Мундарижа I боб. “Кўп тармоқли фермер хўжалигини ташкил этиш ва бошқариш” фанининг предмети, мақсади ва вазифалари 10

9.3.1-жадвал
Кўп тармоқли фермер хўжаликларини ривожлантириш бўйича балиқчиликни ташкил этиш

№	Ҳудудлар	Балиқчилик ташкил этадиган фермерлар сони			Чавоқ сони			Жами талаб этиладиган маблағ млн. сўм.				Банк кредити ҳисобидан, млн. сўм.				Ўз маблағи ҳисобидан, млн. сўм				Яратиладиган янги иш ўринлари
		режа	амалда	фоиз, (%)	режа	амалда	фоиз, (%)		Режа	Амалда	фоиз, (%)		режа	амалда	фоиз, (%)		режа	амалда	фоиз, (%)		режа	амалда	фоиз, (%)
1	Қорақалпоғистон Республикаси	116	40	34,5	274530	83370	30,4		1968,4	836,0	42,5		700,0	184,0	26,3		1268,4	652,0	51,4		230	69	30,0
2	Андижон	23	14	60,9	99056	36156	36,5		1263,0	496,0	39,3		705,0	240,0	34,0		558,0	256,0	45,9		70	27	38,6
3	Бухоро	35	35	100,0	319200	261500	81,9		1439,8	1332,0	92,5		633,0	154,0	24,3		806,8	1178,0	146,0		95	95	100,0
4	Жиззах	41	11	26,8	694472	76250	11,0		1218,0	210,0	17,2		461,0	49,0	10,6		757,0	161,0	21,3		139	19	13,7
5	Қашқадарё	71	10	14,1	163251	10536	6,5		3459,0	181,0	5,2		1977,0	127,0	6,4		1482,0	54,0	3,6		211	31	14,7
6	Наманган	48	14	29,2	305375	127500	41,8		455,0	172,9	38,0		150,5		0,0		304,5	172,9	56,8		123	40	32,5
7	Навоий	40	24	60,0	374700	44700	11,9		3170,0	295,0	9,3		2223,0	45,0	2,0		947,0	250,0	26,4		81	31	38,3
8	Самарқанд	44	44	100,0	242450	75950	31,3		933,0	622,0	66,7		274,0	184,0	67,2		659,0	438,0	66,5		100	73	73,0
9	Сурхондарё	77	24	31,2	441700	80900	18,3		2757,0	574,5	20,8		1454,0	314,5	21,6		1303,0	260,0	20,0		191	49	25,7
10	Сирдарё	55	5	9,1	1388784	53190	3,8		2686,0	156,0	5,8		1447,0	156,0	10,8		1239,0		0,0		224	25	11,2
11	Фарғона	54	36	66,7	368451	229303	62,2		1949,5	1239,3	63,6		649,0	213,0	32,8		1300,5	1026,3	78,9		154	107	69,5
12	Тошкент	63	27	42,9	287910	90620	31,5		2347,5	1175,2	50,1		290,0	20,0	6,9		2057,5	1155,2	56,1		244	101	41,4
13	Хоразм	36	12	33,3	154850	36500	23,6		1518,5	523,5	34,5		480,0		0,0		1038,5	523,5	50,4		103	36	35,0
	Жами	703	296	42,1	5114729	1206475	23,6		25164,7	7813,4	31,0		11443,5	1686,5	14,7		13721,2	6126,9	44,7		1965	703	35,8

