Mundarija I kirish II asosiy qism

                   

Markaziy bank amaliyotida kliring tizimi tahlili ,,MUNIS

՚՚

 netting to

՚

lov

tizimi

 

                  O‘zbekiston  Respublikasi  birinchi  Prezidentining  2013  yil  27  iyundagi

PQ–1989-sonli  “O‘zbekiston  Respublikasining  Milliy  axborot-kommunikatsiya

tizimlarini  yanada  rivojlantirish  chora-tadbirlari  to‘g‘risida”gi  qaroriga  ko‘ra

Markaziy  bankning  “Chakana  to‘lovlarni  real  vaqt  rejimida  amalga  oshirish

kliring  tizimini  yaratish  hamda  xizmat  ko‘rsatuvchilarning  billing  tizimi  bilan

integrallash”  loyihasi  2014  yilda  joriy  etilgan  bo‘lib,  tizim  orqali  amalga

oshirilayotgan  to‘lovlar  hajmi  va  ko‘lami  doimiy  ravishda  ortib  bormoqda.

Mazkur  tizim  faoliyati  “O‘zbekiston  Respublikasi  Markaziy  bankining  hisob-

kitoblar  kliring  tizimi  to‘g‘risida”gi  Nizom  (ro‘yxat  raqami  2570,  2014  yil  4

aprel) talablari asosida tartibga solinadi.

                    Hozirgi  kunda  banklar  infratuzilmalarida  Markaziy  bankning  hisob-

kitoblar  kliring  tizimi  orqali  barcha  kommunal  tashkilotlar,  Moliya  vazirligi

G‘aznachiligiga to‘lanadigan byudjet to‘lovlari, soliq hamda bojxona to‘lovlari,

notariat  va  FXDYo  to‘lovlari,  Ichki  ishlar  vazirligiga  to‘lanadigan  jarima

to‘lovlari,  Davlat  xizmatlari  agentligi  xizmatlari  to‘lovlari,  “UzAuto  Motors”

avtomashinalari uchun to‘lovlar, kadastr xizmatlari uchun to‘lovlar, shuningdek,

mobil  aloqa,  internet-provayderlar  va  ko‘plab  boshqa  xizmatlar  uchun

to‘lovchini  xizmatlar  ko‘rsatuvchi  tashkilotlarning  billing  tizimi  orqali  aniq

identifikatsiya qilish orqali to‘lovlarni real vaqt rejimida amalga oshirish va aks

ettirish imkoniyati yaratilgan.

                    Markaziy  bankning  hisob-kitoblar  kliring  tizimi  respublikada  faoliyat

yuritayotgan  chakana  to‘lov  tizimlarining  (Uzcard  va  Humo)    bank  kartalari

orqali o‘tkazilgan tranzaksiyalari natijasi bo‘yicha kliring amaliyotlarini bajarish

bo‘yicha  “Hisob-kitob  banki”  vazifasini  ham  amalga  oshirib  kelmoqda.

Markaziy  bankning  hisob-kitoblar  kliring  tizimi  bilan  integratsiya  qilish  orqali

to‘lovlarni  real  vaqt  rejimida  amalga  oshirishga  talabgor  bo‘layotgan  idora  va

tashkilotlar  ham  ko‘paymoqda.  Bugungi  kunga  kelib,  hisob-kitoblar  kliring

tizimi  orqali  jami  30  dan  ortiq  xizmatlar  bo‘yicha  to‘lovlar  real  vaqt  rejimida

amalga oshirilmoqda. Hisob-kitoblar kliring to‘lov tizimida ishtirok etish hamda

to‘lovlarni  o‘tkazish  uchun  Axborotlashtirish  bosh  markazi  bilan  ikki

tomonlama shartnoma tuziladi. Markaziy bankning hisob-kitoblar kliring tizimi

---

orqali  2017  yil  mobaynida  5  205,7  mlrd.  so‘mlik  to‘lovlar  amalga  oshirilgan

bo‘lsa,  2018  yilda  to‘lovlar  summasi  2017  yilga  nisbatan  qariyb  2  barobarga

ortib,  10  155,0  mlrd.  so‘mlik  to‘lov  amalga  oshirilgan.  2019  yilda  ham  ushbu

tizim  orqali  amalga  oshirilgan  tranzaksiyalar  summasi  2018  yilga  nisbatan

qariyb 2 barobarga ortib, 20 030,4 mlrd. so‘mga etgan.

Munis netting to

՚

lov tizimini yaratishdan ko

՚

zlangan maqsad:

1.Bank  tizimini  xizmat  ko

՚

rsatuvchilarning  billing  tizimlari  bilan  hamkorligini

ta

՚

minlovchi yagona markaz yaratish;

2.Bank  tizimi  bilan  xizmat  ko’rsatuvchilarni  Billing  tizimi  hamkorligining

yagona standartlarini yaratish;

3.Axoli  va  biznesga  ko’rsatiladigan  bank  xizmatlarini  optimallashtirish  hamda

hammabopligi va sifatini oshirish;

4.Tijorat  banklarining  banklararo  hisoblarni  o’tkazishda  javobgarligini  oshirish

va pul mablag’laridan samarali foydalanishni ta’minlash;

5.Tijorat banklaring hisob-kitoblarini amalga oshirish uchun Markaziy bankdagi

vakillik  hisob  varag’ida  katta  miqdordagi  mablag’larni  ushlab  turish  zaruratini

kamaytirish.