|
12.4.1 жадвал
Кўп тармоқли фермер хўжаликларини ривожлантириш бўйича асаларичиликни ташкил этиш кўрсаткичлари
№
|
Ҳудудлар
|
Асаларичилик ташкил этадиган фермерлар сони
|
Асалари оиласи сони
|
Жами талаб этиладиган маблағ млн. сўм.
|
Банк кредити ҳисобидан, млн. сўм.
|
Ўз маблағи ҳисобидан, млн. сўм
|
Яратиладиган янги иш ўринлари
|
|
режа
|
Амалда
|
фоиз, (%)
|
режа
|
амалда
|
фоиз, (%)
|
режа
|
амалда
|
фоиз, (%)
|
режа
|
амалда
|
фоиз, (%)
|
режа
|
амалда
|
фоиз, (%)
|
режа
|
амалда
|
фоиз, (%)
|
1
|
Қорақалпоғистон Республикаси
|
71
|
9
|
12,7
|
985
|
125
|
12,7
|
480,3
|
178,5
|
37,2
|
157,0
|
37,0
|
23,6
|
324,0
|
141,5
|
43,7
|
83
|
12
|
14,5
|
2
|
Андижон
|
20
|
15
|
75,0
|
1480
|
775
|
52,4
|
735,0
|
356,0
|
48,4
|
294,0
|
92,0
|
31,3
|
441,0
|
264,0
|
59,9
|
59
|
49
|
83
|
3
|
Бухоро
|
26
|
26
|
100,0
|
1520
|
1462
|
96,2
|
567,4
|
537,1
|
94,7
|
128,0
|
34,0
|
26,6
|
439,4
|
503,1
|
114,5
|
43
|
41
|
95,3
|
4
|
Жиззах
|
54
|
25
|
46,3
|
2062
|
965
|
46,8
|
1097,0
|
242,3
|
22,1
|
468,0
|
54,0
|
11,5
|
629,0
|
188,3
|
29,9
|
69
|
24
|
34,8
|
5
|
Қашқадарё
|
65
|
11
|
16,9
|
3515
|
1317
|
37,5
|
2912,0
|
253,0
|
8,7
|
1259,0
|
182,0
|
14,5
|
1653,0
|
71,0
|
4,3
|
185
|
25
|
13,5
|
6
|
Наманган
|
100
|
44
|
44,0
|
1797
|
789
|
43,9
|
728,7
|
289,9
|
39,8
|
250,3
|
23,0
|
9,2
|
478,4
|
266,9
|
55,8
|
191
|
91
|
47,6
|
7
|
Навоий
|
44
|
12
|
27,3
|
1196
|
420
|
35,1
|
755,8
|
330,0
|
43,7
|
186,8
|
70,0
|
37,5
|
569,0
|
260,0
|
45,7
|
91
|
35
|
38,5
|
8
|
Самарқанд
|
58
|
58
|
100,0
|
3164
|
1998
|
63,1
|
1217,0
|
750,0
|
61,6
|
339,0
|
125,0
|
36,9
|
878,0
|
625,0
|
71,2
|
73
|
52
|
71
|
9
|
Сурхондарё
|
97
|
34
|
35,1
|
5532
|
2215
|
40,0
|
2106,6
|
799,7
|
38
|
827,1
|
291,0
|
35,2
|
1279,5
|
508,7
|
39,8
|
165
|
59
|
35,8
|
10
|
Сирдарё
|
28
|
2
|
7,1
|
1119
|
30
|
2,7
|
379,0
|
30,0
|
7,9
|
180,0
|
30,0
|
16,7
|
199,0
|
|
0,0
|
70
|
11
|
15,7
|
11
|
Фарғона
|
46
|
40
|
87,0
|
3123
|
2493
|
79,8
|
1017,0
|
823,2
|
80,9
|
451,0
|
105,0
|
23,3
|
566,0
|
718,2
|
126,9
|
95
|
86
|
90,5
|
12
|
Тошкент
|
61
|
20
|
32,8
|
1416
|
556
|
39,3
|
480,0
|
170,9
|
35,6
|
119,5
|
|
0,0
|
360,5
|
170,9
|
47,4
|
110
|
38
|
34,5
|
13
|
Хоразм
|
19
|
8
|
42,1
|
1220
|
554
|
45,4
|
528,0
|
208,0
|
39,4
|
188,0
|
15,0
|
8,0
|
340,0
|
193,0
|
56,8
|
44
|
50
|
113,6
|
|
Жами
|
689
|
304
|
44,1
|
28129
|
13699
|
48,7
|
13003,8
|
4968,6
|
38
|
4847,7
|
1058,0
|
21,8
|
8156,8
|
3910,6
|
47,9
|
1278
|
573
|
44,8
|
Маҳаллий асалари генофондини соф ҳолда сақлаб қолиш. Ўзбекистон Республикасининг Маҳаллий асалари зотили асаларилари иссиқ иқлим ва асал йиғиш шароитларига узоқ йиллар давомида мослашган маҳаллий популяциядаги зотдир. Бу асаларилар бошқа четдан келтирилган асаларилардан ўзининг сермахсуллиги, серпуштлиги, қишловга чидамлилиги ва ҳар қандай иссиқ об-ҳавога тез мослаша оладиган популяцияларга киради. Маҳаллий асаларилар ўзига хос иқлимга узоқ йиллар мобайнида табиий танлаш йўли билан шаклланган. Маҳаллий асаларилар ўзининг ўсиши ва ривожланиши билан бошқа зотлардан кескин фарқ қилади. Жумладан, маҳаллий асалариларнинг бир кунлик ишчи асалариларининг оғирлиги 100-110 мг, уруғланмаган она асаларининг вазни 190-195 мг, уруғлангани эса 215-225 мг ни ташкил қилади. Ранги қорамтир кулранг бўлиб, қорин ҳалқаларида сезиларли оч сариқ ранглар мавжуд. Ишчи асаларининг хартуми узунлиги 6,5 дан6,8 мм гача. Республикада маҳаллий популяциядаги асаларилар, ҳозирча узун хартумли асалариларга киради. Характерли хусусиятларидан бири у ювош, тинчликсевар, оилада қаров ўтказилганда ўзини эркин сақлайди ва чақишга ҳаракат қилмайди.
