Mundarija: I kirish

O’zgaruvchan xaraatlar
Ishlab chiqariLJigan mahsulot hajmining o'zgarishiga bogiiq holda o'zgaiaaigaa х:.гф:!аг m’.qdoriga «o'zgaruvchan xarajatlar» deyiladi. Ularga xomashyo, materiallar, yoqilg'i, energiya, truispoit . . raati.r'i, mehnat resurslarining ko'pgina qismi, shunga o'xshash mehnat resurskui uchun xarajatlar . iradi. Shuni aytish kerakki, ishlab chiqariladigan mahsulot hajmining bir birlikka o'sishi (yoki kamayishi bilan) o'zgarmas xarajatlar summasining o'sishi (A) doimiy bo'lib qolmaydi, Ishlab chiqarishning ko'payishi jarayonida o'zgaruvchan xarajatlar qandaydir vaqt mobaynida past sur'atlar -ilan ortib boradi. Bunday holat yangi ishlab chiqarish quvvatlari kiritilishi, uni o'zlashtirilishi bilan •lanadi. Bu davrda o'zgaruvchan xarajatlar har bir keyingi ishlab chiqariladigan mahsulot uchun juqori sur'atlarda oshib boradi. Bunda foydalilikning kamayib borish qonuni amal qilgan bo'iadi.
Xaraatlarning umumiy summasi Bu iboranii/’ o'z; ko'rsatib turibdiki berilgan har bir ishlab chiqarish humidagi doiiy va o’zgaruvchan xaraatlar “xarajatlarning umumiy yig’indisidir”. Mahsulot birligi uchun to’g’ri kelgan xarajatlar o’rtacha xarajatlar xisoblanadi.
Pirovard xarajatlar
«Pirovard xarajatlar» (MQ firma (korxona)nmg oxirgi mahsulot birligini ishlab chiqargan holda qiladigan xarajatlarini ko'rsatadi, shu bilan bir vaqtda oxirgi birlik mahsulot uchun ishlab chiqarish -rakatini kamaytirganda oladigan tejamini ham ifodalaydi.
Pirovard xarajatlar umumiy xarajatlar yig'indisi (summasi) o'zgarishining (TO ishlab chiqarilgau mahsulot hajmi (miqdori)ning o'zgarishiga (Q) nisbati bilan topiladi:
Umumiy xarajatlar (TQ) ning o'zgarishi
MC = -----------------------------------------------------------------------------------------------------
ishlab chiqarilgau mahsulotlar miqdori (Q)ning o'zgarishi
Ushbu misolda Q ning o'zgarishi liar doim bir (I)ga teng bo'lgan!igi uchun MC yana bir birlik nahsulotni ishlab chiqarish uchun ketgan xarajatlar deb qabul qilinadi. ko’rinib turibdiki, dastlabki bir dona mahsulotni ishlab chiqarish umumiy xarajatlarni 100 dollardan 190 _ -larga oshiradi. Shu birinchi bir dona mahsulotni ishlab chiqarish uchun qo'shimcha yoki pirovard arajatlar 90 dollarni tashkil etadi. Ikkinchi bir dona mahsulotni ishlab chiqarish uchun pirovard -rajatlar 80 dollar bo'ladi (190+80=270 dollar; 270 dollar —190 dollar). Pirovard xarajatlar uchinchi : birlik mahsulot uchun 70 dollar (270+70=340 dollar; 340 dollar — 270 dollar)ga teng bo'ladi va h.k. 5-jadvalning 8-katagida har 10 birlik mahsulot ishlab chiqarish pirovard xarajatlari