Muhandislik texnologiya



Download 1,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/13
Sana10.09.2021
Hajmi1,04 Mb.
#170894
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
sarf olchagichida toraytirish qurulmasini hisoblash

Sana 

Varaq 

 

 

 

Musaeva N. 

Хayrullaev S. 

Bajardi 

Rahbar 

 

                         





P

d

Q

x





2

3



10

9986


,

3

                                (3.7) 



                         

P

d

Q

m





*

2



10

9986


,

3

2



3



                               (3.8) 

 

ko‟pincha sarfni quvur diametri D orqali ifodalash lozim bo‟ladi. Unda «toraytirish 



qurilmasi moduli» tushunchasi kiritiladi: 

 

                                     



2

)

/



(

d

d

m

                                                                     



(3.9) 

 

(3.7) va  (3.8) formulalarga  m ni kiritsak, 



 







P

D

m

P

D

m

Q

x





2

3



2

3

*



*

*

*



10

*

4



*

*

*



*

10

*



9986

,

3



                     

(3.10) 


 

         



P

D

m

Q

m



*

2



*

*

*



*

10

*



9986

,

3



2

3



                             (3.11) 



 

 

(3.10)  va  (3.11)  formulalar  asosiy  hisobiy  formulalaridir.  Bu  tenglamalarni  qo‟llab 



toraytirish  qurilmalarining  hisobi  bajariladi  va  bosimlar  farqini  o‟lchashga  mo‟ljallangan 

differensial manometrning ko‟rsatkichlari tanlanadi. 

Oqib  o'tayotgan  sarf    miqdori  bosimlar  farqi  va  moddaning  oqim  tezligiga  to'g'ri 

proporsionaldir.  Suyuqlikning  sarfi  Q  (m

3

/s  larda)  va  bosimlar  farqi  ε  (Pa)  orasidagi 



munosabat quyidagi tenglama orqali ifodalanadi: 

 

 

                     (6.1) 



 

bu yerda α- toraytirish qurilmasining geometrik ko'rinishi va  

               o'lchanayotgan muhitning fizik holatiga bog'liq bo'lgan  

               sarf koeffitsiyenti;  

               ε-toraytirish qurilmasidan o'tishda o'lchanayotgan  

               muhitning siqilishini hisobga oladigan tuzatuvchi  




 

O’zg

 

Varaq

 

Hujjat 

№ 

Imzo 

Sana 

Varaq 

 

 

 

Musaeva N. 

Хayrullaev S. 

Bajardi 

Rahbar 

               koeffitsiyent (suyuqliklar uchun ε = 1);  

               

 

              F - toraytirish qurilmasining o'tish yuzasining kesimi, m



2

;  


                     ρ - o'lchanayotgan moddaning zichligi, kg/m

3

;  



                     ΔP - bosimlar farqi, Pa. 

 

Toraytirish  qurilmasi  sarf  o'lchagichning  birlamchi  o'zgartgichi  hisoblanib,  bundan 



tashqari  uning  komplektiga  ulash  tizimlari  (impuls  trubkalari),  qo'shimcha  qurilmalar 

(ajratish idishlari, kondensatsion idishlar) va o'lchash asbobi (differensial manometr) kiradi. 

5  -  a  rasmda  toraytirish  qurilmasining  quvurda  o'rnatish  sxemasi,  oqimning  undan 

o'tishi va oqim yo'nalishi bo'yicha statik bosimning taqsimlanish egri chizig'i keltirilgan.  

