Muhokama qilinib o‘quv jarayoniga foydalanish uchun tavsiya qilingan

 
R
1
 = R / Fa ,    R
2
 = R / Fz ; 
 
bu yerda, R – foyda;  
R1 ,  R2 – foyda meyori (1- va 2-variantlar);  
Fa, Fz – avanslashgan fondlar va tannarx fondlari. 
Aylanishlar soni  p = Fz /Fa bо‗lganligi uchun R
2
 = R
1
 x p. 
Korxona rentabelligi meyorini quyidagicha hisoblash mumkin: 
 
R =  P (U – S)*100 / (F
o 
+ F
ob
); 
 
Bu yerda, R – foyda; 
P – mahsulot hajmi; 
U – mahsulot birligining narxi; 
S – mahsulotning tannarxi; 

---

 
118 
F
o
 – acosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati;  
F
ob
 – aylanma mablag‗larning hajmi. 
Korxonalar ish amaliyotida rentabellikning bir qator kо‗rsatkichlari qо‗llaniladi. 
Mahsulotning  rentabelligini  sotilgan  barcha  mahsulotlar  bо‗yicha  va  uning  alohida  turlari  bо‗yicha 
aniqlash mumkin.  Birinchi holda u mahsulotni sotishdan  olingan foydaning uni ishlab  chiqarish va sotish 
xarajatlariga  nisbati  sifatida  aniqlanadi.  Sotilgan  mahsulotlarning  rentabelligi  tovar  mahsulotini  sotishdan 
olingan  foydaning mahsulotni sotishdan tushgan tushumga  nisbati sifatida;  balans foydasining mahsulotni 
sotishdan olingan foydaga nisbati bо‗yicha; sof foydaning sotilgan mahsulotdan tushgan tushumga nisbati 
bо‗yicha hisoblanadi.  
Ishlab chiqarish fondlarining rentabelliligi balans  foydasi-ning  asosiy  ishlab  chiqarish  fondlari 
va  moddiy  aylanma  mablag‗-larning  о‗rtacha  yillik  qiymatiga  nisbati  sifatida  hisoblanadi.  Bu 
kо‗rsatkichni sof foyda bо‗yicha ham hisoblash mumkin. 
Korxona  qо‗yilmalarining  rentabelliligi  uning  ixtiyorida  bо‗lgan  mulkning  qiymati  bо‗yicha 
aniqlanadi.  Hisoblashda  balans  va  sof  foyda  kо‗rsatkichlaridan  foydalaniladi.  Mulkning  qiymati 
buxgalteriya balansi bо‗yicha aniqlanadi. Bu kо‗rsatkich korxona mulkining bir sо‗m qо‗yilmalariga sotish 
darajasini ifodalaydi. 
Korxona  shaxsiy  mablag‗larining  rentabelligi  sof  foydaning  balans  bо‗yicha  belgilangan,  uning 
shaxsiy mablag‗lariga nisbati bilan aniqlanadi.  
Uzoq  muddatli  moliyaviy  qо‗yilmalarning  rentabelligi  qimmat-baho  qog‗ozlar  va  boshqa 
korxonalarda  ulushli  ishtirok  etishdan  daromadlar  miqdorining  uzoq  muddatli  moliyaviy  kiritmalarning 
umumiy  xajmiga  nisbati  sifatida  hisoblanadi.  Quyidagi  11-jad-valda  rentabellikning  tahlili  haqidagi 
ma‘lumotlar kо‗rsatilgan.