Мундарижа I боб. “Кўп тармоқли фермер хўжалигини ташкил этиш ва бошқариш” фанининг предмети, мақсади ва вазифалари 10

Нидерландия (Голландия) давлати жаҳонда қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини энг кўп ишлаб чиқарувчи давлатлардан бири ҳисобланса, мамлакат қишлоқ хўжалигида маҳсулот ишлаб чиқувчи, илмий-тадқиқот институтлари ва университетлари ҳамда истеъмол қилувчилар ўртасидаги мустаҳкам ҳамкорлик, яъни тадқиқот ишлари ва амалиётни биргаликда олиб бориш энг асосий омил сифатида таърифланади.
Нидерландия 41 минг квадрат километр ҳудудни эгаллайди ва унинг 14,5 млн. аҳолисининг фақатгина 4,9 фоизи бевосита қишлоқ хўжалиги билан шуғулланади. 1990 йиллардан бошлаб илмий асосланган ихтисослашув, интенсификация ва меҳанизациянинг юқори даражада таъминланганлиги натижасида Нидерландия дунё бўйича қишлоқ хўжалигида 1 га майдон ҳисобидан энг юқори унумдорликка эришаётган давлат ҳисобланади, жумладан, 1 га ер майдонидан картошка етиштиришга сарфланадиган киши-соат миқдори 300 дан 45 гача камайди. Аммо, Нидерландия йирик фермер хўжаликлари кўп бўлган мамлакатлар сафидан ўрин олгани йўқ. Фермер хўжаликларининг катта қисми 10 га атрофида ерга эга бўлиб, жами 121 минг фермер хўжалигига 2 млн. га кишлоқ хўжалигида фойдаланадиган ерлар бириктирилган.
Мамлакат иқтисодиётида аграр секторнинг улуши ялпи ички маҳсулотда 4 фоизни ташкил этса, жами валюта тушумининг 25 фоизи аграр сектор улушига тўғри келади. Жами фермер хўжаликларининг 57 мингтаси қорамолчилик маҳсулотларини ишлаб чиқаришга (улар тасарруфида 1,1 млн. га ер ва 115 минг ишчи), 23 минг хўжалик ёпиқ ерларда гулчилик ва сабзавот етиштириш (95 минг га ер ва 92 минг киши), 15 минг хўжалик турли маҳсулотларни етиштиришга ихтисослашган (516 минг га ер ва 29 минг ишчи) бўлиб, улар асосан алмашлаб экиш далаларига эга 12 минг хўжалик чўчқачилик ва паррандачиликка (48 минг га ер майдони ва 26 минг ишчи), 14 минг хўжалик эса аниқ белгиланган ихтисосликка эга эмас (218 минг га ер ва 30 минг ишчи). Мамлакатда етиштирилаётган қишлоқ хўжалик маҳсулотинииг 60 фоизи экспортга, шу жумладан унинг 80% Епропа Иттифоқи, 20% эса дунёнинг бошқа давлатларига юборилади. Фермер хўжа- лнкларинннг усти ёпиқ жойларда гул етиштириш ва сабзавотчилик тармоқларида ҳар йили 1,0 % гача ўсиш кузатилмоқда.
Охирги 10 йилларда аҳолининг ўргача ўсиши мамлакат бўйи ча 0,05 фоизга, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқариш эса аксинча 1,2-2 фоизга ошиши натижасида мамлакат озиқ-овқат бозорида салбий ҳолатлар рўй бермади.
Мамлакат қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг асосини оилавий ферма ташкил қилиб, унда оила раҳбари - фермер, унинг хотини ва асосан болалари меҳнат қилади. Аммо, охирги ўн йилларда ёлланма ишчиларни кўпроқ жалб қилган ҳолда фермер оилалари бандлигини қисқариши кузатилмокда, жумладан, 1975 йилда ёлланма ишчилар сони 36 минг киши бўлган ҳолда 1990 йилнинг ўрталарида уларнинг сони 62 минг кишини ташкил қилди.