Mundarija kirish 4 akt bilan taraqqiyot o'rtasidagi o'zaro aloqa

2. AKT va ta’lim 
Hozirgi davrda ta’lim tizimi rivojini axborot texnologiyalarisiz tasavvur 
qilib bo‘lmaydi, ayniqsa, «yangi pedagogik texnologiyalar» tushunshasi ham 
mana shu asrimiz mo‘jizasi sababli mazmunan boyib, yanada rivojlanib 
bormoqda. 
Ma’lumki, birgina shaxsiy kompyuterning paydo bo‘lishi bilan ta’lim 
tizimi imkoniyatlari tubdan o‘zgarganligi bugungi kunda barchaga ma’lum. 
Internet ta’lim tizimiga yangi pedagogik texnologiyalarni tatbiq etish bo‘yicha 
yanada katta imkoniyatlar berdi. Mamlakatimizda bozor iqtisodiyoti sharoitlarida 
ta’lim tizimini isloh qilish birinchi navbatda, ilg‘or axborot texnologiyalarini 
ta’lim va tarbiya tizimiga tatbiq etish bilan bog‘liq. Ma’lumki, axborot 
kommunikatsiya texnologiyalari mikroelektronika, hisoblash texnikasi (apparatli 
vositalar va dasturiy ta’minotlar), elektraloqasi va optoelektronika - 
mikroprosessorlar, yarim o‘tkazgichlar va optik tolali kabellar sohasidagi 
kashfiyotlar bilan bevosita aloqador. 
Bu kashfiyotlar juda katta hajmli axborotlarni qayta ishlab chiqish va 
saqlash hamda ularni kommunikatsiya tarmoqlari bo‘ylab tezda tarqatishga 
imkon beradi. Kompyuterlarning ulanishi va bir-biri bilan aloqada bo‘lishlari 
uchun sozlanishi yangi qudratli texnologik tuzilmani - umumiy protokoldan 
foydalanuvchi axborot tizimlarini yaratadi. Ular insonlarni, ularning uylarini va 
muassasalarni birlashtiradi va juda qisqa vaqt mobaynida katta sonli 
topshiriqlarni bajaradi. Bu axborotdan foydalanish xususiyatlarini va 
kommunikatsiya tuzilmalarini tubdan o‘zgartiradi. 
Shu bilan birga, kompyuterlar yer kurrasining har qanday nuqtasi bilan 
aloqa o‘rnata oladi. Ta’lim tizimi uchun ta’lim muassasasi bilan talabalar, ota-
onalar, o‘quvchi va o‘qituvchilar, shu sohaga bog‘liq barcha o‘rtasida aloqalar 
uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. Insoniyat rivojlanishi nuqtai nazaridan 
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining yangiligi va o‘ziga xosligi inson 
faoliyatining deyarli barcha sohalariga kirib borishi, ulardan cheklanmagan 
doirada va maqsadlarda foydalanish mumkinligidan iborat. 
Bundan tashqari, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari insonning 
rivojlanishi jarayonida uchta asosiy yo‘nalishda to‘siqlarni ilgari mumkin 
bo‘lmagan katta samara bilan yengib o‘tishga imkon beradi: 

---

 15 
1) Bilim olish yo‘lidagi to‘siqlarni yengish. Axborotlardan foydalanish 
insonning imkoniyatlarini shakllantirish uchun ta’lim kabi muhim ahamiyatga 
ega. Agarda ta’lim kognitiv ko‘nikmalarini rivojlanishiga olib kelsa, axborot 
bilimlarni to‘plash jarayoni mazmunli jihatini ta’minlash uchun zarur. Internet va 
«Jahon axborot tarmog‘i» turli yoshdagi va ijtimoiy holatidan qat’iy nazar, 
barcha insonlar uchun axborotlar izlash kanali bo‘lib xizmat qiladi. 
2) Ijtimoiy hayotda ishtirok etishni ta’minlash yo‘lida to‘siqlarni yengish. 
Internet orqali butun dunyo bilan aloqa qilish imkoniyatlari oxirgi yillarda 
ko‘plab dolzarb fuqarolik tashabbuslarini amalga oshirishga imkon berdi, misol 
uchun ta’lim sohasida qayta aloqani ta’minlash harakati amalga oshirilmoqda. 
3) Iqtisodiy imkoniyatlarni kengaytirish yo‘lidagi to‘siqlarni yengish. 
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va ular bilan bog‘liq sohalar ta’lim 
sohasining ham eng jadal rivojlanayotgan yo‘nalishlari hisoblanadi. Yangi 
axborot texnologiyalari axborot va aloqalarga, elektron pochta, elektron 
kutubxonalardan foydalanishni keskin kengaytiradi — saytlar ta’lim tizimi uchun 
cheksiz imkoniyatlarga ega, dunyoning har qanday nuqtasidan o‘quv va ilmiy 
axborotlarni olish imkoniyatlarini yaratadi. 
AT vositalari bilan muhim bilimlar bo‘yicha axborot bazasi to‘planishi 
mumkin, bu foydalanuvchilarni yangi ijodiy izlanishlarga undaydi. Bu maqsad 
uchun talabalarga qulay axborot bazasi ham, shuningdek, bir o‘quv muassasasi 
ichida hamda boshqa ta’lim muassasasi talabalari o‘rtasida tajriba almashish 
imkonini beruvchi ta’lim muassasasi Web-resursi xizmat qilishi mumkin. Ijodiy 
ishlanmalar virtual klubi iqtidorli foydalanuvchilarni birlashtirishga imkon 
beradi. 
Ta’limda AT vositalaridan foydalanish olamni global tarzda ma’naviy, 
ijtimoiy, yaxlit anglashni rivojlantirishi kerak. Hozirgi vaqtda juda katta sonli 
Internet resurslari, shu jumladan, shubhali xususiyatdagilari ham mavjud. Shu 
sababli ham foydalanuvchilarda tarmoqdagi xavflarni to‘g‘ri tasavvur qilish, 
ularda yaxshilik, tinchlik, inson qadri va huquqlariga hurmatga salbiy ta’sir 
ko‘rsatuvchi g‘oyalarga asoslangan resursga qarshi immunitetni shakllantirish 
kerak. Ulardan foydalanishda talabalarning axborotni to‘g‘ri qabul qilishlari, 
ularning psixologik xususiyatlari va kompyuter oldida o‘tkazilgan vaqt sanitar-
gigiyenik me’yorlari bilan tanish bo‘lishlari zarur.