Muhammad al-xorazmiynomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

MUHAMMAD AL-XORAZMIYNOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Energiya ta’minlash tizimlari kafedrasi

Tuzuvchi: F.M.Qodirov

Toshkent 2020

1-MAVZU:

EKOLOGIYA KURSI, MAQSADI, VAZIFASI, TUZILMASI VA TARIXI.

Reja:

• Ekologiyaning maqsadi, o’rganish usullari.
• Ekologiya fanining bo’limlari.
• Ekologiya fanining vazifalari.
• O’rta osiyo allomalarining ekologiya haqidagi qarashlari.
• Antik davrda ekologiya.
• Ekologiyaning XX-XXI asrda rivojlanish tarixi.
• Insonga tabiatni ta’sir etish yo’nalishlari.
• Insonning tabiatga ta’siri.
• Ekologik inqirozlar.
• Tabiatni muhofaza qilishni shakllari va aspektlari.

Ekologiyada foydalaniladigan uslublar

Tasviriy

Taqqoslash

Tajriba

Ekotizimlarni modellashtirish

Tajriba-tadqiqotchi tomonidan yaratilgan sharoitda borayotgan ma’lum tabiiy jarayonni kuzatishdir. Tajribada ma’lum ob’yektga (individ, populatsiya, biogeotsenoz) ta’sir etayotgan omil kuchining ortishi yoki kamayishi namuna bilan taqqoslanadi. Tajriba natijalari haqida ko’rsatkichlarni o’zgarishiga qarab xulosa qilinadi. Buning uchun albatta namuna bilan taqqoslash zarur. Tajriba hech vaqt taqqoslashsiz olib borilmaydi.

Ilmiy tadqiqot ishlari laboratoriya va dala sharoitlarida olib boriladi.

Modellashtirish jarayoni umumlashtirish uchun ancha qulay imkon beradi, shuningdek hodisaning ba’zi tomonlarini aniq ma’lumot bilan to’ldirish yoki yangi nazariy xulosalar chiqarishga yordam beradi. Model “ishlamay qolsa”, ya’ni haqiqatga uncha to’g’ri kelmasa, EHM tomonidan o’zgartirishlar kiritilishi va yaxshilash zarurligini aytib beradi.