Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti dinshunoslik

O’RTA OSIYODA XRISTIANLIKNING TARQALISHI

• Tadqiqotchilarning fikricha, O‘rta Osiyoning janubiy chegaralariga yaqin erlarda joylashgan jamoalar bu erda xristianlikning paydo bo‘lishida asosiy rol o‘ynagan.
• Ular Vizantiya, Suriya, Falastin va Erondan O‘rta Osiyoga ko‘chib kelib, bu erda o‘zlari bilan olib kelgan o‘z madaniyati, san’ati va diniy ta’limotini tarqatishgan.
• Marv xristianlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar eng qadimgi hisoblanadi.
• Ilmiy adabiyotda shunday fikr mavjudki, xristianlar, Beruniy guvohligi bo‘yicha, Marvda Iso Masih tug‘ilganidan 200 yil o‘tgach paydo bo‘lgan.
• Beruniy Marvga xristianlikning dindor Baraxiy tomonidan 200 yildan keyin olib kirilgani haqida ma’lumot beradi.

O’RTA OSIYODA XRISTIANLIKNING TARQALISHI

Buyuk ipak yo‘lining quruqlikdagi missionerlik trassalari Hindiston va Eron, O‘rta Osiyo davlatlari orqali Baktriya janubidan markaziy hududlarga – Farg‘ona, Sug‘dga, keyin esa - Choch orqali yanada shimolroqdagi hududlarga: Janubiy Qozog‘iston, Sibir va Yettisoyga o‘tgan. Trassalardagi missionerlar faoliyatining izlari O‘rta Osiyo qishloq va shaharlarining moddiy madaniyati va yozma manbalarida saqlanib qolgan.

O’RTA OSIYODA XRISTIANLIKNING TARQALISHI

O‘ZBEKISTON HUDUDIDA XRISTIANLIK

• VII asrda xristian jamoalari O‘rta Osiyoning markaziy va sharqiy mintaqalarida patriarx Ieshuyab II davrida (628-643) ko‘paydi.
• Samarqandda mitropoliya faoliyat ko‘rsatar edi.
• Hozirgi Urgut shaxri o‘rnida bo‘lgan tog‘li hudud Shavdardagi Vazkerd xristian jamoasining gullab-yashnashi taxminan shu davrga to‘g‘ri keladi.

O‘zbekiston hududida xristianlik

• Ilk o‘rta asrlarda (IV-VIII asr) Sug‘d, Usrushona, Shosh, Xorazmda nestorian xochlari suratlari, Sug‘d yozuvi va muqaddas xayvonlar tasviri tushirilgan tangalar zarb etilgan.

• Samarqandda muqadddas Mina buyumi keramikadan ishlangan bo‘lib, undagi avliyoning ikki elkasida xoch, oyoqlari ostida yotgan ikkita tuya tasviri ifodalangan.

• Bunday tarixiy buyumlarning topilishi Samarqand va uning atroflari xristianlar uchun muqaddas joy bo‘lganligidan dalolat beradi.

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
ALIMOVA SHAXNOZA XAMIDOVNA
Gumanitar fanlar kafedrasi katta o’qituvchisi
E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!