Мундарижа банк иши

1-расм. Пассив операциялар жараёнида банк харажатлари (
Новашина ва 
Жданова, 2012
). 
 
 
 
 
Банкнинг пассив операцияларни амалга ошириш жараёнидаги 
харажатлари 
Операцион 
Нооперацион 
Депозит операциялари ва 
чиқарилган мажбуриятлар бўйича 
фоизли харажатлар 
Чиқарилган мажбуриятлар бўйича 
дисконт харажатлар 
Жалб қилиш билан боғлиқ бўлган 
операциялар бўйича комиссион 
харажатлар 
Мижозларни жалб қилиш бўйича 
тўланган жарима ва пенялар 
Акциядорларга тўланган дивидент 
ва унга ўхшаш тўловлар бўйича 
харажатлар 
Мижозларни жалб қилиш билан боғлиқ 
бўлган иш ҳақи ва мукофот харажатлари, 
амалиёт биноси, касса ва бошқа бино-
иншоотлар бўйича ижара харажатлари, 
жалб қилиш билан боғлиқ бўлган юридик 
ва бошқа харажатлар, ускуналарнинг 
амортизация харажатлари 

---

45 www.journal.bfa.uz 
2-расм. Актив операциялар жараёнида банк харажатлари (
Новашина ва 
Жданова, 2012
) 
Рақобатли иқтисодиёт шароитида банкларда харажатлар таҳлилини тўғри ташкил 
этиш, шунингдек харажатлар самарадорлигини баҳолаш, унумсиз харажатларни имкон 
даражада пасайтириш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқиш, банк харажатларини 
алоҳида хусусиятга қараб таснифлашни талаб қилади. 
Ўз навбатида Лаврушин ва Валенцева (2016)лар тижорат банклари 
харажатларини харажатлар белгиси, шакли, ҳисоблаш усули, ҳисоблаш даври, солиққа 
тортиладиган базасига таъсирига кўра, чеклаш усулига кўра қуйидагича таснифлашади 
(3-расм): 
Банкнинг актив операцияларни амалга ошириш жараёнидаги 
харажатлари 
Операцион 
Нооперацион 
Ресурсларни жойлаштириш 
билан боғлиқ бўлган 
харажатлар 
Учинчи шахслар 
талабномалари бўйича 
фоизли харажатлар 
Учинчи шахслар 
талабномалари бўйича 
дисконтли харажатлар 
Захиралар ташкил этиш 
билан боғлиқ харажатлар 
Актив операцияларни 
амалга ошириш билан 
боғлиқ жарималар, 
пенялар 
Актив операцияларни 
амалга ошириш билан
боғлиқ бўлган иш ҳақи 
харажатлари, амалиёт 
биноси, диллинг биноси 
ва бошқа бино-
иншоотлар бўйича 
ижара харажатлари, 
актив операциялар билан 
боғлиқ бўлган юридик ва 
бошқа харажатлар, 
ускуналарнинг 
амортизация 
харажатлари 
Ресурсларни жойлаштириш 
билан боғлиқ бўлган 
комиссион харажатлар 
Банкнинг очиқ валюта 
позициялари бўйича 
харажатлари 
Банкнинг қайта баҳолаш ва 
сотиш бўйича қимматли 
қоғозларни, қимматбаҳо 
металлар ва бошқаларни 
жойлаштириш билан боғлиқ 
бўлган харажатлари 
Комиссион белгили 
актив операциялар 
билан боғлиқ 
харажатлар билан 
боғлиқ бўлган 
харажатлар 
Ҳисоб-касса 
хизматлари 
Қимматли қоғозлар 
бозори, қимматбаҳо 
металлар бозори ва 
валюта бозоридаги 
брокерлик 
хизматлари бўйича 
харажатлар

---

46 www.journal.bfa.uz 
Белгисига кўра 
– Операцион харажатлар; 
– Банкнинг хўжалик фаолиятини таъминловчи харажатлар; 
– Банк ҳодимлари иш ҳақи харажатлари; 
– Солиқ тўловлари харажатлари; 
– Махсус захираларга ажратма харажатлари; 
– Банкнинг бошқа харажатлари