Muloqot, Nutq va Muomala

Muloqot, Nutq va Muomala

• Psixologiya lug'atida muloqot tushunchasiga ikki xil ta’rif beriladi:
• 1. Muloqot — hamkorlikdagi faoliyat ehtiyoji bilan taqozolangan
• aloqa o'matish va uni rivojlantirish jarayoni;
• 2. Muloqot — belgilar tizimi orqali subyektlaming o'zaro ta’sirlashuvi.
• Muloqot — odamlar o'rtasida birgalikdagi faoliyat ehtiyojlaridan
• kelib chiqadigan bog'lanishlar rivojlanishining ko'p qirrali jarayonidir.
• Muloqot (munosabat) birgalikda faoliyat ko'rsatuvchilar o'rtasida
• axborot ayirboshlashni o'z ichiga oladi. Bunda munosabatning
• kommunikativ (o'zaro aloqaga doir) jihati hisobga olinadi.

Kommunikatsiya — tirik va o'lik tabiatdagi tizimlar o'rtasida axborot

• Kommunikatsiya — tirik va o'lik tabiatdagi tizimlar o'rtasida axborot
• Muloqot tushunchasini kommunikatsiyadan farqlash kerak.almashinuvini anglatadi. Hayvonlar o'rtasidagi signallar almashinuvi, insonning texnik vositalar bilan aloqa qilishi — bulaming barchasi kommunikatsiya. Muloqot esa faqat insonlar o'rtasidagina amalga oshirilishi mumkin. Inson bolasi aynan boshqalar bilan muloqotda va munosabatda bo'lish jarayonida shaxsga aylanib boradi, ijtimoiy tajriba va madaniyatni egallab boradi. Muloqot ijtimoiy faollikning ontogenezda (individual rivojlanish yo'li) paydo bo'ladigan birinchi turidir. Faoliyat davomida insonlar o'rtasida yangi-yangi munosabatlar va aloqalar shakllanadi. Demak, faoliyat va muloqot o'zaro chambarchas bog'liqdir.

Kishilar munosabatga kirishishda awalo tilga murojaat qiladilar.

• Kishilar munosabatga kirishishda awalo tilga murojaat qiladilar.
• Muloqotning yana bir jihati munosabatga kirishuvchilarning o'zaro
• birgalikdagi harakati — nutq jarayonida faqat so'zlar bilan emas,
• balki harakatlar bilan ham muloqot yuritishdan iborat. Munosabatning
• keyingi jihati muloqotga kirishuvchilarning bir-birlarini idrok eta
• olishlaridir. Masalan, biz bir kishi bilan muloqotga kirishishdan awal
• uni hurmat qilib yoki mensimasdan munosabatda bo'lamiz. Demak,
• muloqot jarayonida kommunikativ(axborot uzatish), interaktiv (o'zaro
• birgalikda harakat qilish) va perseptiv(o'zaro birgalikda) idrok etish
• amalga oshiriladi.
• Har b ir kishining o'z «Men«i atrofdagilar bilan bo'ladigan
• muloqot jarayonida shakllanadi. Shaxsning hayot yo'llari awal oilada,
• bog'cha, maktab, institut, ishxona, keksalar orasida, ya’ni guruh va
• jamoalarda rivojlanadi. Muloqotga bo'lgan ehtiyojimiz qondirilmasa,
• ongimiz ham rivojlanmaydi. Kimlar bilandir bo'lgan muloqotdan
• qoniqish hosil qilamiz, ayrim hollarda esa qoniqmaslikni his qilamiz.
• Pedagogik muloqot bu — muloqot turlaridan biri bo'lib, pedagogik
• faoliyatda muhim o'rin tutadi.adi.

Nutq deganda so’zlash jarayoni va uning natijasi tushuniladi. Aslida - chi, nutq – bu insonnning eng oliy, murakkab, ruhiy vazifalardan biri bo’lib hisoblanadi. Odamning ijtimoiy mehnat jarayonida kishilar o’rtasida o’zaro fikr almashinuv vositasi sifatida vujudga kelgan spetsifik funksiyasi. Inson tashqi olamdagi predmetlar va hodisalarni sezgi organlari yordamida va nut vositasida idrok etadi. So’z signalizatsiyasi, ya’ni nutq tufayli odam borliqni umuman, fikran idrok etishi mumkin. Nutq organlari, odam organizmining nutq tovushlari hosil bo’lishida qatnashadigan turli qismlari. Aktiv nutq organlariga til, lab, yumshoq tanglay, passiv nutq organlariga esa tishlar, qattiq tanglay, burun bo’shlig’i kiradi.

• Nutq deganda so’zlash jarayoni va uning natijasi tushuniladi. Aslida - chi, nutq – bu insonnning eng oliy, murakkab, ruhiy vazifalardan biri bo’lib hisoblanadi. Odamning ijtimoiy mehnat jarayonida kishilar o’rtasida o’zaro fikr almashinuv vositasi sifatida vujudga kelgan spetsifik funksiyasi. Inson tashqi olamdagi predmetlar va hodisalarni sezgi organlari yordamida va nut vositasida idrok etadi. So’z signalizatsiyasi, ya’ni nutq tufayli odam borliqni umuman, fikran idrok etishi mumkin. Nutq organlari, odam organizmining nutq tovushlari hosil bo’lishida qatnashadigan turli qismlari. Aktiv nutq organlariga til, lab, yumshoq tanglay, passiv nutq organlariga esa tishlar, qattiq tanglay, burun bo’shlig’i kiradi.
• Nutqning tashqi va ichki, og’zaki va yozma turlari bor. Tashqi nutq asosan aloqa bog’lash maqsadlariga xizmat qiladi, shuning uchun u tinglovchilarga tushunarli qilib tuziladi. So’zlanmaydigan va yozmaydigan ichki nutq, ya’ni o’zi uchun bo’lgan nutq ong? O’zini bilish, tafakkur jarayonlarida g’oyat muhim ro’l o’ynaydi. Yozma nutq (xat yozish va o’qish) funksional jihatdan ichki nutq (yozilajak narsani ichida inchirlash, tovush chiqarmasdan o’qish) bilan chambarchas bog’liqdir.