diametrga  ega  bo'lgan  quvurning  1-1  kesimidan  oqimning  torayishi  boshlanib,  diafragma 

oldida  inersiya  kuchining  ta'siri  diafragmadan  keyingiga  qaraganda  katta  bo'ladi.  Shundan 

so'ng  oqim  quvurning  to'liq  kesimi  bo'yicha  kengayadi.  Diafragma  oldida  va  undan  so'ng 

uyurma  maydoni  hosil  bo'lib,  diafragma  oldidagiga  nisbatan  diafragmadan  keyingi  soha 

katta bo'ladi. Quvur devorlari  yonida oqimning bosimi diafragma oldida hosil bo'lgan ta'sir 

natijasida P



t

 gacha o'sadi, diafragmadan keyingi eng qisqa kesim 2-2 ga, bosim esa P

2

 gacha 



kamayadi.  Oqimning  2-2  kesim  yuzasi  diafragmaning  aylanasidan  ham  kichik.  Shundan 

so'ng  oqimning  kengayishiga  qarab  quvur  devorlari  yonida  bosim  osha  boshlaydi.  Ammo 

dastlabki qiymatidan  (yo'q.) ga farq qiladi. Bu esa ishqalanish va uyurmali maydon hosil 

bo'lish sababi yo'qotilgan asosiy energiya hisoblanadi. 

 

 

5- rasm. Toraytirish qurilmasi (diafragma). 




 

O’zg

 

Varaq

 

Hujjat 

№ 

Imzo 

Sana 

Varaq 

 

 

 

Musaeva N. 

Хayrullaev S. 

Bajardi 

Rahbar 

 

Sarf koeffitsiyentining qiymati  barcha qurilmalar uchun tajriba  yo'li bilan aniqlangan 



bo'lib, ularni dastlabki darajalashsiz qo'llash mumkin. 

Standart  diafragmalar  (normal)  konsentrik  teshikka  ega  bo'lgan  yupqa  metall  disk  

dan iborat bo'lib, uning kirish qismi o'tkir qirrali silindr shaklida, so'ng esa 30-45° burchak 

ostida  konus  ko'rinishida  yo'naladi.  Normal  diafragmaning  qalinligi  0,1  D  (quvurning 

diametri),  aylananing  silindr  shaklidagi  qismining  uzunligi  esa  0,02  D  ga  teng.  Normal 

diafragmalar kamerali (5 - rasm, o'qdan yuqorida) va kamerasiz bo'ladi (5 - rasm, o'qdan 

pastda). 

Kamerali diafragmalarda bosim ikkita tenglashtiruvchi aylana kameralar  yordamida 

olinadi.  Kameralar  korpusda  disk  oldida,  undan  keyin  esa  quvurning  ichki  yuzasi  bilan 

tutashgan  aylana  ariqchalar  joylashgan.  Aylana  shaklidagi  kameralar  quvur  aylanasi 

bo'yicha  bosimning  o'rtacha  qiymatini  olishga  imkon  yaratib,  bosimlar  farqini  aniqroq 

o'lchashni ta'minlaydi. Kamerasiz diafragmalarda esa bosim diafragma korpusida  yoki disk 

oldida va orqasida joylashtirilgan quvurning flaneslaridagi ikkita teshik yordamida olinadi. 

Normal  diafragmalar  0,05  ≤  (d/D)  ≤  0,7  shart  bajarilganda  diametri  50  mm  dan  kichik 

bo'lmagan quvurlarda ishlatiladi. 

Diafragmalar  zanglamaydigan  po'latdan  tayyorlanadi.  Diskning  yon  yuzasiga  uning 

zavodda  qo'yilgan  raqami,  diafragma  teshigining  diametri  (mm  larda)  quvurning  ichki 

diametri  (mm  larda),  oqim  yo'nalishini  ko'rsatadigan  ko'rsatgich,  kirish  tomonidan  (+) 

belgisi va chiqish tomonidan (-) belgisi yozilgan bo'ladi. 

