Mundareja

1.7Kasallik profilaktikasi va u boshdan kechirilganidan keyingi oqibatlar haqida

— Burunni profilaktika sifatida nima bilan chayish mumkin?

— Men xlorid natriy — osh tuzining fiziologik (izotonik) eritmasidan foydalanishni tavsiya etaman. Bu eritmani mustaqil tayyorlash unchalik maqbul emas, chunki konsentratsiyani oshirib yuborish xavfi mavjud. Gipertonik eritma esa shilliq qavatni quritib yuboradi. Uni burundan ko‘p suyuqlik ketadigan davrda qisqa muddat qo‘llash mumkin.

— Odamlar spirt bug‘laridan nafas olyapti, niqoblarni aroqda namlashyapti. Bunday harakatlardan foyda bormi?

— Buni tushunish mumkin. Agar virus spirtga ta’sirchan bo‘lsa va spirt yordamida yuzalardan yo‘q qilinsa, unda nega ham shunday tarzda qo‘llamaslik kerak ekan. Ammo virus epiteliy yuzasida uzoq vaqt turmaydi, u spirt yetib borolmaydigan joyga — hujayraning ichiga kiradi.

Bizning shilliq qavatlarimiz uchun esa spirtning ta’siri juda zararli bo‘lishi mumkin. Spirt oqsillar koagulyatsiyasiga turtki bo‘ladi, «oshlovchi» samarani keltirib chiqaradi. Jarrohlar terida shunga o‘xshash samaraga erishishga harakat qiladi: teridagi teshiklarni yopishadi, ulardagi bakteriyalarni «qamab» qo‘yishadi. Bundan terining holati yomonlashadi, xolos.

Shilliq qavatlar esa undan ham ta’sirchanroq. Bunday ta’sir yuqori nafas yo‘llari epiteliysining tabiiy himoya va tozalash xususiyatlarini buzadi, mahalliy A immunoglobulining darajasini kamaytiradi. Kuchli va/yoki tez-tez qo‘llaganda shilliq qavatlar kuyishi mumkin. Menda shunday bemorlar ham bo‘lgan. Natijada, kutilgan himoya samarasi o‘rniga mutlaqo qarama-qarshi natijaga ega bo‘lamiz, ya’ni virusga qarshi immunitetning birinchi, eng muhim mexanizmini o‘chirib qo‘yamiz.