Muloqotdagi lingvistik va ekstralingvistik omillar

Muloqotning ijtimoiy tabiati
Insoniy muloqotning ijtimoiy tabiati uning quyidagi fazilatlarida namoyon bo'ladi: Aloqa aktlarining bir-biri bilan tarixiy aloqasi; muloqotning jamoatchilik ongining vakili bo'lish qobiliyati; madaniyatni shakllantirish va undan foydalanish uchun muloqot qilish qobiliyati.
Professor Yu.V. Rojdestvenskiy bu haqda shunday yozadi: Tarixiy aloqa dan ijtimoiy ishlab chiqarish, jamoat ongini ifodalash va madaniyat tashuvchisi bo'lish qobiliyati tilning ijtimoiy fazilatlarini tashkil etadi, ular faqat aniq nutqda namoyon bo'ladi "(Rojdestvenskiy Yu.V. Umumiy tilshunoslik bo'yicha ma'ruzalar. M., Dobrosvet, 2000. B. 33). Nutqning artikulyatsiyasi, olimning fikriga ko'ra, "muloqot harakatining ijtimoiy xususiyatidir, chunki u oldingi materiallardan yangi bayonotlar yaratishga imkon beradi va shu bilan madaniyatning o'sishiga, o'zgarishlarga bo'lgan ehtiyojni qondirishga imkon beradi. ijtimoiy ong va ishlab chiqarishni tashkil etish» (o'sha yerda).
Har qanday aloqa harakati ijtimoiy nutq faoliyatining boshqa harakatlarining tarixiy ketma-ketligiga kiradi va individual bayonotlar shakl va mazmun jihatidan boshqalar bilan bog'liqdir. Odamlar bayonotlarni tushunishadi, chunki ular tarixiy davomiylikni o'z ichiga oladi.
Aloqa harakatlarining tashqi sabablari ijtimoiy munosabatlar til orqali shakllangan va rivojlangan odamlar.
Mehnat taqsimoti va uning mahsulotini ayirboshlash, ijtimoiy guruhlar va butun jamiyatning jamoaviy hayotini tashkil etish og'zaki muloqotsiz mumkin emas.
Nutq harakatlari yordamida ob'ektlarning xususiyatlarini tasvirlash va bashorat qilish, ishlarning holati haqida xabar berish, narsalar bilan jamoaviy harakatlarni kelishish, fikrlar va bevosita his-tuyg'ularning umumiyligini o'rnatish mumkin. Bu jamiyat hayotida og'zaki muloqotning muhim rolini belgilaydi. Muloqot va jamiyat so‘zlari bir ildizdan iborat ekanligi bejiz emas.
Ko'pgina aloqa aktlarida faqat ushbu aktlarning ishtirokchilari uchun yangi bo'lgan ma'lumotlar almashinuvi sodir bo'ladi, lekin bir qator nutqiy aktlarda butun jamiyat uchun printsipial jihatdan yangi bo'lgan ma'lumotlarning ko'payishi kuzatiladi. Bunday muloqot harakatlari umumiy madaniy ahamiyatga ega.