Mukarram Qodirova Mavzu bayoni

Sana : 14.04.2020

Mavzu : Yuqori molekulyar birikmalar (1-qism)

O‘qituvchi: Gulandon Jumayeva

Mavzu bayoni:

Yuqori molekular birikmalar (YMB) xossalari jihatidan past molecular birikmalardan tubdan farq qiladi. Bu hol YMB molekulalarining juda kattaligi va polidispersligi bilan tushuntiriladi.

Yuqori molekular birikmalar kelib chiqishi bo‘yicha 3 ga bo‘linadi: tabiiy, sintetik va sun’iy.

YMB ko‘pincha polimerlar (grekcha «poli» – ko‘p, «meros» – qism ma›nosiga ega) ham deb ataladi. Molekulalari o‘zaro kovalent bog‘lar orqali birikib, polimer hosil qiladigan quyi molekular moddalar monomerlar deyiladi. Masalan, quyidagi reaksiyada: nCH₂ = CH₂ →( ̶ CH₂ ̶ CH₂ ̶ )n

Polimer molekulalani makromolekula ham deyiladi. Makromolekulada ko‘p marta takrorlanadi-gan atomlar guruhini elementar zveno deyiladi. Polimer molekulasidagi n qiymati monomerning necha molekulasi birikib, makromolekula hosil qilishini ko‘rsatadigan son bo‘lib, polimerlanish darajasi deyiladi. Polimerning molekular massasi (M) uning elementar zvenosining molekular

massasi (m) bilan polimerlanish darajasi (n) ning ko‘paytmasiga teng, yani M =m*n

YMB larning fizik va mexanikaviy xossalari ko‘p jihatdan ularning molekular massasiga va tabiatiga bog‘liq. Molekular massaning ortib borishi bilan quyi molekular moddalar uchun xarakterli bo‘lgan diffuziya, uchuvchanlik singari xossalar asta-sekin yo‘qolib, makromolekulalar-ning o‘ziga xos (bo‘kish, yuqori qovushqoqlik, qizdirilganda haydalmasdan parchalanish kabi) xususiyatlari paydo bo‘ladi.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish, 151-betdagi 1-2-masalalarni yechish. __________________________________________________________________________________

•