олиб келади.Илиқ сув ҳавзаларида (поликультура) турли маданийлашган балиқларни такомиллаштиришда жадал турдаги балиқчилик хўжаликлар, кўллар ва сув омборларида ихтиофауна шаклларини йўналтириш ҳамда балиқ маҳсулотларини кўпайтириш, балиқчилик маҳсулот турларини сифатли равишда кенгайтириш ва иқтисодий кўрсаткичини ошириш билан боғлиқ. Йирик бўлган ҳовузларда: масалан, кўл, қўлтиқ ва дарёларнинг оқимидан ҳосил бўлган кўлларда, яъни икки йил ичида бир маротаба сув чиқариладиган 1 га майдон ҳисобига 300-400 дона чўртан чавақлари ўтказилади. Жинсий оқ сила 3-4 ёшида етилади.табиий шароитда эркак балиқлари 0.5-0.8 м чуқурлигида уя қуришда ва уруғларини ҳимоялашда ҳамда авлодини қўриқлашда ташаббус кўрсатади. Увилдириқ сочиш сувнинг ҳарорати 8-18 ºС амалга оширилади.
Маҳсулдорлик уруғ бериш кўрсаткичи 82 – 1185 минг донага тенг. Республикада балиқ маҳсулотига бўлган талаб тўлиқ қондирилмаганлиги учун худудлардаги табиий ва сунъий сув ҳавзаларида кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятини янада кенгайтириш, балиқчиликга ихтисослашган фермер хўжаликларинисонини ва маҳсулот ҳажмини ошириш бўйича Ҳукуматнинг эътибори керак эди.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил1 майдаги ПҚ-2939-сонли қарорига мувофиқ “Ўзбекбалиқсаноат” уюшмаси ҳамда вилоятларда “Балиқсаноат” МЧЖ ташкил қилинди. Буларнинг вазифаси балиқчилик соҳасида балиқ етиштиришдаги интенсив технологияларини ўрганиш ва балиқчилик амалиётига кенг жорий этиш, инновацион ғояларни татбиқ этиш ҳамда илмий кадрлар тайёрлаш;соҳа ривожланишини қўллаб-қувватлаш, балиқчилик хўжаликлари ва ташкилотларини рағбатлантириш, уларга имтиёзлар бериш; тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларини жалб қилиш;экспорт салоҳиятини оширишдан иборат.
Мамлакатимиз Президенти томонида соҳани ривожлантиришга асосий эътиборни қаратиб, биргина2018 йилдабалиқчилик соҳасини ривожлантириш учун520 млрд. сўмлик (ш.ж. 460 млрд.сўмлик банк кредити) лойиҳалар амалга оширилди. Ҳудудларда умумий қуввати 145 минг тонна бўлган омухта ем ишлаб чиқариш бўйича 32 та цех ишга туширилди. 16906млн. дона балиқ личинкаси ва чавоқлари ишлаб чиқарувчи 8 та цех ташкил этилди. Балиқ ва балиқ маҳсулотларини қайта ишловчи 23 та цех фойдаланишга топширилди.880 та аҳоли хонадонида балиқ етиштириш йўлга қўйилди. Табиий сув ҳавзаларига 3240 дона қафаслар ўрнатилди.Йиллик қуввати 300 тонна бўлган 13 та ёпиқ сув айланма тизимида ишлайдиган қурилмалар (УЗВ) ташкил қилинди.Йиллик қуввати 7.9 минг тонна балиқ етиштирадиган 84,0 гектар интенсив бассейнлар барпо этилди.
Умуман олганда балиқчиликни ривожлантириш учун 3,6 млн. АҚШ доллари миқдорида хорижий инвестициялар жалб қилинди.Олдимиздаги асосий масалалардан бириреспубликамиздаги 3852 та балиқчилик хўжалиги бўлиб улар томонидан 38 минг гектар сунъий ва 565,6 минг гектар табиий хавзалар мавжуд бўлиб, жами 150 минг тонна (2017 йилга нисбатан 182%) ёки аҳоли жон бошига ўртача 4,5 кг дан балиқ маҳсулотдарини етиштириш вазифаси турибди. Бу вазифаларни бажариш учун балиқчилик соҳасини риводлантириш учун лойиҳалар амалга оширилди 9.3.2-жадвал.
9.3.2-жадвал.
2018 йилда балиқчиликни ривожлантириш бўйича амалга оширилган интенсив лойихалар сони ва ҳажми.

