Muhokama qilinib o‘quv jarayoniga foydalanish uchun tavsiya qilingan

Franchayzingning mohiyati va ustuvorligi. Oxirgi  yillari  imtiyozli  tadbirkorlikda  franchayzing 
keng qо‗llanila boshlandi. 
Ishbilarmonlikning  ushbu  shaklida  franchayzer  (odatda,  yirik  bosh  kompaniya)  kichik  firma  yoki 
biznesmenni belgilangan ma‘lum hududda tovar, reklama xizmati, biznes texnologiyalari bilan ta‘minlashni 
о‗z  zimmasiga  oladi.  Buning  evaziga  firma  (franchayzi)  kompaniyaga  (franchayzerga)  menejment  va 
marketing  sohasida  xizmat  kо‗rsatishni  va  shu  kompaniyaga  о‗zining  ma‘lum  kapitalini  qо‗yish 

---

 
66 
majburiyatini  oladi.  Odatda,  franchayzing  faqat  kompaniya  –  franchayzer  bilan  ish  olib  borish 
majburiyatini olib, biznesda uning kо‗rsatmalariga bо‗ysunishga harakat qiladi. 
Franchayzi  korxonasi  franchayzer  tomonidan  tashkil  qilingan  tizimning  bir  qismi  sifatida 
faoliyat  kо‗rsatadi.  Hozirgi  vaqtda  AQShda  yarim  milliondan  ortiq  korxona  imtiyozli  ishbilarmon 
faoliyati bilan shug‗ullanadi. Ularning ulushi mustaqil korxona-larga nisbatan oshib bormoqda. 
Franchayzingni yoymoq uchun yirik firma egalari vaqt-vaqti bilan kо‗rgazma о‗tkazishadi. Bundan 
maqsad kishilarni imtiyozli ishbilarmonlik bilan shug‗ullanishga jalb etishdan iboratdir. 
Ishbilarmonlikning  bu  turi  yoqilg‗i  quyish  shoxobchalari  (32%),  yengil  va  yuk  mashinalari  bilan 
savdo-sotiq  qilish  (6%),  restoran  va  ovqatlanishda  tez  xizmat  kо‗rsatish  (7%)  biznesida  keng  quloch 
yoygan. 
Franchayzingning  asosiy  ustuvorligi  bitim  tuzgan  korxonalar-ning  aniq  ixtisoslashishidir.  Yirik 
firmaning kо‗mak berishi franchayzingni tijorat tavakkalini kamaytiradi.  Bosh firma о‗qitish ishlari olib 
boradi va franchayzi-korxona ish faoliyatini doimo nazorat qilib turadi. 
Shu  bilan  birga  tizim  ba‘zi  kamchiliklardan  xoli  emas.  Uning  eng  asosiy  kamchiligi  qisman 
mustaqillikni  yо‗qotishdir.  Franchayzi  korxonasi  bosh  firma  bilan  yuridik  bitim  orqali  bog‗langan  bо‗lib, 
uning  qonun-qoidalari  talabiga  bо‗ysunadi,  franchayzer  kompaniya-sining  kо‗rsatmalarida  bayon  etilgan 
biznesni  olib  borish  uslub-lariga  rioya  qiladi.  Bu  esa,  о‗z  navbatida,  tashabbuskorlikni  yо‗qo-tishga  olib 
keladi.