Muhammadjon Jo’raboyev fonetika chortoq 2019 fonetika

Undoshlar tasnifi.

1.Hosil bo‘lish o‘rniga ko‘ra:

a) lab undoshlari –lab-lab: b, p, m

lab-tish: v, f;

b) til undoshlari:

til oldi undoshlari – d, j, z, l, n, r, s, t, ch, sh;(Jasur to'la idishni cho'z)

til o‘rta undoshi – y;

til orqa undoshlari – k, g, ng,(sayoz til orqa) g‘, q, x.(chuqur til orqa) c) bo‘g‘iz tovushi: h;

2.Hosil bo‘lish usuliga ko‘ra:

a) portlovshi undoshlar: b, g, d, k, p, t, q, j(jo‘ja) m, n, ng;

(BoJaMNiNG eTiGi QoPDeK.)

b) sirg‘aluvchi undoshlar: v, j(ajdar), z, y, s, f, x, sh, g‘, h,l,r;

( SHaYX HoJi VaFoSiZLaRG'a)

s) qorishiq:,ch; (5-sinf ona tili darsligida(151-betida)portlovchi deb berilgan shuning uchun portlovchi deb yod oling. Hopmi? Axir,litsey darsligi chiqib ketdi-ku!)

3. 
   Ovoz va shovqinningishtirokiga ko‘ra:
   

1) jaranglilar – tarkibida oz bo‘lsada ovoz qatnashgan tovushlar: b, v, g, d, j, j (vijdon), z, y, g‘,l,m,n,ng,r(BoYNiNG G'oZi Jo'JaLaRiMGa DaVo)

2) jarangsizlar – tarkibida mutlaqo ovoz qatnashmagan (faqat shovqin bor): k, p, s, t, f, x, ch, sh, q, h. ( PaKeTCHi XoHiSHi QaFaS)

\Quyidagi 8 ta jarangli undoshning jarangsiz jufti bor: