Multipleksorlar va ularning ishlash prinsipi

Multipleksorlar va ularning ishlash prinsipi
Multipleksor –EHMning uzeli bo‘lib, parallel raqamli kodlarni ketma-ket kodlarga aylantirish uchun xizmat qiladi. m=4 holat uchun multipleksorning faoliyati jadvalda keltirilgan. Bu erda x0...x3 axborotlarning mustaqil kirish ma’nbalari, u- axborotning chiqishi.

Multipleksorning rostlik jadvali

Axborot kirish yo‘li	Kirish Adresi		CHiqish
	A1	A0	Y
x0	0	0	x0
x1	0	1	x1
x2	1	0	x2
x3	1	1	x3

Oddiy multipleksor

Quyidagi rasmda jadvaldagi qonuniyatni amalga oshiruvchi oddiy multipleksorning sxemasi keltirilgan.

Multipleksor tarkibida adreslar deshifratori bo‘lib, u signallarni kirish yo‘lidan chiqish yo‘liga oqimini boshqaradi. Uning kamchiligi shundaki, deshefratsiya va kommutatsiya operatsiyalarini turli elementlar bajaradi. Multipleksorning tezligini oshirish maqsadida deshifrator va
axborot ventellarini birlashtirish mumkin.

Oddiy multipleksorning shartli belgilanishi

Axborotlarning o‘tish ma’nbalari sonini oshirish uchun multipleksorlarni ko‘p pag‘onali ulanishi orqali amalga oshirish mumkin. Agar birinchi darajali multipleksorlarning chiqish yo‘lini ikkinchi darajali multipleksorlarning kirish yo‘liga ulasak, unda multipleksorli “daraxt” hosil bo‘ladi (pastga qarang):

Multipleksorli daraxt

EHMlarda multepleksorlarning ishiga qarama-qarshi operatsiyalarni bajaruvchi demultipleksorlar ham qo‘llaniladi.

Mul`tipleksor- boshqarish signallari (y₁, y₂)ga mos ravishda kirish signallari (x₁, x₂, x₃, x₄) dan birini chiqish (F)ga ulash uchun xizmat qiladi (6.a-rasm).



Demul`tipleksor – boshqarish signallari (y₁, y₂)ga mos ravishda kirishdagi signal (x) ni chiqishlardan biri (F₁, F₂, F₃, F₄)ga ulaysh uchun xizmat qiladi (2.20-rasm).

Mul`tipleksor va demul`tipleksorlarni raqamli kamutatorlar yoki ma`lumotlar selektori deb ham atash mumkin.

Xar qanday EXM yoki sistemaga xos bơlgan eng asosiy qismlar arifmetik va mantiqiy operatsiyalarni bajaruvchi qurilma, boshqarish qurilmasi, xotira qurilmasi va kiritish-chiqarish qurilmalari - summatorlar, registrlar, sanash qurilmalari, triggerlar, deshifrator va shifratorlar, mul`tipleksor va demul`tipleksorlar va mantiqiy elementlar asosida qurilgan boshqa sxemalardan iborat bơladi.



Demultipleksorni kaskadli ulash sxemasi