  

O‟lchashga  mo‟ljallangan toraytirish qurilmalarini hisoblash uslub va tartibi Davlat 



Standartlar  qumitasi  tomonidan  tasdiqlangan  maxsus  normativ  hujjatda  «Suyuqlik,  gaz  va 

bug‟lar  sarfini  standart  difmanometr  hamda  soplolar  orqali  o‟lchashning  50-213-80 

qoidalari»da  aniqlangan.  Toraytirish  qurilmalarini  har  tomonlama  o‟rganish  diafragma, 

soplo  va  Venturi  soplolarini  normallashtirishga,  natijada  esa  bu  asboblarni  difmanometrlar 

komplektida qiya, vertikal, dumaloq quvurlardagi suyuqlik, gaz va bug‟larning sarfi hamda 

miqdorini  o‟lchash  uchun  ishlatishga  imkon  tug‟ildi.  13.3-rasmda  standart  diafragma 

tasvirlangan.  Bu  diafragma  maxsus  darajalanishsiz  hisoblanadi  va  diametri  50  mm  hamda 

undan katta quvurlar uchun 0,05

kiradigan tomoni konsentrik teshikli yupqa diskdan iborat. Uning chiqish tomoni 30…450 li 

konussimon  qilib  charxlanadi.  Diafragma  quvur  devorlariga  nisbatan    konsentrik  shaklda 

o‟rnatiladi. Diafragmani tayyorlashda uning materiali o‟lchanayotgan muhit xususiyatlariga 

ko‟ra  tanlanadi.  Tanlangan  material  diafragmaning  shaklini  va  o‟tkirligini  saqlaydigan 




 

O’zg

 

Varaq

 

Hujjat 

№ 

Imzo 

Sana 

Varaq 

 

 

 

Musaeva N. 

Хayrullaev S. 

Bajardi 

Rahbar 

bo‟lishi  kerak.  Odatda  bu  materiallar  sifatida  turli  markadagi  zanglamaydigan  po‟latlar 

tanlanadi.  Quvo‟rning  diametri  katta  bo‟lganda,  diafragma  konussimon  kengayishsiz 

ishlanishi mumkin. 

 

 

 

13.3-rasm. a) standart diafragma     b) montaj chizmasi 

 

 

Standart diafragmalar kamerali (13.3-rasm, o‟qdan yuqori) va kamerasiz (13.3-rasm, 



o‟qdan past) bo‟lishi mumkin. DK tipidagi xalqa kamerali diafrashmalar Dsh - 50…500 mm 

shartli diametrli va Rsh =100 kgk/sm

2

 (10 MPa) gacha shartli bosimli quvurlarda (DC 355-



67)  ishlatiladi.  Xalqa  kamerali  diafragmalar  bosimlar  farqini  tanlash  uchun  qulay  va  aniq 

ishlaydi,  lekin  tayyorlanishi  murakkab  hamda  metall  ko‟p  sarflanadi.  Odatda,  bunday 

diafragmalar  asbobsozlik  zavodlarida  buyurtmalarga  muvofiq  tayyorlanadi.  Kamerasiz 

diafragmalar  Dsh=400…1600  mm  shartli  diametrli  va  Rsh=25  kgk/sm

2

  (2,5  MPa)  gacha 



shartli  bosimga  muvofiq  Davlat  standarti  4322-69  bo‟yicha  tayyorlanadi.  Diafragma  quvur 

o‟tkazgich  flaneslari  orasiga  o‟rnatiladi  (13.3-rasm,  b)  Standart  diafragma  (1)  xalqali 

kameralar  2  va  3  yordamida  biriktiriladi.  Kameralar  quvur  kesimi  bilan  oraliqlar  hisobiga 

bog‟langan  xalqa  qistirmalar  bilan  ta„minlangan.  Kameralar  maxsus  parmalanishlar  yo‟li 

bilan naychalar 4 bilan ulangan. 

 

13.4-rasmda  ko‟rsatilgan  standart  soplolar  qizdirilgan  gaz,  bug‟  hamda  tajovuz 



suyuqliklar sarfini o‟lchash uchun ishlatiladi. Bu asboblar maxsus darajalanishsiz, diametri 

50  mm  va  undan  katta  quvurlarda  0,05

tomonidagi  teshik  ravon  dumaloqlangan,  uning  chiqishi  tomonida  silindrik  nasadkaga 

aylanadigan  qismi  bor.  Silindrik  qismining  chiqish  qirrasi  o‟tkir  va  to‟g‟ri  turtburchak 

shaklida bo‟lishi kerak.  Chiqish qirrasini mexanikaviy shikastlanishdan saqlash maqsadida 

soplo uchi charxlanadi. 

