Mundarija kirish 2 I web ilovalarni yaratish tamoyillari 4

Biz albatta sahifa yaratishda jadvallardan ham foydalanamiz. Buning uchun - jadval qatorlari teglaridan foydalaniladi.
Birlashgan katak Birlashgan katak
Alohida kataklar

- Jadval,

- jadval ustuni va

Birlashgan katak		Birlashgan katak
Alohida kataklar

Quyida jadval va unga mos bo'lgan kodlarni ko'rdingiz.
Ana endi sahiga rasm qo'yish uchun foydalaniladigan teg IMAGE bilan tanishamiz. IMAGE tegi faqatgina sahifaga rasmlarni joylashtirish uchun foydalaniladi. Rasmla sahifalarni qiziqroq va tasavurga boyroq qilib ko'rsatadi. Demak rasm qo'yish uchun tegini kiritamiz va scr="" qo'yib qo'shtirnoq orasiga rasm olinadigan manzil ko'rsatiladi. Albatta wigth="" va height="" buyruqlarida rasmning kengligi va balandlik parametrlari ko'rsatiladi. alt="" tegidan foydalanib rasmga izoh yozish mumkin. Pastdagi rasmda shu rasm va unga mos kodlar ko'rsatilgan.

Biz qisqacha bo'lsada HTML ning teglari - buyruqlari bilan tanishib chiqdik..
Saytning har bir sahifasini tayyorlashda uning mazmuniga va tashqi ko`rinishiga katta e’tibor berish lozim bo`ladi. Har bir sahifa tayyorlanayotgan paytda sahifa matnlari ko`p bo`lib ketishi foydalanuvchini zeriktirib qo`yishi mumkin. Shuning uchun har bir sahifada mazmunli ma’lumot hamda albatta chiroyli sur’atlar o`rin olishi lozim.
CSS — bu stillar bilan ishlash uchun mo’ljallangan kodlar majmuasidir. Hozirgi kunga kelib yangi CSS3 versiyasi ishlab chiqilmoqda, lekin hali ko’p brauzerlar bu stillarni aks ettira olmayapti. Shuning uchun CSS3 yaratuvchilari brauzer o’rtasida kelishmovchiliklarni oldini olish maqsadida brauzer turiga qarab har xil prefikslar ishlab chiqishdi va bu prefikslardan CSS3 to’liq yaratilmaguncha ishlatish tavsiya etilgan, CSS3 to’liq yaratilgandan so’ng bu prefikslar olib tashlanadi.
Css3 da eng asosiy qo’shilgan stillardan biri bu animastiyalardir, ya’ni stillar almashinish jarayoni birdaniga emas, balki sekin astalik bilan sodir bo’lishidir.
Elementlarning istalgan burchagiga(qismiga) bir vaqtning o’zida har xil rasmlarni joylashtirish. Bu saytni verstka qilish jarayonini yengillashtiradi.

1 2 3 4 5

background: url(top.gif) top left no-repeat, url(center.png) top 11px no-repeat, url(bottom.png) bottom left no-repeat, url(middle.png) left no-repeat;

Resize buyrug’i. Bu buyruq orqali foydalanuvchi istalgan elementning o’lchamini o’zgartirish mumkin bo’ladi.
CSS3 ning yana bir yangiligi bu – elementlar(shakllar, bloklar) burchagini istalgan radiusda burish mumkinligidir. Ko’p web saytlar forma yaratish jarayonida, formaning burchaklarini burishni verstka paytida biror rasm orqali amalga oshirishadi, bu esa qo’shimcha ish va vaqt yo’qotishga olib keladi, CSS3 da bu muammo bartaraf etilgan va quyidagicha amalga oshirish mumkin bo’ladi.

1 2 3 4 5 6

#forma { border-bottom-right-radius: 2em; border-bottom-left-radius: 1em; border-top-left-radius: 5em; border-top-right-radius: 3em; }

CSS3ning soyalar bilan ishlash qismi. Barcha “p” teglari uchun soyalar hosil qilish.

1 2 3

p { text-shadow: #003471 /* soya rangi */ 2px /* o’ng tomonga surilishi*/ 5px /* pastga surilish */ 2px /* размытие*/; }

