Mulohaza. Mulohazalar ustida mantiqiy amallar. Formulalar. TENG KUCHLI Formulalar. Aynan chin, aynan yolg’on va bajariluvchi formulalar

4- ta’rif. Berilgan va elementar mulohazalar yolg‘on bo‘lgandaginayo qiymat qabul qilib, qolgan hollarda esa, ch qiymat qabul qiluvchi murakkab mulohaza va mulohazalarning diz’yunksiyasi deb ataladi.

“Berilgan mulohazalarning diz’yunksiyasi bu mulohazalarga diz’yunksiya amalini qo‘llab hosil qilindi” deb aytish mumkin. Diz’yunksiya amali 2- jadvalda ifodalangan amali bo‘lub, unga o‘zbek tilidagi rad etmaydigan ma’noda ishlatiladigan “yoki” bog‘lovchisi mos keladi. Diz’yunksiya amalini belgilashda “ ” belgidan foydalaniladi. Berilgan va elementar mulohazaning diz’yunksiyasi “ ” kabi yoziladi va “ yoki ” deb o‘qiladi.

Berilgan va elementar mulohazalarning diz’yunksiyasi uchun chinlik jadvali 5- jadval bo‘ladi (2- jadvalning , va ustunlariga qarang).

5- jadval
yo	yo	yo
yo	ch	ch
ch	yo	ch
ch	ch	ch

5- misol. “10 soni 5ga qoldiqsiz bo‘linadi yoki 7>9.” murakkab mulohaza chin, chunki berilgan mulohaza ikkita “10 soni 5ga qoldiqsiz bo‘linadi.” va “7>9.” elementar mulohazalar diz’yunksiyasi sifatida qaralishi mumkin hamda bu ikkita elementar mulohazalardan biri, aniqrog‘i, “10 soni 5ga qoldiqsiz bo‘linadi.” mulohazasi chindir. ■