Mundarija kirish. Bob. Hadis ilmining paydo bo’lishi. Imom Al-Buxoriyning hayoti va faoliyati haqida

Birinchidan, Imom Buxoriy Imom Muslimdan ko'ra ko'proq sondagi hadislarni yig'ishga muvaffaq bo'lgan. Al-Buxoriy 600 mingta hadisdan – 7275 tasini, ya'ni ularning bor-yo'g'i – 1,5 foizini sahih sifatida tanlab olgan. Muslim Nishopuriy esa 300 mingta hadis to'plagan bo'lib, shundan 12 mingtasini, ya'ni ularning – 4 foizini saralab olgan. Mazkur miqdoriy ko'rsatkichlar Imom Buxoriy tomonidan juda katta hajmdagi ish o'ta sinchkovlik bilan amalga oshirilganidan darak beradi;
Ikkinchidan, har ikki muhaddis tomonidan hadis rivoyat qiluvchi roviylarga qat'iy talablar qo'yilgan, ayniqsa, Buxoriy ularning ziyolilik darajasi va akademik salohiyatiga alohida e'tibor qaratgan. Buxoriyning saralash mezonlari ko'ra, ayni bir hadisni ketma-ketlikda naql qilayotgan ikki roviy (hadis etkazuvchi)ning har biri ayricha o'z ustozidan ta'lim olgan bo'lishi, ayni bir zamonda va makonda yashagan bo'lishi va, albatta, bir-biri bilan yuzma-yuz uchrashib, biri ikkinchisidan tegishli hadisni o'zlashtirgan bo'lishi lozim. Muslim roviylarga bunday talab qo'ymagan: ikki roviyning ayni bir zamonda va mintaqada yashaganligining o'zi kifoya, ular o'zaro uchrashib, bir-biridan hadis o'rganganligini isbotlash shart emas, deb hisoblagan. Xuddi shu joyda Muslimning sahih hadislarni saralash mezoni bo'yicha roviylar o'rtasidagi uzviylik talabi Buxoriy talabidan ko'ra zaifroqligini namoyon qiladi. SHu bois, Buxoriy hadislari islomda Qur'ondan keyingi eng ishonchli manbasi sifatida ko'riladi.
Umuman, yuqoridagi asarlar tahlilidan kelib chiqib, Imom Buxoriyni boshqa muhaddislar bilan taqqoslaganda, uning quyidagi ustunliklari ko'zga tashlanadi:
Birinchidan, Imom Buxoriy Imom Muslimdan ko'ra ko'proq sondagi hadislarni yig'ishga muvaffaq bo'lgan. Buxoriy 600 mingta hadisdan – 7275 tasini, ya'ni ularning bor-yo'g'i – 1,5 foizini sahih sifatida tanlab olgan. Muslim Nishopuriy esa 300 mingta hadis to'plagan bo'lib, shundan 12 mingtasini, ya'ni ularning – 4 foizini saralab olgan. Mazkur miqdoriy ko'rsatkichlar Imom Buxoriy tomonidan juda katta hajmdagi ish o'ta sinchkovlik bilan amalga oshirilganidan darak beradi.