Muloqot psixologiyasining predmeti, maqsad va vazifalari

Ish o'rnining tarkibi

Har bir majburiyat va huquq bir-biri bilan muvozanatda bo'lishi kerak, ya’ni har bir majburiyat huquq asosida ta’minlangan bo'lishi lozim. Ishlab chiqarish da mahsulotlar yetarli bo'lmasa ziddiyatlar kelib chiqishi mumkin. Ish to'xtab qolganda ham nizolar kelib chiqadi. Rahbar buning oldini olish uchun harakat qilishi kerak. Guruh bo'lib ishlanadigan joylarda bir ishchining ishga kelmasligi butun jamoaga salbiy ta’sir etishi mumkin. Kelmagan ishchining o'miga boshqa ishchi ishlagisi kelmaydi, «nimaga men uning o'miga ishlashim kerak?», «bu mening majburiyatimga kirmaydi», kabi e’tirozlar bo'lishi mumkin. Bunday holatda rahbar bilan ishchi o'rtasida ziddiyat kelib chiqishi mumkin. Har bir rahbar xodimlarning bajargan ishini sifatiga qarab mukofotga tavsiya qilishi kerak. Rag'batlantirish masalasini o'rinbosarlari bilan kelishgan holda belgilashi lozim. Aks holda ziddiyat, nizolar kelib chiqishi mumkin. Korxonada tashkiliy mas’uliyat eng muhim stimul (rag'bat) bo'lib xizmat qiladi. Ish o'rinlari o'rtasidagi bog'liqlik aloqalari uchga bo'linadi: texnologik, axborot, iyerarxik. Tashkiliy-texnologik tizimda texnologik aloqalar ishlab chiqarish jarayoni bilan bog'liq. Texnologik aloqa kishilaming necha yildan buyon ishlayotganiga, xulq-atvor psixologiyasiga, malakasiga bog'liq. Ziddiyatning kelib chiqishiga sabab bo‘luvchi omillardan biri — bu bitta xodimga bir necha boshliqlarning ko'rsatma berishlaridir. Oqibatda xodim kimning ko'rsatmasini bajarishni bilmay qoladi. Opponentlar bu yerda rahbarlardir. Jamoada xodimlar qanchalik kam bo'lsa rahbar ular bilan nizoga bormay ishlay oladi. Jamoa a’zolari ko'p bo'lsa, rahbar faqat sharoitni yaratish bilan bog'liq vazifalamigina bajaradi. Chunki xodimlar bilan bevosita muloqotda bo'lish imkoniyati bo'lmaydi. Rahbar qo'l ostidagi o'rinbosarlar qanchalik ko'p bo'lsa, ularning har biri boshliqning ko'ziga kamroq ko'rinishga harakat qiladilar. Chunki rahbar ularni xaotik (tartibsiz) boshqaradi. Ayrim rahbarlar barcha ishni, hatto boshqaruvni ham o'rinbosarlariga topshirib qo'yadi. O'zi mas’uliyatdan qochib yuradi. Lekin bunday usulda ish olib borilsa ziddiyatlar kelib chiqishi mumkin. Ziddiyatning kelib chiqishiga sabab bo'luvchi manbalardan biri — boshqaruvda vazifalaming to'g'ri, aniq taqsimlanmaganligidir.