Маҳаллий популяциядаги асалариларнинг характерли хусусиятларидан яна бири улар ҳар қандай паст ҳароратли ҳавода ҳам далада ишлайди, эрталаб ҳарорат паст бўлса ҳамки қуёш чиқишидан олдин иш фаолиятини бошлайди ва то кеч қоронғу тушгунча ишлайди, ҳатто иссиқ ойдин кечаларда ҳам ой шуъласига қараб ғўза қатор ораларига ишлаб шира тўплаши кўп маротаба кузатилган. Ўсимликлардан шира тўплаш даврида иккинчи ўсимликга ўтиб тез мослаша олади. Хусусан чўл минтақаларида оққўрай, оқбош ва янтоқ каби ўсимликлардан яхши шира ва гулчанг тўплайди, четдан келтирилган Карпат ва Ўрта Рус зотли асаларилар эса бу ўсимликларга секин мослашади ва кам асал тўплашади. Маҳаллий популяциядаги асаларилар ром катакчаларига асални тўлдирган ҳолда, яъни ҳўл ҳолатда жойлайди. Бунда каткачадаги асал билан унинг қопқоқчаси ўртасида бўш жой қолмайди, шунинг учун у ташқи томондан қаралганда қорамтир ҳўл ҳолатда кўринади. Асал тўплаш даврида, олдин ромдаги асалари насли жойлашган жой атрофида, сўнгра ромнинг пастки қисми бўйлаб асални жойлаштиришга ҳаракат қилади. Шунинг учун ҳам асосий асал тўплаш даврида она асаларини табиий ҳолда тухум қўйишини ва ёш асалари наслини боқишни бир оз чегириб қўяди.Мавсум давомида кўч товоқчаларини кам чўзади, одатда уларнинг сони 20-25 тадан ошмайди. Кўч ажратишга кам майил 5-7% дан ошмайди. Асосий асал тўплаш даврида тинч йўл билан эски она асалариларни алмаштириш хусусияти кучлидир.Маҳаллий асаларилар Ўзбекистоннинг ўзгарувчан иқлим шароитида об-ҳавонинг ноқулай бўлганида ҳам яхши қишлайди ва кам озуқа сарфлайди.
Асаларини кўпайтириш. Асаларининг меъёрий оиласи 30-80 минг ишчи асалари, юзларча эркак асалари ва битта она асаларидан ташкил топади. Шу билан бир вақтда оилада тухум, тухумдан эндигина чиққан личинка ва ғумбаклар бўлади. Ишчи асаларилар уя ичидаги барча ишларни бажарувчи ёш ариларга ва уядан ташқаридаги ишларни бажарувчи катта ёшдаги ариларга бўлинади. Эркак асаларилар оиланинг вақтинчалик аъзоси ҳисобланади. Уларнинг бирдан-бир вазифаси она асалариларни кўпроқ уруғлантиришдир. Кузда эркак асаларилар уядан ҳайдаб чиқарилади. Она асалари уядаги ягона урғочи асалари бўлиб, барча асалариларнинг онасидир. Яхши она асалари кунига 2000 тагача тухум қўяди. Икки ёшдан кейин тухум қўйиш қобилияти пасаяди, шунинг учун она асаларини ҳар йили ўзгартирган маъқул.
Она асалари тозаланган, бўш мум катакларга тухум қўяди. Она асалари қўйган тухум мум катакда уч кун туради, кейин ёрилади, мум катакка ишловчи асаларилар бир томчи сут қўяди, уни личинка сўриб олади. Личинка уч кунгача сут билан боқилади. Тўртинчи куни бўлажак ишловчи асаларилар ва эркак асалариларнинг личинкалари – гул чанги билан асал аралашмасини ея бошлайди. Она асалари чиқадиган личинка эса ҳамма вақт сут билан боқилади.
Ишчиасаларининг личинкалик даври олти кун давом этади. Олтинчи кун охирида личинка озиқланишдан қолади ва пилла ўрай бошлайди. Бир кундан кейин ғумбакка айланади. Ғумбак ўн икки кундан кейин вояга етган асаларига айланади.Ишчи асалари 21 кун, эркак асалари 24 кун, она асалари 16 кунда ривожланади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
