Mundarija: kirish bob. So`Zlarni turkumlarga ajratish mezonlari



Download 248,5 Kb.
bet16/29
Sana31.12.2021
Hajmi248,5 Kb.
#254754
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   29
Bog'liq
so'z turkumlarining semantik tasnifi

Muayyan va mavhum ot. Muayyan ot quyidagi LMTga ega:

  1. Modda nomi: [oltin], [kumush], [qum], [suv].

  2. Shaxs tavsifi nomi: [yigit], [chol], [o‘zbek], [tojik], [cho‘loq], [kasal], [ota], [ona].

  3. Buyum nomi: [qalam], [kitob], [cho‘mich], [kosa], [gilam], [sholcha].

  4. O‘simlik nomi: [daraxt], [buta], [o‘t], [jiyda], [ildiz].

  5. O‘rin-joy nomi: [qishloq], [shahar], [sahro], [adir].

  6. Miqdor nomi: [misqol], [tonna], [botmon], [chaqirim].

  7. Tashkilot va muassasa nomlari: [maktab], [idora], [do‘kon], [bozor].

  8. Vaqt-payt nomi: [kun], [fasl], [tong], [kecha] .

Bu har bir LMT o‘z ichida bir necha lug‘aviy-ma’noviy guruh (LMG) ga bo‘linib ketadi. Masalan, shaxs tavsifi nomi quyidagi LMGga ajraladi:

  1. Shaxsni yosh jihatdan tavsiflovchi LMG: [chol], [qari], [o‘smir], [o‘spirin].

  2. Shaxsni qarindoshlik jihatdan tavsiflovchi LMG: [opa], [ona], [singil], [egachi], [buvi].

  3. Shaxsni kasb jihatdan tavsiflovchi LMG: [ishchi], [dallol], [dehqon], [suvchi], [mirob].

  4. Shaxsni istiqomat jihatdan tavsiflovchi LMG: [qishloqi], [toshkentlik], [shaharlik].

  5. Shaxsni tashqi belgilari jihatdan tavsiflovchi LMG: [bukri], [novcha], [pakana].

  6. Shaxsni ruhiy holati jihatdan tavsiflovchi LMG: [jinni], [ovsar], [dovdir], [ezma].

  7. Shaxsni ijtimoiy jihatdan tavsiflovchi LMG: [boy], [kambag‘al], [xasis], [ziqna].

Boshqa LMT ham shunday LMGga bo‘linadi. Masalan, «Hayvon nomi» LMTsi LMG lari: «qoramol» LMG, «ot» LMG, «qo‘y» LMG, «echki» LMG, «it» LMG, «eshak» LMG, «tovuq» LMG va h.k. [ 14 ]

Muayyan ot LMG lari nisbatan barqaror va o‘ta keng, deyarli cheklanmagan va o‘zgaruvchan qurshovdan iborat. LMG markazidagi leksemalar o‘zaro giponimik, partonimik, graduonimik, funksionimik, ierarxionimik munosabatlarda yashaydi. Masalan, [daraxt] leksemasi quyidagi jins-tur munosabati: [qayin], [tol], [o‘rik], [terak], [majnuntol], [archa]. Funktsionimik asosda tuzilgan LMG ancha oz: [qalam], [ruchka].



Ot morfologik o‘zgaruvchi so‘z sifatida o‘ziga xos morfologik paradigmalarga ega. Son va subyektiv baho shakllari otning asosiy tasniflovchi grammatik shakllari hisoblanadi.

Ot turkumida sintaktik kategoriyalar keng qo‘llanishga ega. Xususan, КК va EК voqelanishi uchun bu turkumda cheklanmagan imkoniyat mavjud. Ammo unda kesimlik kategoriyasining voqelanishi nisbatan chegaralangan.



Download 248,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish