Muhammadiyev asadbekning jahon tarixi fanidan tayyorlagan

Bal Gangadhar Tilak
Milliy Kongress yuqori tabaqalarning xalq
ommasidan ajralib qolgan, tashkiliy jihatdan kuchsiz
tashkilot sifatida vujudga keldi. Tashkilot oddiy
a’zolarining roli har yili bo’ladigan s’ezdga delegatlar
saylashdan iborat edi. Milliy Kongress o’z faoliyatining
dastlabki yillarida matbuotda tashviqot olib borish,
Britaniya parlamentiga petitsiyalar yuborish,
mustamlakachilik
hokimyatining haddan tashqari o’zboshimchaliklariga
qarshi norozilik kampaniyalari o’tkazish ishlari bilan
shug’ullandi.
Shu bilan birga Hindiston Milliy Kongressining
tashkil topishi hind milliy burjuaziyasining siyosiy
kurash maydoniga chiqqanidan guvohlik berardi.
U mustamlaka tartiblariga qarshi burjuaziyaning
muxolifatini ifodalardi. Shu bilan birga bu kurash
mantig’i Kongressni chet ellik bosqinchilarga qarshi
turuvchi Hindistonning milliy birligi ramziga
aylantirdi. Milliy Kongressning ingliz
mustamlakachilarining irqiy kamsitishlari va
o’zboshimchaliklariga qarshi chiqishlari hindlarning
milliy ongining uyg’onishiga yordam berdi.
Hindiston Milliy Kongressi yirik burjuaziya
manfaatlarini ifodalardi, lekin uning faoliyatida
vatanparvarlik, umumdemokratik g’oyalar ham o’rin
olgan edi.
Kapitalistik munosabatlarning rivojlanishi va milliy
burjuaziyaning o’sib, kuchayishi hind burjuaziyasi
bilan ingliz burjuaziyasi o’rtasidagi ziddiyat kuchaydi,
bu esa o’z navbatida Milliy Kongressning Angliyaga
nisbatan muxolifatchiligini kuchaytirdi.
Ingliz mustamlaka hokimyatining hind
burjuaziyasini o’z tomoniga og’dirib olish va Milliy
Kongressni qo’g’irchoq tashkilotga aylantirish
yo’lidagi urinishlari samarasiz yakunlandi. Natijada
Milliy Kongressning oshkora faoliyati taqiqlanmasada,
inglizlarning unga nisbatan hayrihohliklari
dushmanlikga aylandi.
Milliy zulmning kuchayishi, milliy ongningo’sishi,
milliy burjuaziya bilan ingliz mustamlakachilari
o’rtasidagi ziddiyatlarning kuchayishi Hindistondagi
burjua-milliy harakatda radikal demokratik qanotning
tashkil topishiga olib keldi. 90-yillarga kelib
shakllangan bu yangi oqim vakillarining ko’pchiligi
mayda burjuaziya va mayda yer egalaridan iborat edi.
Ular Milliy Kongress rahbarlarining mo’’tadil
islohotchilik dasturi va taktikasini etarli emas deb
hisoblardilar.