Shriftlar. Internetda ko’p foydalanuvchilar verdana shrifti bilan ishlaydi. Nega? Chunki bu shrift barcha kompyuterlarda mavjud va brouzerda chiroyli ko’rinishga ega. Agar stillarda qo’llanilgan shrift foydalanuvchi kompyuterida mavjud bo’lmasa, brouzer matnni istalgan boshqa shriftda ko’rsatishi mumkin. Bu esa shriftlar rang barangligiga olib keladi. CSS3 da shriftlar bilan ishlash uchun yangi komanda @font-face.
PHP (Hypertext Preprocessor) — eng ko‘p tarqalgan dasturlash tillaridan biri bo‘lib, Web — dasturlar yaratishda ishlatiladi.
Hozirda PHP juda ko‘p hosting- provayderlar tomonidan foydalaniladi, bu esa uni harqanday internet- proyektlarni (oddiygina saytdan tortib, to yirik portallargacha) yaratishda ishlatilatiladigan, sal kam, eng asosiy tilga aylantirdi.
PHP da juda ko‘p miqdorda alohida skriptlar, shuningdek, forum, kontent tizimi boshqaruvi kabi tugallangan proyektlar yozilgan. PHP tarixi - 1994 yili php tilinig yaratuvchisi Rasmus Lerdorf o ’zinig saytiga mehmonlar kirishini hisoblash uchun Perl/ CGI(skriptlar to‘plami)da maxsus qobiq yozib, amalda qo ’lladi va uni «Personal Home Page»(PHP nomi shundan kelib chiqqan) deya nomladi. Ammo Perl — sezilarli darajadagi sekin ishlovchi interpretator, tez orada uning ishlash unumdorligi yetmay qola boshladi, shu sababli, Rasmus «C» dasturlash tilida yangi interpretator yaratdi va uni PHP/FI(Personal Home Page / Form Interpreter) deb nomladi.
1997-yilda ikkinchi qismi yaratildi — PHP/FI 2.0. U taxminan 50 ming serverga o‘rnatilgan edi. O‘ylab qarasa, bu juda katta raqam, lekin bu internet - serverlarning umumiy sonining atigi 1% ni tashkil etadi.
1998-yilda PHP 3.0 ishlab chiqildi. Aynan shu versiyadan boshlab PHP rekursiv akronim (dasturning qisqartirilgan nomi uning kengaytmasida ham ishlatilishi ) sifatida qo‘llana boshlandi, ya‘ni PHP bu — PHP:Hypertext Preprocessor. Uchinchi versiya ikkinchisiga nisbatan ancha omadliroq chiqdi, u barcha internet- serverlarning 10% iga o‘rnatilindi, bu esa «ancha - muncha»! PHP 3.0 ning yadrosining sekin ishlashi qisman tanqidga uchradi, chunki berilgan masalalar ketma - ketligi yetarlicha tezlikda bajarilmayotgan edi.
To‘rtinchi versiya (PHP 4) 2000- yilning May oyida ishga tushdi. PHP ning ushbu versiyasi 2007-yilning ohirigacha yangilanib kelinidi( Обновление). 2008-yilning Avgust oyidan boshlab bu ish to‘xtatildi. PHP ning beshinchi versiyasi 2004-yil Iyul oyida chiqdi. Zend yadrosi qayta ishlab chiqilgan edi, bu esa interpretatorni unumdorligini oshirdi.
Web-server – tarmoqqa ulangan kompyuter yoki undagi dastur hisoblanib, umumiy resurslarni klientga HTTP protokoli orqali taqdim etish yoki ularni boshqarish vazifalarini bajaradi. Web-serverlar ma’lumotlar bazalari va multimediyali ma’lumotlarni bir-biriga moslashtiradi. Shu bilan bir qatorda tarmoq bo’ylab ma’lum bir resursga bo’lgan HTTP-so’rovlarni qabul qilib olib, uni local diskdan izlab topadi va so’ralgan kompyuterga uzatadi
WWW dagi ixtiyoriy Web sahifaning HTML kodi mavjud, ya’ni tarmoqdagi gipermatnlar HTML yordamida yaratiladi. Web –sahifalar Web-saytlarni ifodalaydi. Web-saytlardagi gipermurojaatlar tarmoqdagi boshqa resurslarga o’tish imkoniyatini yaratadi. Ixtiyoriy resursning tarmoqdagi joyi URL bilan aniqlanadi. Joriy Web-sahifaning URL sini brauzerning manzillar qatorida ko’rish mumkin. Masalan, http://ru.wikipedia.org./wiki/. Bu yerda ru.wikipedia.org. Web-sahifaning domen nomi deb ataladi. Bu nom 3-darajali domen bo’lib, bu yerda
.– nolinchi daraja;
org – birinchi daraja;
wikipedia – ikkinchi daraja;
ru – uchinchi daraja.
Web-sahifaning domen nomi unikal bo’ladi. Hozirgi kunga kelib ro’yhatdan o’tgan 250 mln.dan ortiq domen mavjud.



1-rasm. Domen nomi tuzilishi.

WEB ning uchta asosiy texnologiyasi mavjud:

HTML (giper matn belgilash tili) Web sahifalarni yozish uchun;
HTTP (gipermatnni uzatish protokoli) sahifalarni uzatish uchun;
Web-brauzer – ma’lumotlarni olish uchun mijoz dasturi.
Web - server talab qilingan sayt, hujjat, obyekt yoki boshqa resursni qidirib topadi va uni klient kompyuteridagi web-brauzerga jo’natadi. Qabul qilib olingan resurs klient kompyuteri ekranida web brauzerda aks etadi. Shu bilan HTTP bog’lanish yopiladi va yana keyin qayta ochilishi mumkin. HTTP yordamida web-serverga kelgan talabga ko’ra web server qanady resuras so’ralayotgani va uning qayerda joylashganini aniqlab oladi.
II Pazandachilik forumi tipidagi(ham o’rgatuvchi) WEB SAYT YARATISH