т/р	Ҳудудлар	Қафас (садок) мосламасида			Интенсив кичик сув хавзаларида				Ёпиқ сув айланма тизимида (УЗВ)				Жами иш ўрин-лари
		қафас сони	Етиштирил-ган (тонна)	янги иш ўрни		Май-дон, га	Етишти-рилган (тонна)	янги иш ўрни		лойиха сони	хажми, тонна	янги иш ўрни
1	Қорақалпоғистон Республикаси	100	150	5		15	1000			1	300	3		56
2	Андижон					6	600	2		1	500	7		84
3	Бухоро	80	110	4		3	300	7		1	400	20		127
4	Жиззах	70	120	4		6	600	14		1	300	7		34
5	Қашқадарё	50	70	7		6	600	72		1	300	7		105
6	Навоий	50	80	26		6	600	60		1	200	7		117
7	Наманган	160	220	16		6	600	14		1	300	7		54
8	Самарқанд	100	150	10		6	600	12		1	300	2		30
9	Сурхондарё	50	75	3		6	600	14		1	300	7		42
10	Сирдарё					6	600	20		1	300	5		44
11	Тошкент	2179	3965	116		6	600	38		1	300	20		194
12	Фарғона	170	280	9		6	600	15		1	400	2		68
13	Хоразм					6	600	14		1	400	2		109
14	Айдар-Арнасой кўллар тизими	231	750	12										35
жами:		3240	5970	212		84.0	7900	307		13	4300	96		1100

9.3.2.-жадвалда республика бўйича 2018 йилда амалга оширилган интенсив лойиҳада Қафас (содок) мосламаси3240 бўлиб унинг етиштирганмаҳсулоти 5970 тоннани,интенсив кичик ҳавзалар сони 84 та бўлиб унга 7900 тонна маҳсулот етиштирилди.Балиқчилик соҳасини ривожлантириш учун қуйидагивазифаларни бажариш керак бўлади.Аввало,балиқ личинкалари ишлаб чиқариш ва чавоқ етиштириш ҳажмларини оширишга қаратилган янги инкубация цехларини қуриш ҳамда репродуктор хўжаликлар сонини кўпайтириш; балиқ етиштиришда хорижий давлатларнинг интенсив технологияларини олиб кириш;қафас (садок) мосламаларини ўрнатиш, кичик сув ҳавзалардава ёпиқ сув айланма тизимларида балиқ етиштиришни ташкил этиш; балиқлар учун тўйимли озуқа ишлаб чиқаришни кўпайтириш;саноат йўли билан балиқ овлашни ташкил этиш, балиқ маҳсулотларини қайта ишлаш (консерва, икра, балиқ уни) ишлаб чиқаришни кенгайтириш вауларни қадоқлаш; замонавий технологияларини жорий этиш ва балиқ маҳсулотларини экспорт салоҳиятини ошириш;арзон ва сифатли балиқ маҳсулотлари билан узлуксиз таъминлаш;балиқчилик тармоғини ривожлантириш ҳисобига қишлоқ жойларда аҳоли бандлигини таъминлаш юзасидан янги иш ўринларини ташкил этишдан иборат бўлиб турибди. Бу вазифаларни амалга ошириш учун Ҳукуматимиз томонидан балиқчиликни амалга оширилиши керак бўлган лойиҳалар учун аниқ дастурлар тузилиб амалга оширилиши белгилаб олинди. Масалан:2019 йилда 530 млн. дона личинка етиштирадиган 10 та цех ишга туширилади; 2 млн. дона балиқ чавоқлари етиштирадиган 985 гектар репродуктор хавзалар барпо этилади; 15040 тонна балиқ етиштириш учун 263 гектар интенсив ховузлар қурилади; тонна балиқ етиштириш учун 2930 дона қафас мосламалари ўрнатилади; 4250 тонна балиқ етиштириш учун 19 та ёпиқ сув айланма қурилмаси (УЗВ) ташкил этилади; 17377 тонна балиқ етиштириш учун 2877 гектар ҳовузлар ярим интенсив ҳолга келтирилади.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 3 февралдаги ПҚ-3505-сонли қарорига мувофиқ 2018 йилда балиқмиқдорини оширишбўйича ишлаб чиқилган дастурлар амалиётган кенг жорий этилиши сабаблиюқори натижаларга эришилди 9.3.3-жадвал.

9.3.3-жадвал