 

Soploning ichki silindrik qismi silliqlangan. Bosimlar farqi xuddi diafragmadagidek 



xalqali  kameralar  (13.4-rasm,  o‟qdan  baland)  yoki  alohida  parmalanishlar  (13.4-rasm, 


 

O’zg

 

Varaq

 

Hujjat 

№ 

Imzo 

Sana 

Varaq 

 

 

 

Musaeva N. 

Хayrullaev S. 

Bajardi 

Rahbar 

o‟qdan  past)  yordamida  o‟lchanadi.  Diafragmalarga  qaraganda  soplolar  zanglashga 

chidamli, ifloslanmaydigan, o‟lchash aniqligi yuqori bo‟ladi. 

 

Mavjud  Venturi  quvuri  orasida  chiqish  qismi  standart  soploniki  kabi  tayyorlangan 



quvurlar normallashtirilgan. 

  

Shuning uchun bunday toraytirish qurilmalari Venturi standart soplosi nomini olgan. 



Bu qurilma uzun yoki qisqa diffuzorli qilib tayyorlanishi mumkin. 

 

Uzun 



diffuzorli 

Venturi 


soplosining  eng  katta  diametri  quvur 

diametriga  teng  bo‟lishi  mumkin 

(13.5-rasm,  pastki  qism),  qisqa 

diffuzorli  soploning  diametri  esa 

quvo‟rnikidan  kichik  (13.5-rasm 

ustki  qism).  Uzun  soplolar  kam 

ishlatiladi,  chunki  ularning  narxi 

qimmat  va  bosim  yo‟qotilishi  qisqa 

soplolarnikiga nisbatan bir oz kam. Bosimlar farqi alohida teshiklar orqali asbobga uzatiladi. 

Bu teshiklarning soni aylana bo‟yicha 4…6 ta dan kam bo‟lmasligi kerak. 

 

Venturi  soplosi  diametri  50  mm  va  undan  katta  quvurdagi  turli  muhitlar  sarfini 



o‟lchash uchun darajalanishsiz ishlatiladi, shu bilan birga 0,05≤m≤0,6 shart bajarilishi kerak. 

Bosimning yo‟qotilishi muhim ahamiyatga ega bo‟lgan hollarda Venturi soplosi ishlatiladi. 

Bosimning  yo‟qotilishini  kamaytirish  uchun  ayrim  xollarda  Venturi  quvuri  ishlatiladi.  Bu 

quvurlar faqat zavodda tayyorlanadi.  Ifloslangan gaz va suyuqliklar sarfini o‟lchash uchun 

maxsus  segment  diafragmalar  hamda  o‟tish  teshigi  ekssentrik  joylashgan  diafragmalar 

ishlatiladi. Bunday diafragmalarni tayyorlash uchun sarf koeffitsientini albatta hisobga olish 

kerak.  Ular  quvurlarga  o‟rnatilgandan  keyin  ish  sharoitida  indivudual  kalibrlanishi  kerak. 

Davlat  standarti  8140-72  ga  muvofiq,  mamalakatimizda  chiqariladigan  difmanometrlar 

quyidagi raqamlarga to‟g‟ri keladigan bosimlar farqi chegaralariga mo‟ljallangan: 1,0; 1,6; 

2,5; 4,0; 6,3; 10; 16; 25; 63; 100; 160; 250; 400; 1000; 1600; 2500 kgk/m

2

, shuningdek, 0,4; 



0,63;  1,0;  1,6;  2,5;  4,0;  6,3  kgk/sm

2

  difmanometrning  yuqori  o‟lchash  chegarasi  berilgan 



maksimal sarfga mos bo‟lishi kerak. 

 

 



 


 

O’zg

 

Varaq

 

Hujjat 

№ 

Imzo 

Sana 

Varaq 

 

 


Download 1,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish