Muhandislik -geologik tadqiqotlar

9. CHO’KINDI TOG’ JINSLARINING KIMYOVIY VA MINERALOGIK  
TARKIBI, KLASSIFIKASIYASI.  
9.1.Cho’kindi  tog’  jinslari  klassifikatsiyasi. 
Umumiy  belgilari.  Cho’kindi  tog’  jinslari  nurash    tufayli  hosil  bo’lgan 
zarra va zarrachalar  to’plamidir. Ular suv va shamol ta’sirida yer yuzasida  dengiz, 
ko’l,  daryolarda  to’planadi;  O’simlik  hamda    hayvonot  olamining  qoldiqlaridan 
ham hosil bo’ladi. 
Litosfera  tarkibida  cho’kindi  jinslari  5%  ni  tashkil    etsada,  yerning  
quruqlik  yuzasini  75%  ni  qoplagan.  Cho’kindi  tog’  jinslarinig  ko’p  qismi  o’zinig  
g’ovakliligi  va  qatlam-  qatlam  bo’lishi,  ularda    hayvon  hamda  o’simliklarning 
qoldiqlari  bo’lishi,    yopishqoqligi,  ba’zi  birlari  esa  suv  ta’sirida  cho’kish    singari 
xususiyatlari  bilan  boshqa  xil  tog’    jinslaridan  farq  qiladi.  Cho’kindi  tog’  jinslari  
hosil bo’lish sharoitiga ko’ra 3 guruhga bo’linadi:   
mexanikaviy (parchalangan);  
kimyoviy cho’kindi;  
va  organogen yotqiziqlar.  
 
 Mexanikaviy  cho’kindi  jinslar (bo’shoq va  sementlashgan)  metamorfik, 
magmatik  yoki  cho’kindi    tog’  jinslarini  nurashi  natijasida  (suv,  shamol, 
temperaturalar o’zgarishi, muzlab - erishlar va boshqa  atmosfera omillari ta’sirida) 
hosil bo’lgan turlicha  kattalikdagi zarrachalar yig’indisidan iborat.   
 Cho’kindi  tog’  jinslari  zarralarining  katta  -  kichikligiga  va  ularning 
bog’langan  -  bog’lanmaganligiga  qarab:  a)  zarrachalari    bog’lanmagan  va  b) 
zarrachalari bog’langan chaqiq cho’kindi tog’ jinslari guruhlariga bo’linadi.