoni tahlil qilish, maslahat olish, muammolarimizni yechish va o'zimizning rivojlanishimizga yo'l qo'yish imkonini beradi.
Bularning hammasi kognitiv jarayonlar orqali sodir bo'ladigan o'zgaruvchilar hisoblanadi. Xotira va tajriba, bizning o'zimizni tushunish, o'rganish va rivojlantirish jarayonlarimizga yordam beradi. Kognitiv jarayonlar bilan bog'liq Xotira va tajriba, boshqacha aytganda, bizning o'zimizni tahlil qilish, fikrlash va ta'lim jarayonlarimizni rivojlantirishimizga imkon beradi.
Xotira va tajriba, psixologik jarayonlarning muhim qismlaridir. Ular odamlarning o'zaro aloqalarda, o'z mahsulotlarini ishlab chiqishda, o'z rivojlanishlarida va hayotlarida ahamiyatga ega bo'ladi.
Xotira, bizning o'zimiz, o'rgangan va tajribalangan bilimlar, xotirjamliklar va tajribalarimizni saqlash va tiklash jarayonidir. U bizga o'zimizni tushunish, o'zimizning hayotimizdagi muhim voqealar bilan bog'liq ma'lumotlarni saqlash imkoniyatini beradi. Xotira, qayta ishlash va eslatish jarayonlariga asos bo'lib, bizning identitetimiz, shaxsiylikimiz va xarakterimizni shakllantirishga yordam beradi.
Tajriba, esa bizning o'zimizning bilimlarimiz va tushunuvlarimizga asos bo'lgan jarayonlarimizdir. U bizga o'z o'rganish va amal qilish jarayonlarimizda ko'rgan va tajribalagan narsalarni tahlil qilish va ularni yangi ma'lumotlar bilan bog'lash imkoniyatini beradi. Tajriba, o'zgacha, shaxsiy rivojlanishimiz, so'zlashish qobiliyatimiz, muammolarni yechish va o'zimizning hayotimizdagi muhim qadamni olishda muhim ahamiyatga ega bo'ladi.
Xotira va tajriba, bizning psixologik asoslarimiz va bilimlarimizni rivojlantirishimizga yordam beradi. Ular bizning hayotimizdagi muhim voqealar bilan bog'liq ma'lumotlarni saqlash, o'zimizni tushunish va o'rganish, o'zimizning rivojlanish jarayonlarimizni tahlil qilish va o'zimizning hayotimizdagi muhim qadamni olishga imkon beradi. Xotira va tajriba, bizning shaxsiy va profesional rivojlanishimiz uchun muhimdir.
Xotira va tajriba, bizning shaxsiy va professional rivojlanishimizda muhim ahamiyatga ega olan jarayonlardir. Xotira, bizning o'zimizning hayotdagi tajribalarimizni saqlash va tiklashga yordam beradi. U bizning o'zimizni tushunishimiz, o'z o'zimiz haqida ma'lumotlarni eslatishimiz, o'zimizning xatolarimizdan o'rganishimiz va ulardan o'zimizning rivojlanishimizga yo'l qo'yishimizga imkon beradi.
Tajriba esa bizning o'zimizning o'rganish jarayonlarimiz, qayta fikrlashimiz va rivojlanishimizning muhim qismlarini o'z ichiga oladi. U bizning o'zimiz bilan dunyoni tahlil qilish, yangi ma'lumotlarni olish, muammolarni yechish va o'zimizning ko'ngil ochishimiz va rivojlanishimizga imkon beradi. Tajriba orqali biz o'zimizga mahsus bilim va ko'nikmalarimizni rivojlantirishimiz va o'zimizni o'zlashtirishimiz mumkin bo'ladi.
Xotira va tajriba, bizning ma'lumotlarimizni saqlash, ulardan foydalanish va o'zimizning rivojlanishimizga qo'shimcha qulayliklar yaratishda muhim ahamiyatga ega bo'ladi. Ular bizning xotirjamliklarimizni, tajribalarimizni va o'zimiz bilan bog'liq ma'lumotlarimizni qayta fikrlash va rivojlantirish imkoniyatini beradi.
Bular hammasi bizning shaxsiy va professional taraqqiyotimiz uchun muhimdir. Xotira va tajriba, bizning o'zimizning hayotimizdagi o'tgan va joriy tajribalarimizdan o'rganilgan bilimlar va o'zimizning shaxsiy rivojlanishimiz uchun muhim asoslar sifatida qaraladi. Ular bizning o'zimiz bilan bog'liq tushunchalarimizni oshirish, o'z o'zimiz haqida tushunishimizni rivojlantirish va o'zimizning maqsadlarimizni erishishimizga yordam beradi.
Xotira va tajribaning kognitiv jarayonlar bilan bog’liqligi, shaxsning o'zining o'rganish, o'z bilim va ko'nikmalarni amalga oshirish, tahlil qilish, ma'lumotlarni saqlash va tiklash kabi kognitiv jarayonlarda xotira va tajribaning o'rnini aks ettiradi. Kognitiv jarayonlar, shaxsning ma'lumotlarni tahlil qilish, ma'lumotlardan foydalanish, tushunchalarni oshirish, muammolarni yechish va yaratuvchi o'ylash jarayonlarini o'z ichiga oladi.
Xotira va tajriba, kognitiv jarayonlarni o'zaro bog'liqlik bilan o'zgartirishga imkon beradi. Xotira, o'zimizning o'tgan tajribalarimizni eslab qolish, ularni tiklash va ularni bugungi paytlarda foydalanishga imkon beradi. Tajriba esa, bizning o'zimiz bilan bugungi paytning ma'lumotlarini, tushunchalarini va o'ylash jarayonlarini tiklashga, yangi ma'lumotlarni olishga va o'zimizni o'zlashtirishga imkon beradi. Bu bilan birga, xotira va tajriba, kognitiv jarayonlarni yanada kuchliroq va samarali qilishga yordam beradi.
Shaxsning kognitiv jarayonlar bilan bog'liqligi, shaxsning o'zining o'zini o'rganish, tushunish, o'ylash va amalga oshirish qobiliyatlarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Bu, o'zimizning o'zimizni tahlil qilish, muammolarni yechish, yangi bilimlarni o'rganish va o'zimizni o'zimiz bilan bog'liq maqsadlarni erishishga yordam beradi. Kognitiv jarayonlarimizni rivojlantirish va xotira va tajribamizni kuchaytirish, shaxsning maqsadlariga erishishda muhimdir.